میان ماندن و رفتن

گزارشی از سریال دولت مخفی

تجربه خوبی بود. به محض ورود به شهرك، صدای خمپاره نظرمان را به انتهای جاده‌ای كه از در شهرك شروع می‌شد و معلوم نبود تا كجا ادامه داشت، جلب كرد. پس از آن، دودی در هوا پخش شد. نگهبان جلوی در شهرك اشاره كرد كه گروه فیلمبرداری همان‌جا مستقر است.

كمی به راه آسفالتی كه انتهایش معلوم نبود و عبور و مروری در آن نمی‌شد نگاه كردم و تصمیم گرفتم به نشانی‌ای كه دود به ما می‌داد بروم. دو كیلومتری راه رفتم. در مسیرم تانك‌ها روی تپه‌ها و با فاصله‌های تقریبا نامنظمی ایستاده بودند.

چند ماشین سوخته نیز اطراف تانك‌ها به چشم می‌خورد. صدای موتوری از دور می‌آمد كه با سرعت به من نزدیك می‌شد. خودم را از جاده كنار كشیدم. موتور هوندایی با دو سرنشین از كنارمان رد شد. كم‌كم به جایی رسیدم كه تقریبا گروه را در حین كار می‌دیدم.

رفتن به عراق منتفی نیست

مجموعه تلویزیونی دولت مخفی، داستان سه جوان است كه در شمال كشور زندگی می‌كنند و با هم دوست هستند. وضع و شرایط زندگی هر یك از آنها به حدی خوب است كه تصورات ذهنی هر یك از كسانی را كه گمان می‌كردند جوانان برای فرار از سختی‌هایی كه گرفتار آن هستند به جبهه رفته‌‌اند، به‌هم می‌ریزد.

به همین دلیل صحنه‌های خانوادگی و آغازین فیلم در شمال كشور و بهترین منطقه آب ‌و هوایی آن فیلمبرداری شده است.

قصه آن در دهه‌های 60 و 70 می‌گذرد. پژمان بازغی در این سریال در نقش سعید، فرمانده‌ای است كه پس از شهادت پدرش، خانواده‌اش را از جنوب به شمال كشور آورده و با پروانه (لاله اسكندری) نامزد می‌كند.

او در جریان این مجموعه زخمی و سپس اسیر می‌شود. پس از 10 سال بازمی‌گردد، اما با بازگشت سعید از جبهه، ماجراهای دراماتیكی در روند داستان اتفاق خواهد افتاد.

از دیگر بازیگران اصلی دولت مخفی كاوه خداشناس (اصغر)، محمدرضا رهبری (رحیم)، امیر آتشانی (غفور)، مهتاج نجومی (فروغ)، مریم بوبانی (صفورا)، هادی قمیشی (حاج نایب)، ابراهیم برزیده (پرویز)، مریم سلطانی (پرستو)، كریم خودسیانی (اشكان) و... هستند.

فیلمنامه اولیه این سریال با حمایت موسسه فرهنگی پیام آزادگان توسط رحمان سیفی‌آزاد و داریوش ربیعی نوشته و به قلم عبدالحسین برزیده و سیدمجید امامی بازنویسی نهایی شده است.

دولت مخفی، به كارگردانی عبدالحسین برزیده و تهیه‌كنندگی حمید ‌آخوندی و علیرضا جلالی است.

علیرضا جلالی، تهیه‌كننده این مجموعه می‌گوید: این مجموعه درباره اسرای ایرانی در عراق است و در بخشی به خانواده آنان پرداخته شده كه كمتر از اسرا عذاب نكشیده‌اند و آنان نیز اسیران این وضع به‌حساب می‌آمدند.

در بخشی از این مجموعه به اسارت حجت‌الاسلام سید علی‌اكبر ابوترابی نیز اشاره می‌شود.

وی اشاره می‌كند كه درباره شخصیت ابوترابی بسیار تحقیق شده و همه تاكید داشته‌اند كه او در آن دوران بسیار تاثیر‌گذار بوده و حتی با رفتارش روی عراقیان نیز اثر می‌گذاشته است.

جلالی اضافه می‌كند: این مجموعه قرار است روایتگر گذراندن لحظه‌های دوران اسارت از سوی اسرا و خانواده‌های چشم انتظار آنها باشد و در قالبی داستان‌گونه، صبر، اراده و استقامت این هموطنان را به تصویر بكشد.

