غیرت و اهمیت آن در استحکام خانواده

کلمه ای که در تعریف غیرت مناسب به نظر می رسد حساسیت است. به این معنا که غیرت نوعی حساسیت است؛ حساسیت برخاسته از مسۆولیت است و هر کس نسبت به چیزی مسۆولیت دارد باید نسبت به آن حساسیت هم داشته باشد. یک حاکم باید نسبت به مردم و مشکلات آنها غیور و حساس باشد؛ یک سرباز جانش را می دهد اما اجازه نمی دهد که دشمن به کشورش که حریم اوست وارد شود. این نکته در حوزه های خردتر هم مطرح است؛ مثلاً یک معلم غیور خود را فدا می کند زیرا او نمی تواند ببیند که دانش آموزان به بیراهه می روند با این که ببیند عمرشان را تلف می کنند، او از این وضعیت ناراحت است و نسبت به حوزه مسۆولیت حساس است. در نظام خانواده پدر و مادر غیور نسبت به سعادت فرزندانشان حساسند. از یک طرف احساس محبت و از طرف دیگر احساس مسۆولیت است، این احساس مسۆولیت نوعی از غیرت را در وجود فرد پدید می آورد.

در مرتبه بالاتر احساس مسۆولیت و غیرتی است که مرد نسبت به همسر خود دارد و این نوع غیرت چون با اعتدال همراه گردد بسیار ممدوح است.

امام صادق (علیه السلام) می فرماید:

«اَلمَرءُ یَحتاجُ ثَلاثٍ خِصالٍ : مُعاشَرَه جَمیلَهِ، سَعَه بِتَقدیرٍ وَ غَیرَه بتحصین»

آدمی به سه خصلت نیاز دارد: اول معاشرت نیکو، دوم توسعه در روزی و اقتصاد در حد اعتدال و سوم غیرت نیکو و به اندازه.

مراحل غیرت

غیرت در پیشگاه الهی و نسبت به احکام الهی

مسلمان غیور باید نسبت به ارزشهای دینی خود حساس باشد و نسبت به نام خدا و اولیای او حساسیت و غیرت فوق العاده ای نشان دهد. بنابراین عدم حساسیت برای چنین مسلمانی بسیار رنج آور است.

نقل است که بُشر حافی در وسط راه دید نامی از اسامی متبرک خدا به روی چیزی نوشته شده و بر زمین افتاده است. آن را برداشت و تمیز کرد و در محل مناسبی قرار داد. شب در خواب دید که به او می گویند: نام ما را پاکیزه کردی ما هم نام تو را در دنیا و آخرت پاکیزه می کنیم.

امر به معروف و نهی از منکر مصداق بارز این گونه حساسیت و غیرت دینی است . هنگامی که فرد می¬بیند به حکمی از احکام خدا بی حرمتی می شود باید از خود حساسیت و غیرت نشان بدهد. چگونه است که نسبت به نام آبا و اجداد خود احترام قائلیم اما گاه نسبت به احکام الهی بی مهری نشان می دهیم؟

غیرت نسبت به کشور و سرزمین

هر انسانی نسبت به مملکت و سرزمین خود احساس غیرت و حساسیت می کند. اصطلاح غیرت در نیروهای نظامی بسیار رایج است. سرباز غیور، ایرانی غیور و... این لازمه حمایت از سرزمین و آب و خاک است.

غیرت در خانواده

غیرت در خانواده شامل مواردی می شود که عبارت است از:

الف: غیرت مرد برای همسرش؛

ب: غیرت والدین برای فرزندان؛

ج: غیرت نسبت به نان حلال

الف : غیرت مرد نسبت به همسرش

غیرت مرد نسبت به همسرش در گام اول به معنای حمایت از اوست به گونه ای که هیچ گونه جسارت و اهانتی به همسرش را تحمل نکند. مرد غیور هرگز حاضر نمی شود زن و فرزندانش در سختی باشند و او در آسایش و آرامش، غیرت مرد نسبت به همسرش از آن جهت است که زن حریم زندگی مرد به حساب می آید و مرد نمی تواند اجازه دهد که حریم او شکسته شود به طور متقابل وظیفه ای هم به نام متوجه بانوان است به این معنا که غیرت و حیا در کنار هم معنا می یابد و یکدیگر را تکمیل می کند.

ب: غیرت والدین نسبت به فرزندان

والدین و البته در درجه اول پدر و بعد از مادر باید نسبت به فرزندانشان غیور و حساس باشند. همچنین در مورد ادب آموزی که حق بعدی فرزندان است معمولاً والدین غیرت لازم را از خود نشان می دهند. نحوه برخورد با دیگران، آداب دوست یابی، آداب صحبت کردن و حتی غذاخوردن از مواردی است که والدین خود را نسبت به آموزش آن موظف می دانند. در مورد فرزندان دختر قبل از سن تکلیف آموزش و تشویق به پوشش اسلامی امری ضروری است؛ چرا که شروع کردن آموزش از سن تکلیف کاری مشکل خواهد بود.

جنبه دیگر حساسیت و غیرت والدین نسبت به فرزندان در خصوص احکام الهی است. والدین نسبت به این که فرزندان احکام الهی را اجرا کنند باید فوق العاده حساس باشند، همان طور که نسبت به امر تحصیل فرزندان حساسند. این حساسیت در مورد نماز و سایر عبادات هم باید وجود داشته باشد. اگر فرزندان به نماز وادار نشوند هرگز نماز خوان نخواهند شد و این اشتباه است که فقط خوب بودن نماز آموزش داده شود. در روایات مطرح شده است که بچه ها را از هفت سالگی به نماز وادار کنید.البته این امر به معنای تنبیه و پرخاشگری نیست بلکه استفاده از ابزارهای گوناگون مدنظر است، تا وقتی به سن تکلیف می رسند شیرینی نماز را یافته باشند و بر اثر مداومست و تکرار بر آن عادت کرده باشند. در این صورت بعد از سن تکلیف مسیر را خود به خود ادامه خواهند داد. اگر عبادت از سن تکلیف شروع شود تا وقتی عادت به انجام آن پیش آید زمانی از دست خواهد رفت و فرزندان دست کم تا مدتی عبادت و بخصوص نماز خود را انجام نمی دهند. کودکان و نوجوانان برای آموختن معارف آمادگی جدی دارند باید از این زمینه به خصوص استفاده شود.

امام علی (علیه السلام) می فرماید:

« قَلبُ الحَدَثِ کَالاَرضِ الخالِیَهِ»

قلب نوجوان مانند زمین خالی است.

والدین عبور نمی توانند از کنار عدم آموزش به فرزندان خود بی تفاوت بگذرند. آنان باید به طور جدی نسبت به آموزش احکام شریعت الهی به فرزندانشان حساس باشند

منبع: به رنگ آسمان

(بایسته های خانواده از دیدگاه قرآن)

دكترسیدمحسن میر باقری