لباس چه زمانی جزء نعمت محسوب می شود؟
لباس و پوشش یکی از نعمات الهی برای انسان هاست. پوشش یكی از شئون انسانی است و این شأن انسان به خصوصیات متفاوت فردی، اجتماعی وی مربوط می شود و گفته شده" كه لباس پرچم وجود آدمی است" كه از اعتقادات و فرهنگ و آداب و رسوم وی سخن می گوید.
قرآن این نعمت را ذکر کرده و به وجوه مختلف آن نیز پرداخته است.در سوره نحل لباس مایه امنیت معرفی شده است.
ایمنی از اذیت و آزار احتمالی دیگران و تامین کننده امنیت جسمی و روانی انسان ." وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلالًا وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبالِ أَكْناناً وَ جَعَلَ لَكُمْ سَرابِیلَ تَقِیكُمُ الْحَرَّ وَ سَرابِیلَ تَقِیكُمْ بَأْسَكُمْ كَذلِكَ یُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَیْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ"(و خدا براى شما از آنچه آفریده سایههایى قرار داد، از كوهها پناهگاههایى برایتان به وجود آورد، و تن پوشهایى براى شما قرار داد كه شما را از گرما نگه مىدارد و پیراهنهایى [مقاوم] كه شما را از آسیب جنگ و نبردتان حفظ مىكند؛ اینگونه نعمت هایش را بر شما كامل مىكند تا تسلیم فرمانهاى او شوید.)(نحل 81)
این آیه آفرینش لباس را برای حفاظت انسان از عوارضی مانند گرما و جنگ و...معرفی می کند.
در آیه ای دیگر، لباس را وسیله ای برای پوشش و زینت بخش بیان میدارد." یا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْكُمْ لِباساً یُوارِی سَوْآتِكُمْ وَ رِیشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَیْرٌ ذلِكَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّكَّرُونَ"( اى فرزندان آدم! لباسى براى شما فرو فرستادیم كه اندام شما را مىپوشاند و مایه زینت شماست و لباس پرهیزگارى بهتر است، اینها (همه) از آیات خدا است شاید متذكر (نعمت هاى او) شوند.)(اعراف 26)
لباس علاوه بر پوشانندگی مایه زینت برای انسان هاست،"ریش" در اصل واژه عربى، به معنى پرهاى پرندگان است و از آنجا كه پرهاى پرندگان لباسى طبیعى در اندام آنها است، به هر گونه لباس، نیز گفته مىشود، ولى چون پرهاى پرندگان غالبا به رنگهاى مختلف و زیبا است، یك نوع مفهوم زینت در معنى كلمه" ریش" وجود دارد.البته برخی گفتند به معنای هر گونه وسیله زندگی است اما مناسب تر در آیه فوق همان لباسهاى زینتى و جالب است.
برای گناه کاران و مجرمان لباس عذاب وجود دارد:" وَ تَرَى الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئِذٍ مُقَرَّنِینَ فِی الْأَصْفادِ. سَرابِیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ وَ تَغْشى وُجُوهَهُمُ النَّار.ُ"و آن روز مجرمان را مىبینى كه در زنجیرها [به صورتى محكم و سخت] به هم بسته شدهاند. پیراهنهایشان از قطران [مادهاى متعفّن، قابل اشتعال و بدبو] است، و آتش چهرههایشان را مىپوشاند
همین طور در سوره نحل جنبه زینتی بودن لباس را ذکر می کند" وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً تَلْبَسُونَها ..." (خداوند همان كسی است كه دریا را مسخر شما ساخت تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن زیورهایی را استخراج كنید كه آن زیورها را بپوشید.)(نحل 14)
همچنین لباس زمانی نعمت است که زشتی ها را بپوشاند و لباسی که پوشندگی نداشته باشد نعمت نیست و برهنگی و عریان دستاورد شیطان است. درآیه بعد آمده است:" بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّكُمُ الشَّیْطانُ كَما أَخْرَجَ أَبَوَیْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراكُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُۆْمِنُونَ"(اى فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد آن چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون كرد و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد، چه اینكه او و همكارانش شما را مىبینند و شما آنها را نمىبینید (اما بدانید) ما شیاطین را اولیاى كسانى قرار دادیم كه ایمان نمىآورند)(اعراف 27) که برهنگی کیفر گناه پیروی از شیطان بود.