در بخش دیگر نیز به آزادی آنان و استقبال مردم از ایشان می‌پردازیم. جلالی به نقش عبدالحسین برزیده در تغییرات مثبت ایجاد شده در فیلمنامه اشاره می‌كند و ادامه می‌دهد: این تغییرات برای بهتر شدن روند سریال بوده و با فیلمنامه‌نویسانش هماهنگی ‌لازم صورت گرفته است.

به گفته این تهیه‌كننده، دولت مخفی در 26 قسمت تولید می‌شود كه همزمان با تولید در حال تدوین است. حمید آخوندی، دیگر تهیه‌كننده سریال نیز اكنون به عراق رفته تا رایزنی‌های لازم را برای انتقال بازیگران و عوامل صحنه به آنجا انجام دهد.

جلالی مدت كار در لوكیشن عراق را 15ـ10 روز می‌داند و به روند كند كار اشاره می‌كند. او طرح كلی مجموعه را جریانی عام در رزمندگان می‌داند و می‌گوید: سه فرزند دارم كه زمان به‌دنیا آمدن هیچ‌یك از آنها بالای سر همسرم نبودم و این امر خیلی میان رزمندگان آن دوره رایج بود. باید گفت خیلی‌ها از روی بیكاری و بدبختی به جبهه نرفتند، بلكه نوعی وظیفه بود كه آنها را به جبهه می‌كشاند.

تهیه‌كننده این سریال درباره مشكلات هزینه‌ای كه طولانی‌شدن كار برایشان پیش‌ آورده معتقد است اگر از شهرك بیرون بیایند، قسمت اعظمی از مشكلات را پشت سر گذاشته‌اند.

او می‌گوید: هنوز به دلیل نبود تمركز، درباره تیتراژ و موسیقی سریال تصمیم نگرفته‌ام و فعلا عزم خود را جزم كرده‌ام تا تولید خوبی داشته باشیم.

وی در پایان به همكاری‌هایی كه ارتش جمهوری اسلامی در ساخت فیلم «روز سوم» كرده اشاره كرد و گفت: ارتش برای فیلم روز سوم امكانات، تشكیلات، نیروی انسانی، هلیكوپتر خود را در اختیار ما گذاشت و برای كار به ما گردان معرفی ‌كرد كه هر چه بهتر كار پیش رود. چیزی كه در ساخت این فیلم‌ها با این كه كار بسیار دشواری است با آن كمتر روبه‌روییم. جلالی خود را مدیون ارتش می‌داند و امیدوار است كاری در خور آنان تهیه كند.

تصویربرداری دولت مخفی اسفند 90 آغاز شده و با گرفتن صحنه‌هایی از شمال كشور (رامسر) و بخش‌های خانوادگی سریال شهریورماه به نیمه خود رسیده است.

مشكلات نفس‌بُر شهرك

ظهر است و با گروه برای خوردن ناهار به استراحتگاه‌ها می‌روم. بچه‌ها درباره روند كار و مشكلات آن صحبت می‌كنند و همه دوست‌ دارند زودتر كار در شهرك دفاع مقدس تمام شود، چون امكانات خوبی ندارد.

مجموعه تلویزیونی دولت مخفی، داستان سه جوان است كه با هم دوست هستند. وضع و شرایط زندگی هر یك از آنها به حدی خوب است كه تصورات ذهنی هركس را كه فكر می‌كند برای فرار از سختی‌ها به جبهه رفته‌‌اند به‌هم می‌ریزد

با توجه به این كه چند نفر به دلیل طولانی شدن كار از گروه جدا شده و عده‌ای دیگر جای آنان به گروه پیوسته‌اند محمود ریحان‌صفت، مدیر تولید فعلی سریال می‌گوید: بیشتر افرادی كه از گروه جدا شده‌اند دلایل شخصی داشته و هیچ یك اخراج نشده‌اند.

