داروی بیماری گناه !

جبران گناه

انسان برای دوری از گناه ،باید خیلی سریع به جبران آن بپردازد.از آیات قرآن به دست می آید که جبران گناه به سه روش ممکن می باشد.

1-اجتناب از گناهان کبیره: به این معنا که اگر انسان از ارتکاب گناهان بزرگ خودداری کند،خداوند با لطف و رحمت خود گناهان کوچک او را می آمرزد.مانند:" إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلاً كَریما"(1)اگر از گناهان بزرگى كه از آن [ها] نهى شده‏اید دورى گزینید، بدیهاى شما را از شما مى زداییم، و شما را در جایگاهى ارجمند درمى‏آوریم.

علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می نویسند:این آیه شریفه در مقام منت نهادن است و نویدی است که با عنایتی لطیف به گوش مۆمنان می رسد.(2)

2-شفاعت:در روز رستاخیز برخی از مۆمنان گنهکار ،به اذن خدا و وجود ضوابط و شرایطی،شفاعت شده و وارد بهشت می شوند.

3-توبه:توبه در لغت به معنای برگشت است و مراد از آن برگشت انسان به سوی پروردگار است؛برگشتی که با پشیمانی از گناه همراه باشد و پشیمانی همان تأثر باطنی از کار بد است که برای ثباتش ،شخص توبه کننده باید به کارهای نیکویی بپردازد که منافی آن کارهای بد است و این علامت توبه و باز گشت از آن کارها است.

داروی درد بیماری گناه استغفار است

امام حسین علیه السلام در تعلیمات عالیه خود در دعای عرفه اظهار ستم برنفس خود می کنند و می فرمایند:"لا اله الا انت سبحانک اِنی کنتُ مِن المُستَغفرین" و این بیان معلوم می دارد که از ابتدای دعا آن بزرگوار مکرر طلب آمرزش نموده است.همچنان جایی عرض می کند :(واغفر لی خطیئتی)و جایی دیگر: (وغَفَر ذنوبی).

اما این دعای ایشان به معنای گناهکار بودنشان نمی باشد بلکه به طور کلی انبیاء و اولیاء حق پس از آنکه ترک اولائی کردند ،وآن را احتمال گناه برای خود محسوب کردند، تقاضای عفو وبخشش از خدای تعالی می نمایند.همچنان اگر داستان حضرت موسی را در این رابطه شنیده باشید، که یکی از پیروان او با یکی از اقوام فرعون در نزاع بود و آن قبطی می خواست پیرو آن حضرت را از بین ببرد موسی علیه السلام به یاری او شتافت و در حالی که اراده نداشت او را بکشد مشت محکمی بر سینه مرد فرعونی زد اما همین مشت کار او را ساخت که در عین حال هم مستحق کشتن بود، ولی این جریان موجب ترک اولائی شد که اگر آن جناب با شدت با او برخورد نکرده بود بهتر بود،ولیکن در این حالت حضرت موسی عرض کرد:" قالَ رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسی‏ فَاغْفِرْ لی‏ فَغَفَرَ لَهُ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیم‏"(3) گفت: پروردگارا، من بر خویشتن ستم كردم، مرا ببخش. پس خدا از او درگذشت كه وى آمرزنده مهربان است‏.

اصولاً کسی غیر از خدای تعالی آمرزنده گناهان نیست و سنت او بر این است که،چنانکه گناهکاران از کرده خود پشیمان شوند و توبه نمایند و طلب آمرزش کنند آنها را مورد عفو و بخشش قرار می دهد.چنانکه می فرماید:" وَ مَنْ یَعْمَلْ سُوءاً أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللَّهَ یَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحیما"(4) و هر كس كار بدى كند، یا بر خویشتن ستم ورزد سپس از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزنده مهربان خواهد یافت.

ضرورت توبه

توبه یک وظیفه واجب است و قرآن كریم هفت مرتبه با جمله (توبوا) همه مردم را به آن فرمان داده است ، از جمله :

"وَ تُوبُوا اِلَى اللّهِ جَمیعاً ایُّهَا الْمُۆْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ"(5)اى مۆ منان ، همگى به درگاه خدا توبه كنید، امید كه رستگار شوید!

"یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا تُوبُوا اِلَى اللّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً..."(6)اى كسانى كه ایمان آورده اید، به سوى خدا توبه كنید، توبه خالص .

از طـرفـى تـأخـیـر انـداخـتـن و امـروز و فـردا كـردن در تـوبه ، بازگشت از گناه و معصیت را مشكل تر مى كند تا جایى كه نَفْس با گناه اُنس گرفته ، برگشت را غیرممكن مى سازد.

ایـام جوانى بهترین فرصت براى تغییر مسیر از زشتى ها و پلیدى ها به سوى پاكى هاست .پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) مى فرماید:"اَلتَّوْبَةُ حَسَنَةٌ، لكِنَّهُ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ"(7) توبه از گناه ، همیشه پسندیده است . ولى در جوانى بهتر و پسندیده تر است.

امام خمینى (ره) در این زمینه نصیحتى پدرانه دارد:

... بـهـارِ تـوبـه ، ایام جوانى است كه بار گناهان كمتر و كدورت قلبى و ظلمت باطنى ناقصتـر و شـرایـط تـوبه سهل تر و آسان تر است ... گیرم كه انسان بتواند در ایّام پیرى قیام بـه ایـن امـر كـنـد، از كـجـا بـه پـیـرى بـرسـد و اجـل مـوعـود او را در سـنّ جـوانـى و درحـال اشـتـغـال بـه نـافـرمـانـى نـربـایـد و بـه او مـهـلت دهـد؟ كـمـیـاب بـودن پـیـران ،دلیـل اسـت كـه مـرگ بـه جوانان نزدیك تر است . در یك شهر پنجاه هزار نفرى پنجاه نفر پیرهشتاد ساله ، انسان نمى بیند.

پـس اى عـزیـز! از مـكـایـد شیطان بترس و در حذر باش و با خداى خود مكر و حیله مكن كه پنجاه سـال یـا بـیـشـتـر شهوت رانى مى كنم و دم مرگ با كلمه استغفار جبران گذشته مى كنم . اینهاخـیـال خـام اسـت ... پـس ... هر چه زودتر دامن به كمر بزن و عزم را محكم و اراده را قوى كن و ازگـنـاهـان تا در سنّ جوانى هستى یا در حیات دنیایى مى باشى ، توبه كن و مگذار فرصت خداداد از دستت برود و به تسویلات شیطانى و مكاید نفس امّاره اعتنا مكن .(8)

کلام آخر: "اللهمَ اِلی مَغفِریکَ وَفَدتُ والی عَفوِک قَصدتُ"

پی نوشت ها:

1-نساء ،آیه 31.

2-المیزان ،ج4، ص324.

3-القصص ،آیه 16.

4-نساء ، آیه 110.

5-نور ، آیه 31.

6-تـحـریـم ، آیـه 8. از امـام هادى (ع )، معنى توبه نصوح را پرسیدند. فرمود:(تـوبـه نـصـوح آن اسـت كـه بـاطـن (تـوبه كننده ) چون ظاهرش ، بلكه بهتر از آن گردد.)(معانى الاخبار، ص 174.)

7- مجموعه ورّام ، ج 2، ص 118.

8-چهل حدیث ، امام خمینى 1، ص 233 ـ 234.

                                                                                                                                فرآوری : زهرا انصاری نسب

منابع: کتاب اخلاق و تربیت های اسلامى،مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

کتاب آموزه نجات از دیدگاه علامه طباطبایی،مصطفی آزادیان

کتاب وصال العارفین ،احمد زمردیان