تبیان، دستیار زندگی
نوعا عبادات و فرائض الهی با اختلاف درجات فراوانی كه نسبت‏ به هم دارند، برای تقویت ‏بعد روحانی و نفسانی و در جهت ‏سیر و سلوك انسان وضع شده تا از عوالم جسمانی به عوالم روحانی تكامل یابند و به مقام قرب الهی برسند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

معنای استطاعت در احکام حج چیست؟

حج


حج ‏یك معجون الهی است كه جمیع امراض قلوب مثل بخل و استكبار و تنبلی و. . . را كه مانع نورانیت قلب‏ها هستند، علاج می‏كند
.


حج دارای ابعاد گوناگونی مانند بعدهای عرفانی, سیاسی, اجتماعی و ... می باشد که پرداختن به همه ی آن ها در این مقاله نمی گنجد, به همین جهت تنها به بعد معنوی و عرفانی آن می پردازیم:

عبادات كه به عنوان هدف آفرینش انسان («ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون‏» ، ذاریات / 56 ) تعیین شده است اسراری دارد كه این اسرار غیر از آداب و احكام ظاهری عبادات می‏باشد. نوعا عبادات و فرائض الهی با اختلاف درجات فراوانی كه نسبت‏ به هم دارند، برای تقویت ‏بعد روحانی و نفسانی و در جهت ‏سیر و سلوك انسان وضع شده تا از عوالم جسمانی به عوالم روحانی تكامل یابند و به مقام قرب الهی برسند. چنان‏ كه مرحوم آقا میرزا جواد ملكی تبریزی عارف بزرگ در این زمینه فرموده است:

مقصود اصلی از تشریع حج و سائر عبادات، تقویت‏ بعد روحانی انسان است و تكالیف و فرائض الهی از نظر خاصیت اثرگذاری در روح و جان انسان مختلفند. بعضی اثر تطهیر و تخلیه را دارند كه ظلمت را از فضای روح و جان بشر دور می‏كند و بعضی دیگر موجب تحلیه و تزیین جان و وسیله جلب نورانیت می‏گردد. و دسته دیگر، جامع هر دو اثر (تخلیه و تحلیه) هستند و حج از این دسته سوم است. زیرا حج ‏یك معجون الهی است كه جمیع امراض قلوب مثل بخل و استكبار و تنبلی و. . . را كه مانع نورانیت قلب‏ها هستند، علاج می‏كند. (آقا میرزا جواد ملكى تبریزى، المراقبات)

بنابراین و با توجه به مطلب فوق، حج از میان عبادات و فرائض الهی، جامع هر نوع آثار و فواید و اسراری است كه در عبادات دیگر وجود دارد. چنان‏ كه مرحوم علامه طباطبائی در این مورد می‏فرماید: وقتی كه سرگذشت ابراهیم، آن‏ چنان كه در قرآن بیان شده را، به دقت مطالعه كنیم می‏یابیم كه این جریان یك دوره كاملی از سیر عبودیت و بندگی خدا و به اصطلاح یك سیر و سلوك معنوی است كه بنده از موطن خود تا قرب الهی را می‏پیماید و با پشت سرانداختن زخارف دنیا و لذائذ و آرزوهای مادی و جاه و مقام و خلاصی از وسوسه‏های شیطانی به مقام قرب الهی دست می‏یابد.

كسی كه در راه حج برای خدمات مادی یا معنوی، چون رانندگی و خبرنگاری و خدمات دیگر یا به عنوان روحانی كاروان یا ناظر یا پزشك یا پرستار و امثال اینها استخدام میشود و میتواند با انجام كارش بدون زحمت و دشواری فوق العاده ای حج انجام دهد، پس از پذیرفتن این قبیل خدمات، حج بر او واجب میشود

و در این قسمت از نوشتارمان دو مسئله در مورد احکام حج را از توضیح المسائل آیة الله گرامی(دام ظله) برایتان بازگو می کنیم:

مسئله 2128 - حج زیارت كردن خانه خدا و انجام اعمالی است كه مناسك حج نامیده می شود و در تمام عمر بر كسی كه این شرایط را دارا باشد یك مرتبه واجب می‏شود:

اول: آنكه بالغ باشد.

دوم: آنكه عاقل باشد.

سوم: آنكه - اگر در جائی خدای نخواسته هنوز نظام برده داری باشد - برده شخص دیگری نباشد.

چهارم: به واسطه رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامی را كه اهمیتش در شرع از حج بیشتر است انجام دهد، یا عمل واجبی را كه از حج مهمتر است ترك نماید.

پنجم: آنكه مستطیع باشد. و استطاعت به چند چیز حاصل میشود .

1ـ داشتن توشه راه و چیزهایی را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و همینطور وسیله راه یا مالی كه بتواند بوسیله ان این چیزها را تهیه كند.

2ـ سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد كه بتواند مكه رود و حج را بجا آورد.

نوعا عبادات و فرائض الهی با اختلاف درجات فراوانی كه نسبت‏ به هم دارند، برای تقویت ‏بعد روحانی و نفسانی و در جهت ‏سیر و سلوك انسان وضع شده تا از عوالم جسمانی به عوالم روحانی تكامل یابند و به مقام قرب الهی برسند

3ـ در راه مانعی از رفتن نباشد. و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد كه در راه، جان یا عرض او صدمه ببیند، یا مال او را ببرند حج بر او واجب نیست. ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دور تر باشد در صورتی كه مشقت زیاد نداشته باشد باید از آن راه برود.

4ـ به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.

5ـ مخارج كسانی را كه خرجی آنان شرعاً یا عرفاً بر او لازم است، مثل زن و بچه و كارگر و خدمتكار و ... ، داشته باشد.

6ـ در اثر رفتن به حج كسب و كار و یا درآمد ملك و یا هر راه دیگری را كه برای ادامه معاش خود دارد از دست ندهد.

مسئله 2129 - كسی كه در راه حج برای خدمات مادی یا معنوی، چون رانندگی و خبرنگاری و خدمات دیگر یا به عنوان روحانی كاروان یا ناظر یا پزشك یا پرستار و امثال اینها استخدام میشود و میتواند با انجام كارش بدون زحمت و دشواری فوق العاده ای حج انجام دهد، پس از پذیرفتن این قبیل خدمات، حج بر او واجب میشود.

فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

پایگاه اطلاع رسانی آیة الله گرامی(دام ظله)

ناصر شكریان- مجله معرفت، ش 12

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.