او این روند را درباره طرحی كه طول می‌كشد عادی می‌داند. وی می‌گوید: 25 ـ 20 لوكیشن در شمال فیلمبرداری شده است و هنوز كار آنجا ادامه دارد. از آنجا كه كار فصل پاییز در شمال جلوی دوربین رفت، با طول كشیدن آن به گرما خوردیم و با مشكلات پوشیدن لباس‌های زمستانی در تابستان و پاك شدن گریم‌ها به خاطر شرجی بودن هوا روبه‌رو و مجبور شدیم به تهران بیاییم و مجدد اواسط پاییز برای ادامه كار به شمال بازگردیم.

سریال پس از این در آبادان و پرند كه اردوگاه اسرا خواهد بود، ادامه خواهد یافت. ریحان‌صفت می‌افزاید: بیشترین سختی‌های كار در بخش شهرك دفاع مقدس است. شاید شهركی‌ها خود مقصر نباشند، اما اینجا همواره مشكل حركتی و... داریم كه بازه كاری را بسیار پایین آورده است.

داستان عشق، رفاقت و دوستی

كاوه خداشناس، بازیگر نقش اصغر در مجموعه دولت مخفی سریال را دارای رنگ‌آمیزی خوب و موفقی می‌داند كه نویسندگان و كارگردان برایش به‌وجود آورده‌اند و معتقد است: موفقیت چنین‌ كارهایی كه همدلی میان عوامل آن بسیار زیاد است تضمین شده است.

او كه یكی از سه رزمنده‌ای است كه از شمال راهی جبهه شده و در پایان این مجموعه شهید خواهد شد، می‌گوید: این داستان با محوریت عشق، رفاقت و دوستی است و قسمت‌هایی از آن در شمال فیلمبرداری می‌شود. این مجموعه پر از تصاویر كارت‌پستالی است كه متحرك شده‌اند.

اصغر سریال دولت مخفی ادامه می‌دهد: عبدالحسین برزیده سعی كرده تصاویری خاكستری از شخصیت‌ها ارائه كند و این از هوشمندی قصه است كه بخش عاطفی و خانوادگی مجموعه به شكلی پررنگ شده كه بخش‌های جبهه آن تاثیرگذارتر جلوه كند.

كاوه خداشناس درباره این پرسش كه دولت مخفی هم خاصیت اغراق‌آمیز بودن فیلم‌هایی را كه در حوزه جبهه و جنگ ساخته می‌شود، دارد یا خیر توضیح می‌دهد: آدم‌هایی كه در این حوزه كار می‌كنند و می‌نویسند چون بسیار وابسته به آن محیط و شرایط هستند، هرچقدر هم بخواهند برخی ارزش‌ها را برایشان كمرنگ كنند، به آن تن نمی‌دهند و از منظر دیگری به قصه نگاه می‌كنند.

باید به آنها حق داد، چون جوان بوده و تاثیری كه شرایط در ذهن‌شان داشته بسیار زیاد است، اما ما به فراخور آدمی كه 20 سال از جنگ گذشته به آن نگاه می‌كنیم.

این بازیگر ادامه می‌دهد: در كل، جنگ ذاتا فرآیند اغراق‌ شده‌ای است و در تمام دنیا فیلم‌هایی كه در این‌باره ساخته می‌شود اغراق‌شدگی را در خود دارند و رفاقت، نفرت، از خودگذشتگی و... در آن بسیار بالاتر از حد معمول است.

اما محمدرضا رهبری، دیگر بازیگر سریال می‌گوید: با وجود كارگردانی مانند عبدالحسین برزیده و این كه متن كار بارها بازنویسی شده است، تصور می‌كنم مجموعه تلویزیونی خوب و منحصر به فردی از آب درآمده باشد.

خوشبختانه ارتباط عوامل، چه پشت صحنه و چه جلوی دوربین بسیار عالی است. اینجا اختلاف سلیقه و عقیده‌ای وجود ندارد.

محمدرضا رهبری كه كار تصویر را با مجری‌گری در برنامه «موج» آغاز كرده نسبت به بازیگری در سریال‌های تلویزیونی خوشبین است و می‌گوید: من تلویزیون را دوست دارم چون در آن می‌توان به جای مشهور شدن، محبوبیت را تجربه كرد. برخی سوپراستارهای سینمادر مجموعه‌های تلویزیونی حاضر نمی‌شوند، چون سینمای ما به این كه گیشه را با وجود آنها تكان دهد عادت كرده است.

