بازی‌های مجازی، زیان‌های واقعی
امروزه دیگر به جای چوب الك‌دولك دسته‌های پلی‌استیشن فعالیت می‌كنند و فیفا 2010 جای توپ پلاستیكی را گرفته است. مثل تمام مظاهر فناوری، این مورد هم اگر كنترل نشود می‌تواند مشكلات زیادی ایجاد كند.
از دیدگاه روان‌شناسان، بازی یكی از نیازهای اساسی كودكان محسوب می‌شود. بسیاری از آموزش‌های تربیتی را می‌توان از طریق بازی‌ها به كودك انتقال داد، همچنین از خلال بازی‌های كودك به شرایط عاطفی، احساسات و افكار او می‌توان پی برد. بنابراین بسیار لازم است كه مربیان به اهمیت بازی در زندگی كودك توجه داشته باشند و شرایط مناسب را برای بازی‌های مناسب فراهم سازند.
میل به بازی در سنین بالا كم‌كم كاهش پیدا می‌كند و كارهای مهمی جای آن را می‌گیرد ولی به اعتقاد روان‌شناسان تا سال‌های پایانی عمر نیز تمایل به بازی در انسان وجود دارد، هر چند شكل و ظاهر و هدف بازی عوض شده باشد. بازی‌های كامپیوتری با استفاده از تصاویر جذاب، پرتحرك و زنده و صداهای مهیج، دنیایی از هیجان را به كودكان پر جنب و جوش ارزانی می‌كند.
این جذبه و كشش، كودك را به عالمی از تخیلات می‌برد كه در آن خود را قهرمان اصلی ماجرا می‌پندارد. این بازی‌ها با ترفندهای مختلف چنان تاثیری بر فكر و اعصاب كودك می‌گذارند كه او خود را جزیی از این مجموعه ماشینی می‌پندارد. از زمانی كه صنعت كامپیوتر در تولیدات خود بیش از پیش پیشرفته شده ، بازی‌ها شكل واقعی‌تری از وقایع و موضوعات را نشان می‌دهند. از این رو متن‌های بازی(دستورالعمل‌های نحوه انجام بازی) ایده تجربه حسی تجسم یافته را افزایش می‌دهد.
كودكان آسیب‌پذیر
امروزه بازی‌های ویدئویی و رایانه‌ای به لحاظ تأثیرگذاری خود در زمینه فرهنگ‌سازی، رشد و تكوین شخصیت فرهنگی و علمی و ایفای نقش‌های آموزشی و كمك آموزشی و همچنین پر كردن بخش عمده‌ای از اوقات فراغت گروه‌های سنی مختلف جامعه از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار هستند. اما كودكان در این بین جایگاه خاصی دارند.
متأسفانه به دلیل ناآشنایی والدین با عارضه‌های ناشی از این بازی‌ها و همچنین نبود قوه نظارتی قدرتمند و تأثیرگذار در كشور، دایره آسیب‌پذیری كودكان ایرانی بیش از دیگر كودكان در دنیای بازی‌های رایانه‌ای است.
بازی‌های رایانه‌ای به‌گونه‌ای طراحی و ساخته می‌شوند كه مخاطب را وادار سازد تا به هر نحو ممكن، به گمان خود به انتهای بازی و در نهایت برتری در آن دست یابد؛ این نقطه آغازین حمله به ذهن و روح یك كودك یا نوجوان است. استرس و اضطراب ناشی از برتری جویی از همان لحظات اول بازی ذهن و روح او را تحت فشار می‌گذارد.
افزایش خشونت
خشونت نوجوانان یكی از بزرگ‌ترین مشكلاتی است كه دانشمندان در هزاره جدید با آن مواجه‌اند. محققان علوم رفتاری معتقدند بازی‌های ویدئویی/رایانه‌ای خشونت‌آمیز پیام‌های كاذب و گمراه كننده‌ای را به بازیگران القاء می‌دارد. بازیگر می‌پندارد مشكلات می‌تواند بسرعت و باسرمایه شخصی اندك رفع شود و بهترین راه برای حل مشكلات حذف كردن منبع و علت مشكل است، همچنین بهره جستن از رفتارهای غریزی به جای رفتارهای متفكرانه و مسوولیت‌دار درقبال واكنش به مشكلات بهتر است.
