جلب منافع مادی با اخلاق خوب!

حسن خلق که از فضایل نفسانی است با لبخند‌ها و خوشرویی‌های ظاهری و تصنعی که برای جلب منافع مادی است، تفاوت دارد.

آثار و ثمرات خوش خلقی

براساس روایات، خوشخویی نه تنها سبب نشاط زندگی فردی و اجتماعی و موجب آبادانی دیار و فزونی روزی و محبوبیت است، بلکه موجب نجات آدمی و آمرزش گناهان او و زمینه‌ساز قرب به پیامبر(صلی الله علیه و آله) در روز قیامت و بهره‌مندی از شفاعت آن بزرگوار است.

حسن خلق در فرهنگ اسلام از رحمت الهی ریشه می‌گیرد که خدای مهربان با معرفی پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) به عنوان الگوی برتر حسن خلق در خطاب به رسول گرامی می‌فرماید: به سبب لطف و رحمت خدا بود که با آنان نرم‌خویی و مهربانی کردی و اگر درشت‌خوی و سخت دل بودی، قطعا از گرد تو پراکنده شده بودند.

حسن خلق، که از فضایل نفسانی است، با لبخند‌ها و خوشرویی‌های ظاهری و تصنعی که برای جلب منافع مادی است تفاوت دارد.

امام صادق(علیه السلام) خوشرویی، خوش‌گویی و خوش‌رفتاری را سه محدوده حسن خلق دانسته است از این رو در اینجا به روایاتی که ارزش، آثار و پاداش خوش‌خویی و نیز پیامد بدخویی را مطرح کرده‌اند اشاره می‌شود.

ارزش حسن خلق

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: در ترازوی عمل آدمی در روز قیامت، چیزی برتر از حسن خلق نهاده نمی‌شود؛ نیز فرمود: در ترازوی عمل، چیزی سنگین‌تر از خلق نیکو نیست.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: مۆمن، پس از واجبات، عملی محبوب‌تر از خوشرفتاری با مردم، بر خدا عرضه نکرده است.

آثار خوش‌خویی

از حضرت صادق(علیه السلام) روایت شده است که می‌فرمود: نیکی و خوش‌خویی سرزمین را آباد می‌کنند و بر عمر آدمی می‌افزایند؛ همچنین فرمود: خوشخویی بر روزی می‌افزاید؛ نیز فرمود: خوشخویی عامل جلب دوستی است.

پاداش خوشخویی

قرب الهی: امیرمۆمنان(علیه السلام) فرمود: هیچ چیزی همانند خوش اخلاقی موجب قرب الهی نمی‌شود.

از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) پرسیدند: بیشترین چیزی که موجب ورود به بهشت می‌شود، چیست؟ فرمود: تقوای الهی و خوش اخلاقی.

قرب به پیامبر(صلی الله علیه و آله): حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) فرمود: نزدیک‌ترین شما به من و بهره‌مند‌ترین شما از شفاعت من در روز قیامت، راستگو‌ترین، امانت‌دار‌ترین، خوش اخلاق‌ترین و نزدیک‌ترین شما به مردم است.

پوشش گناهان: امام صادق(علیه السلام) فرمود: چهار چیز است که در هر کس باشد ایمانش کامل است هر چند از سر تا قدمش گناه باشد از قدرش نکاهد و آن راستگویی امانتداری، حیا و خوش اخلاقی است.

نکته: پیام حدیث این است که این صفات چهارگانه در هر کسی باشد سبب بازداشتن او از گناه و کامل شدن ایمانش می‌شود.

دستیابی به پاداش نماز و روزه: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: انسان مۆمن با حسن خلق خویش به درجه روزه‌دار شب زنده‌دار می‌رسد.دستیابی به پاداش جهاد: امام صادق(علیه السلام) فرمود: خدا در برابر حسن خلق بنده‌اش، به او پاداش مجاهدی را می‌دهد که در راه خدا پیوسته، شب و روز، جنگیده باشد.

آثار بدخویی

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: بداخلاق، خود را به سختی می‌اندازد.

امیرمۆمنان(س) فرمود: خانواده فرد بداخلاق از او خسته و بیزار می‌شوند؛ همچنین فرمود: روزی فرد بد اخلاق تنگ می‌شود.

حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمود: بداخلاقی عمل را تباه می‌کند، چنانکه سرکه عسل را تباه می‌کند.

به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) گفته شد: فلان زن، روزها روزه می‌گیرد و شب‌ها را به عبادت می‌پردازد؛ ولی بداخلاق است و همسایگانش را با زبان می‌آزارد. فرمود: در او خیری نیست و او اهل آتش است.

منبع :

آیت‌الله جوادی آملی ؛ کتاب «مفاتیح‌الحیات»