خدایا! بُخل، بُخل، بُخل!!

این سه پیغمبر در بچگی پیغمبر شدند.

همچنین سه امام در بچگی امام شدند. امام جواد، امام هادی، امام زمان علیهم السلام.

علمی از سرچشمه علم الهی

گاهی وقت‌ها یك دوربین موبایل عكسی می‌گیرد كه یك دوربین ده، بیست كیلویی، سی‌كیلویی، همان عكس را می‌گیرد. یعنی دوربین لازم نیست كه بزرگ باشد، تا عكسش خوب باشد. گاهی دوربین‌های كوچك عكس‌های خوبی می‌گیرند.

حدیث داریم «یَتَوَارَثُ أَصَاغِرُنَا عَنْ أَكَابِرِنَا» (كافی/ج1/ص320) كوچك ما فتوكپی بزرگ ما است. یعنی اینطور نیست كه حالا كه كوچولو است، علمش هم كم باشد. چون علم اینها به خاطر اتصال به علم خداست. مثل برق، لامپ كوچك یا لامپ بزرگ وقتی وصل به برق شد برق را جذب می‌كند. چه كوچك باشد و چه بزرگ.

شما فلش كامپیوتر را دیدید چقدر است. اندازه‌ی یك تخمه‌ی كدو است. این فلش كامپیوتر را به كامپیوتر می‌زنی بعد از چند ثانیه همه‌ی علوم از آن كامپیوتر وارد این می‌شود.

خوب چطور یك مهندس، یك انسان، چیزی ساخت كه علوم از آن فلز به این فلز منتقل شد. خدای بشر نمی‌تواند علم امیرالمۆمنین علیه السلام را به بچه‌ی دو ساله منتقل كند؟ یعنی بچه‌ی دوساله از فلش كامپیوتر كمتر است؟ یا قدرت خدا از قدرت مهندس كمتر است؟ میلیون‌ها از این مهندس‌ها را خود خدا ساخته است. مهندسین ما روی جماد كار می‌كنند، خدا روی آب كار كرد. انسان از آب آفریده شده است.

تمام مهندسین ما زیر برق كار می‌كنند، خدا در تاریكی‌های شكم مادر، روی آب نقاشی كرد. این هم چه ساخت! انسان ساخت. این هم با چند دستگاه، قلب، كلیه، ریه، بینایی، شنوایی، یعنی 40، 50 تا دستگاه را متناسب، متمركز، همه با هم هماهنگ در یك بدن.

یك زنبور عسل سه تا كارخانه را با خودش حمل می‌كند. زنبور عسل چقدر می‌ارزد؟ در بدن این هم كارخانه‌ی عسل‌سازی است، هم كارخانه‌ی زهرسازی است، هم كارخانه‌ی موم سازی. یعنی یك زنبور كه حركت می‌كند سه تا كارخانه دارد بالای سر شما می‌رود.

امام جواد علیه السلام بچه بود یك كسی اسباب بازی برایش آورد، فرمود: «مَا لِهَذَا خَلَقَنِی اللَّه‏» (بحارالانوار/ج50/ص58) درست است سن من كم است اما خدا من را برای بازی خلق نكرده است. «مَا أَنَا وَ اللَّعِب‏» مرا چه كار به بازی؟!

جودالائمه در نفی بُخل

یكبار امام جواد علیه السلام، از شب تا صبح فقط می فرمود: «اللَّهُمَّ قِنِی شُحَّ نَفْسِی‏»(بحارالانوار/ج70/ص301) خدایا مرا از بخل حفظ كن، مرا از بخل حفظ كن.

گفتند: آقا از سر شب تا صبح یك دعا كردی.

فرمود: نمی‌دانید بخل چیست!

بخل عظیم بین المللی

بزرگترین بخیل‌ها الآن آمریكا است. غیر از اینكه انرژی هسته‌ای‌اش را یاد كشورهای دیگر نمی‌دهد، بخل هم دارد كه خودتان چرا فهمیده‌اید. می‌گوید: شما نباید بفهمید، من باید بفهمم. شما نباید داشته باشید. فلسطین نباید اسلحه داشته باشد. اسرائیل هرچه می‌خواهد اسلحه داشته باشد. بزرگترین بخل است.

خانم حقوق دارد، ولو مالك است حق دارد به شوهرش ندهد. این حق خانم است كه حقوق خودش برای خودش باشد. اما حالا اگر شوهرش نیاز دارد به او بدهد: نه! وظیفه‌ی من نیست. خودش برود كار كند.

چقدر سرمایه‌ها در بانك خوابیده و چقدر جوان‌ها اگر یك مبلغی داشته باشند به كار وادار می‌شوند. و این آقایی كه پولش در بانك‌ها خوابیده بخل می‌كند.

اگر این بخل از جامعه برداشته شود همه‌ی جوان‌های بیكار ما سرمایه‌دار می‌شوند. یك وامی می‌گیرند و شروع به كار می‌كنند.

داریم می‌رویم فرد مسافری را هم می‌شناسیم خوب سوارش كنیم.

بخل علمی، چیزی بلد است به كسی یاد نمی‌دهد.

امام جواد علیه السلام از سر شب تا صبح دائم می‌گفت: بخل، بخل، بخل، خدایا بخل، بخل، بخل!