تاكنون هزاران پژوهش مختلف در این زمینه انجام شده كه آیا خشونت‌های شبیه‌سازی شده در بازی‌های كامپیوتری، تأثیرات زیانباری بر بازی‌كنندگان دارد یا خیر؟ اكثر این مطالعات نشان می‌دهند بین خشونت در این بازی‌ها و رفتارهای ضداجتماعی بویژه میان بازیگران نوجوان، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد.
كودكان ممكن است اعمال تهاجمی و پرخاشگرانه را همان‌گونه كه در بازی‌های الكترونیكی مشاهده می‌كنند، تقلید نمایند. ضمنا كودكان ممكن است فراگیرند كه خشونت روش مفید و كارآمدی برای حل مشكلات شخصی است. در محیط های ویژه آزمایشگاهی محققان دریافتند كودكان می‌توانند به منظور انجام اعمال خشونت‌آمیزتر در نتیجه قرار گرفتن در معرض رفتار خشونت‌آمیز در بازی یا تلویزیون تشویق و ترغیب شوند.
همه ما بازی‌های رایانه‌ای را به عنوان یكی از سرگرمی‌های كودكان و نوجوانان عصر جدید پذیرفته‌ایم. با گسترش روزافزون انواع بازی‌های رایانه‌ای و بیشتر شدن افراد علاقه‌مند به این بازی‌ها، بحث درباره فواید و زیان بازی‌های رایانه‌ای بالا گرفته است و مطالعات مختلفی روی تاثیر این بازی‌ها بر روحیات افراد صورت گرفته كه نتایج مختلفی را پیش روی ما قرار داده است.
بسیاری از افراد بازی‌های خشن را برای روحیه افراد مضر می‌دانند ولی باید دانست كه برانگیخته شدن پاسخ‌های هیجانی فقط در نتیجه بازی‌های خشن ایجاد نمی‌شود. اخیرا دیده شده است كه بازی‌های رانندگی می‌توانند نواحی بیشتری از مغز را كه در تحلیل هیجانی نقش دارند، فعال كنند. بیشتر مطالعات نشان داده‌اند كه وحشیگری در بازی‌های رایانه‌ای منجر به خشونت می‌شود.
بدن‌های فرسوده
بازی‌های رایانه‌ای تنها روی اعصاب اثر نمی‌گذارند، بلكه جسم را نیز فرسوده می‌كنند. هنگام بازی چشم به دلیل خیره شدن مداوم به صفحه نمایش رایانه و كم شدن پلك زدن بشدت تحت فشار نور قرار می‌گیرد و دچار عوارض مختلفی می‌شود. نوجوانان چنان غرق بازی می‌شوند كه توجه نمی‌كنند تا چه حد از لحاظ بینایی و ذهنی برخود فشار می‌آورند. مهم‌ترین علائم بینایی ناشی‌از بازی كامپیوتری به مدت طولانی خستگی چشم، خشكی چشم، سوزش، اشك ریزش و تاری دید هستند. علت هم این است كه وظیفه اصلی اشك چشم، مرطوب نگه داشتن و شستشوی مداوم سطح كره چشم و رساندن اكسیژن و مواد غذایی به قرنیه است. یكی از مهم‌ترین دلایل خشكی و سوزش چشم هنگام كار با كامپیوتر، كاهش میزان پلك زدن است. این مسأله همراه خیره شدن به صفحه مانیتور و تمركز روی موضوع كار سبب می‌شود تا پلك‌ها مدت بیشتری باز بمانند و در نتیجه اشك روی سطح چشم سریع‌تر تبخیر می‌شود.