پس از بیان لباس مادی به لباس معنوی اشاره می شود و می فرماید" لباس پرهیزكارى و تقوا از آن هم بهتر است". این لباس های دنیوی وسیله ای برای کسب لباس تقوا است که تقوا انسان را از خطرات و لغزش ها حفظ می کند.
امام صادق (علیه السلام)دراین رابطه می‌فرمایند:"واما لباس الظاهرفنعمهُ من اللّه تعالی،یٌُستَربها العوراتُ وهی کرامه اکرم الله بها ذریّه آدم (علیه السلام) ما لم یُکرَم بها غیرهم وهی للمومنینَ آلهُ لِأداء ماافترضَ اللّه علیهم وخیرُ لباسک ما لایشغلک عن اللّه تعالی بل یقّربک من شکره وذکره وطاعته"(لباس ظاهر،نعمتی است ازسوی پروردگار که بدان وسیله عورت پوشانده می‌شود وکرامتی ازسوی خداوند است که به یاری آن فرزند آدم راگرامی‌داشته بصورتی که هیچکس را اینچنین گرامی نداشته است.و برای مۆمنان وسیله‌ای است برای انجام واجبات که خداوند واجب نموده است وبهترین لباس تو،لباسی است که تورا ازخدای متعال بازندارد بلکه تو را به سپاسگزاری ازخدا و یاد وپیروی ازاو نزدیک سازد.)
لباس زمانی نعمت است که زشتی ها را بپوشاند و لباسی که پوشندگی نداشته باشد نعمت نیست و برهنگی و عریان دستاورد شیطان است. درآیه بعد آمده است:اى فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد آن چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون كرد و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد، چه اینكه او و همكارانش شما را مىبینند و شما آنها را نمىبینید (اما بدانید) ما شیاطین را اولیاى كسانى قرار دادیم كه ایمان نمىآورند)که برهنگی کیفر گناه پیروی از شیطان بود
از دیگر لباس های غیر مادی که قرآن درباره آن سخن می گوید،لباس های بهشتیان و جهنمیان است.
درباره ی لباس های بهشتیان آمده:" إِنَّ اللَّهَ یُدْخِلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ یُحَلَّوْنَ فِیها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُۆْلُۆاً وَ لِباسُهُمْ فِیها حَرِیرٌ"(بىتردید خدا كسانى را كه ایمان آورده و كارهاى شایسته انجام دادهاند، در بهشتهایى درمىآورد كه از زیر درختانش نهرها جارى است، در آنجا با دستبندهایى از طلا و مروارید آرایش مىشوند، و لباسشان در آنجا حریر است.)(حج 23)و لباس های فاخر و زیبا را پاداش کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام داده اند بیان می دارد.
و برای گناه کاران و مجرمان لباس عذاب وجود دارد:" وَ تَرَى الْمُجْرِمِینَ یَوْمَئِذٍ مُقَرَّنِینَ فِی الْأَصْفادِ. سَرابِیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ وَ تَغْشى وُجُوهَهُمُ النَّار.ُ"(و آن روز مجرمان را مىبینى كه در زنجیرها [به صورتى محكم و سخت] به هم بسته شدهاند. پیراهنهایشان از قطران [مادهاى متعفّن، قابل اشتعال و بدبو] است، و آتش چهرههایشان را مىپوشاند.)(ابراهیم 49 و50)
در نهایت باید گفت آنچه موجب کسب رضایت الهی و پوشیدن لباس بهشتیان و در امان ماندن از لباس عذاب است لباس تقوا و دوری از گناه است.
فاطمه خالکی
بخش قرآن تبیان