اثرات سوء بخل

وجود بخل در انسان باعث قطع رحم خواهد شد، چرا که شخص بخیل سعی می کند نه خودش به دیدن اقوام برود و نه دیگران به دیدن او آیند و به این ترتیب از سهیم شدن دیگران در نعمتهای زندگی اش جلوگیری می‌کند و همین رویه است که گاهی موجب ایجاد اختلاف بین زوجین می‌شود. البته عامل جدایی از اقوام منحصر در بخل هم نیست.

امام علیه السلام می فرمایند:« لَا یَطْمَعَنَّ ذُو الْكِبْرِ فِی الثَّنَاءِ الْحَسَنِ وَ الْخِبِّ فِی كَثْرَةِ الصَّدِیقِ وَ لَا السَّیِّئُ الْأَدَبِ فِی الشَّرَفِ وَ لَا البَخِیلُ فی صِلَةِ الرَحِم» [1] یعنی انسان بخیل به هیج وجه  فکر و آرزوی صله رحم را نکند حتی طمعی برای صله رحم نداشته باشد، چرا که در مقام عمل او به هیچ وجه صله رحم نمی‌کند.

انسان بخیل« منّاع الخیر» است یعنی در موارد بسیاری از کار خیر جلوگیری می کند. قرآن کریم در آیه 12 از سوره‌ قلم می‌فرماید:« مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرْ مُعْتَدٍ أَثِیم». این رفتار انسان ریشه در بخل او دارد زیرا که  انسان بخیل است که از انجام بسیاری از کارها جلوگیری می‌کند.

تضاد ایمان و بخل

انسان بخیل نمی تواند یک مومن کامل و واقعی باشد. در روایتی از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است:« لَا یَجْتَمِعُ الشُّحُّ وَ الْإِیمَانُ فِی قَلْبِ عَبْدٍ أَبَدا» [2]  یعنی بخل و ایمان به هیچ وجه در دل یک انسان جمع نمی‌شود.

چرا که با ورود بخل، ایمان از دل انسان رخت بر می‌بندد و آرام آرام با ضربه ای که به ایمان او وارد می‌کند مانع از انجام هر عمل نیکی مانند صله‌ی رحم و غیره می گردد.

در آمد و کسب انسان بخیل از غیر حلال است و انفاق او نیز در راه غیر حق. انسان بخیل به خاطر اهمیتی که دنیا در دید او دارد نه تنها انفاق و اعطا نمی‌کند بلکه برای کسب مال به راه های حرام نیز روی می‌آورد.

در حالی که اگر سخی بود چنانچه به راحتی انفاق می کرد، به را حتی نیز از کسب حرام خودداری می کرد.[6]

انسان بخیل حقی را در اموالش برای سائل قرار نمی‌ دهد و به« حق معلومی» که در آیه شریفه‌ ‌24 سوره معارج : « وَ الَّذینَ فی‏ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلُومٌ» اشاره شده است اعتقادی ندارد. چنانچه در آیه‌ 141 از سوره‌ انعام که می‌فرماید:« إِذا أَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ یَوْمَ حَصادِهِ» نیز به آن آمده است.

انسان بخیل طوری محصولات را درو می‌کند که سهمی برای کسی باقی نماند. شبانه به باغش رفته، میوه های آن را می‌چیند تا کسی از آن انتظار نداشته باشد.

پای سخن امام بخشنده

امام جواد علیه السلام در جایی فرمود: «لَنْ یَسْتَكْمِلَ الْعَبْدُ حَقِیقَةَ الْإِیمَانِ حَتَّى یُۆْثِرَ دِینَهُ عَلَى شَهْوَتِهِ وَ لَنْ یَهْلِكَ حَتَّى یُۆْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلَى دِینِهِ» (بحارالانوار/ج75/ص81) می‌گوید: اگر می‌خواهی ببینی دینت كامل است یا نه، ببین اگر امر دائر شد بین دین و نفس، اگر به خاطر دینت پا روی نفست گذاشتی دینت كامل است.

ببین در انتخابات چه می‌كنی؟ ماه رمضان شكم می‌گوید: بخور. خدا می‌گوید: نخور. سی روز با اینكه تشنه هستی آب نمی‌خوری. با اینكه گرسنه‌ هستی آب نمی‌خوری.

ابراهیم تا صد سالگی بچه‌دار نشد. بعد از صد سالگی خدا به او بچه داد، حالا سیزده ساله شده به جنب و جوش افتاده، می‌گوید: سر اسماعیل را ببر. می‌گوید: اِ... غریزه می‌گوید: بابا تو صد سال بچه‌دار نبودی، حالا سر پیری می‌گوید: گردنش را ببر!

می گوید : باشه! چاقو را می‌گذارد خدا می‌گوید: نه! نمی‌خواستم خون بریزم، می‌خواستم ببینم تو دل می‌كَنی یا نمی‌كَنی؟

امام جواد علیه السلام فرمود: نفست را با دین مقایسه كن. وقتی امر دائر شد بین غریزه و وظیفه، اگر وظیفه را می‌گیری و غریزه را كنترل می‌كنی، دین داری. اگر غریزه را می‌گیری و وظیفه را زیر پا می‌گذاری، خطرناك هست.

                                                                                                                                         فرآوری : زهرا اجلال

منبع :

بیانات حجت الاسلام قرائتی.

بیانات حضرت آیت الله سید ابوالحسن مهدوی.