از سوی دیگر، به دلیل این كه كودك در یك وضعیت ثابت تا ساعت‌ها می‌نشیند، ستون فقرات و استخوان‌بندی او دچارمشكل می‌شود. همچنین احساس سوزش و سفت شدن گردن، كتف‌ها و مچ دست از دیگر عوارض كار نسبتا ثابت و طولانی مدت با رایانه است.ایجاد تهوع و سرگیجه خصوصا در كودكان و نوجوانانی كه زمینه صرع دارند، از دیگر عوارض بازی‌های رایانه‌ای هستند. متخصصان اعصاب معتقدند بازی‌های پرهیجان رایانه‌ای كه طی آن صفحه نمایشگر رایانه پی‌درپی از فلاش‌ها و شعاع‌های خیره‌كننده نوری پوشیده می‌شود، در نوجوانان كه از نظر عصبی ضعیف‌اند و برای ابتلا به صرع آمادگی دارند، هیجانات شدید عصبی پدید می‌آورند.
والدین به عنوان تسهیل‌كننده مسیر بازی كودك هستند. كودكان با توجه به شرایط سنی خود نوع بازی را انتخاب می‌كنند. لازم است والدین دقت كنند موقعیت بازی یك موقعیت سالم، امن و مناسب باشد تا مشكلی كودك را تهدید نكند. این امر در خصوص بازی‌های رایانه‌ای نیز صدق می‌كند.
گاهی گریزی از انجام بازی رایانه‌ای توسط كودك نیست. در این شرایط اگر قرار باشد كودك از بازی‌های رایانه‌ای استفاده كند باید بازی مناسب با سن و شرایط او از سوی والدین انتخاب شود. بهتر است بازی‌های تصویری خلاق كه كودكان به وسیله آنها باید معماهایی را حل كنند، توسط والدین انتخاب شوند، همچنین اگر كودكان دسته‌جمعی با این ابزارها بازی كنند بسیار بهتر است بنابراین سعی‌كنید بازی‌هایی را انتخاب كنید كه بازی بیش از یك بازیكن در آنها تشویق شده و باعث می‌شود 2 یا 3 نفر با هم بازی كنند. اگر قرار است شما بازی را انتخاب كنید سعی كنید بازی‌هایی را انتخاب كنید كه به كودك فرصت‌های پیروزی را با روش‌های مختلف می‌دهند.
به عبارت دیگر لازم نباشد برای ادامه یافتن بازی، كاربر حتما از یك مهارت بخصوص كه تكرار آن برای كودك دشوار است، استفاده كند. تصویرهای كم تحرك و طولانی كه با رمز و راز تغییر می‌كند، كودك را خسته خواهد كرد؛ مزرعه‌های اعداد یا جنگل‌های پر از موسیقی كه كودك را به دنبال خود می‌كشد.
نقش والدین
كودكان به آسانی به مسائل مختلف عادت كرده، ولی بسختی عادت نادرست را ترك می‌كنند. این موضوع در خصوص بازی هم صدق می‌كند. بازی‌های رایانه‌ای همچون بسیاری از مصادیق فناوری باید در مسیر صحیح و جایگاه واقعی خود قرار گیرند تا بتوانند سودمند واقع شوند، در غیراین‌صورت می‌توانند ضررهای بسیاری را در بر داشته باشند. بازی‌های رایانه‌ای كه محبوب‌ترین بازی كودكان در عصر كنونی محسوب می‌شوند می‌توانند به عنوان یك تهدیدكننده جدی برای سلامت روح و روان و جسم آنان نیز به شمار روند.پدر و مادر در این شرایط باید هوشیار باشند و آنچه را به صلاح كودكشان است انتخاب كنند، آنچه مناسب سن او باشد و پیغام‌های نادرست به او ندهد.
فرآوری: نوریه نوچمنی
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع: روزنامه جام جم. علی اخوان بهبهانی
مطالب مرتبط :