اما من اگر در سینما به جایگاه خیلی بهتری هم برسم دوست دارم باز با تلویزیون همكاری ‌كنم. تلویزیون به فراخور نوع رسانه‌ایش بیشتر دیده می‌شود، در حالی كه سینما، بخصوص سینمای بحران‌زده این روزها، دچار فضاهای تخصصی و در عین‌حال محدودتر است.

این بازیگر كه در نقش سینا در مجموعه تلویزیونی «میوه ممنوعه» دیده شد، دولت مخفی را یكی از بهترین تجربه‌های بازیگری خود می‌داند و در این باره اضافه می‌كند: بازی در دولت مخفی به دلیل گرمای تابستان لوكیشن شهرك سینمایی دفاع مقدس و مشكلات كار با اسلحه و جنگ‌افزارها می‌تواند برای بازیگران دشوار باشد و چه‌بسا برخی توانایی تحمل این مشكلات را نداشته باشند.

رهبری كه در دولت مخفی نقش رحیم، یكی از نقش‌های اصلی را ایفا می‌كند درباره قصه مجموعه معتقد است: داستان بیش از آن كه دربرگیرنده مضامین صرف دفاع مقدس باشد، می‌خواهد دغدغه نسلی را كه همزمان با جنگ دچار مشكلات عدیده دیگر بوده بپرورد.

سه جوان از یكی از شهرهای شمال راهی جبهه می‌شوند، اصغر (كاوه خداشناس) شهید و سعید (پژمان بازغی) اسیر می‌شود و رحیم (من) برمی‌گردم و به خانواده‌ها اطلاع می‌دهم ولی این اطلاع‌رسانی مشكلاتی به‌وجود می‌آورد، اما متن مدام بازنویسی می‌شود و ممكن است تغییراتی در آن پیش بیاید.

با توجه به این كه به‌ عقیده رحیم، این مجموعه تلویزیونی بنا به شرایط ویژه تولید و قصه تراش‌خورده‌اش تجربه‌ای موفق خواهد بود امیدوار است شبكه دو سیما وقت مناسبی را در كنداكتور خود برای پخش آن در نظر گرفته باشد.

گرمه، خاكه؛ سینماست دیگه

حسن نقوی، هنروری كه در نقش بیسیم‌چی در این سریال بازی می‌كند، می‌گوید: مانند دیگر هنروران از طریق موسسه معرفی شده است.

او كه تا پیش از این در فیلم‌هایی چون «فقر و فحشا» و «رسوایی» مسعود ده‌نمكی، «سرزمین كهن» كمال تبریزی، «زیر هشت» و «تا ثریا» سیروس مقدم، «حریم» و «نردبان آسمان» محمدحسین لطیفی، «دنده معكوس» حسن فتحی، «كلاه پهلوی» ضیاء‌الدین دری و... بازی كرده است مشكلات بازی در این مجموعه تلویزیونی را گرما، خاك و امكانات كم می‌داند، اما در عین‌حال معتقد است همه اینهاست كه سینما را می‌سازد.

نقوی اضافه می‌كند: باید هر چه را كارگردان می‌گوید انجام داد و در آن كمتر چون و چرا كرد تا كار سریع‌تر انجام شده و صمیمیت میان گروه حفظ شود.

او كه از همین راه امرار معاش می‌كند گاهی در مدارس و جشن‌ها برنامه اجرا می‌كند و این را از مشكلات بازیگران كمتر در ویترین می‌داند.

این هنرور معتقد است باید همه دیالوگ‌ها را حفظ كرد تا كمتر در كار مشكل ایجاد شود. او كه دیالوگ فیلم‌هایی را كه بازی كرده است هنوز به یاد دارد می‌گوید از بازی كنار بازیگران خوب همیشه لذت برده و این را از لذت‌های كارش می‌داند. ‌

دیگر عوامل این مجموعه عبارتند از مدیر تولید: محمود ریحان‌صفت، جانشین شهرام دانشپور، مدیر تصـویربرداری: ایرج عاشوری، طراح صحنه و لباس: سعیـد آهنگرانی، طراح گریـم: مهدی شیرازی، مدیر صدابرداری: هادی معنوی‌پور، منشی صحنه: مهدی آقایی، تدوین: سیدمجید امامی، مجید حسنی و مریم جلالی، عكاس: مهدی صادقی.