منافقان در هنگام مرگ

دورویـى،نـفاق و دوچهرگى از زشت ترین خصیصه هاى انسانى است و در هر دلى نفوذ كند آن را ویـران مـى سـازد و سبب بیچارگى انسان مى گردد. قرآن مجید در آیات و سوره هاى متعدد ، بشدت پدیده شوم نفاق و منافق را محكوم و نكوهش كرده و به پیروان خویش هشدار داده كه خود را از ایـن بـیمارى خطرناك و ایمان سوز و هستى برانداز مصون دارند.

آیه‏اى از قرآن

"لِیَجْزِىَ اللَّهُ الصادِقینَ بِصِدْقِهِمْ وَ یُعَذِّبَ المُنافِقینَ اِنْ شاءَ أَوْ یَتوُبَ عَلَیْهِمْ اِنَّ اللَّهَ كانَ غَفوُراً رَحیماً"(1)

قرآن در این آیه مباركه، منافق را در برابر صادق قرار داده است؛ از این دانسته مى‏شود كه منافق صادق نمى‏باشد و دروغ گو خواهد بود و نفاق نمونه‏اى است از دروغ گویى.

نشانه های منافق در سخن رسول‏خدا(ص)

امام جعفر صادق(ع) فرمایش جدّش رسول‏خدا را چنین بیان مى‏كند:

"سه چیز است كه در هر كس یافت شود، منافق خواهد بود، هر چند روزه بگیرد و نماز بخواند و خودش چنین پندارد كه مسلمان است: در امانت خیانت كند؛ در سخن دروغ بگوید؛ در وعده خلف كند".(2)

بنابر این، خیانت در امانت، دروغ در سخن، خلف در وعده، اگر در كسى یافت شود، او منافق مى‏باشد و او را در صف مسلمانان با ایمان راه نیست.

اقسام منافق

دو رنگى اقسامى دارد و منافق چند گونه است:

منافقى است كه به دروغ اظهار اسلام مى‏كند، ولى در دل كافر است.

منافقى است كه اظهار قدس و تقوا مى‏كند و خود را عادل و درست كار مى‏نمایاند، ولى در باطن، فاسقى است بى بند و بار كه به هیچ چیز پاى بند نمى‏باشد؛

منافق سوم، كسى است كه اظهار دوستى مى‏كند و از خود صمیمیت نشان مى‏دهد، ولى در باطن دشمن مى‏باشد؛ او این كارها را نشانه عقل و خرد مى‏داند.

منافقان صدر اسلام، ظاهرى فریبا داشتند و به دروغ، اظهار مسلمانى مى‏كردند و در نماز جماعت رسول‏خدا حاضر مى‏شدند، ولى در باطن، معتقد نبودند و بر كفر خود باقى بودند. آن‏ها با رسول‏خدا بیعت كرده بودند كه با جان و مال از اسلام دفاع كنند امّا نه تنها به این پیمان عمل نكردند، بلكه در نبردهاى اسلام فرار مى‏كردند و موجبات شكست اسلام را فراهم مى‏ساختند؛ پیوسته در انتظار فرصتی بودند تا با ضربتى قطعى كمر اسلام را بشكنند.

منافقان در هنگام مرگ

قرآن كریم از لحظات مرگ منافق چنین یاد مى كند: "فكیف اذا توفتهم الملئكة یضربون وجوههم و ادباركم ذلك بانهم اتبعوا ما اسخط الله و كرهوا رضوانه ، فاحبط اعمالهم"  (3)پس چگونه است حال آنان ، آنگاه كه ملائكه جانشان را مى گیرند و بصورت و پشتشان مى كوبند، به این خاطر كه همواره دنبال چیزى بودند كه خدا را به خشم مى آورد و از هر چه مایه خشنودى خدا بود كراهت داشتند، خدا هم اعمالشان را بى نتیجه و بى اجر كرد.

مرگ ، انتقال از نشئه اى به نشئه دیگر است. آنكه به فرمان موتوا قبل ان تموتوا - بمیرید پیش از آنكه بمیرانندتان - پیشاپیش روح خود را از قیود عالم طبیعت رها ساخته و به آستان محبوب واصل كرده است ، مرگ را همچون نوشیدن شهدى خواهد یافت و چه بسا شیرینتر و ملك الموت را با جمالى زیبا مشاهده خواهد كرد. اما آنكه در درك اسفل حیات حیوانى گرفتار آمده است ، ناگزیر باید روح او را با جبر و زور از این عالم جدا كرد.

آنجا كه یكى از اهل ایمان ، لحظه مرگ خویش را براى سلمان فارسى بازگو مى كند و مى گوید: اى سلمان اگر بدن مرا با قیچى ها تكه تكه مى كردند و با اره ها استخوانهاى مرا قطعه قطعه مى كردند، براى من آسانتر و سبك تر بود از یك لحظه مرگ ، با آنكه من از اهل خیر و سعادت بودم (4)

این است حال برخی از مۆمنان ، پس واى به حال منافق فاسقى كه یك عمر با تظاهر به اسلام به فتنه و فساد پرداخته است و دنیاى خود را در لجنزار ضلالت و تباهى سپرى كرده است.

منافقان در قیامت

"الم یعلموا من یحاد الله و رسوله فان له نارجهنم خالدا فیها ذلك الخزى العظیم . " (5)مگر نمى دانند هركس با خدا و پیامبرش مخالفت كند، سزاى او جهنم است كه در آن جاودانه خواهد بود و این رسوایى بزرگ است .

در قرآن از عذاب منافقین با تعابیر) عذاب مقیم :عذاب پایدار ) ( عذاب الیم:عذاب دردناك )  و) عذاب عظیم: عذاب عظیم ) یاد شده است و جایگاه آنان نیز با عناوینى چون (بئس المصیر: جایگاه بد ) (و فى الدرك الاسفل من النار :طبقه زیرین جهنم( توصیف شده است . در كیفیت حشر منافقان نیز آمده است كه امام صادق علیه السلام فرمودند:

"من لقى المسلمین بوجهین و لسانین جاء یوم القیامة و له لسانان من النار "(6) هر كس دیدار كند مسلمانان را به دو رو و دو زبان ، بیاید در روز قیامت ، در حالى كه براى اوست دو زبان از آتش .

همچنین خداوند در آیات قرآن در باب دروغگویى منافقین در روز قیامت مى فرماید: "یوم یبعثهم الله جمیعا فیحلفون له كما یحلفون لكم و یحسبون انهم على شى ء الا انهم هم الكاذبون" (7)روزى كه خدا همگى آنها را مبعوث كند، پس براى او سوگند مى خورند همانطور كه براى شما سوگند مى خوردند و گمان مى كنند كه تكیه گاهى محكم دارند. آگاه باشید كه آنان دروغگویند. و این دروغگویى منافقین در روز قیامت با اینكه آن روز، روز كشف حقایق است ، از باب كشف عادات آنان است . چرا كه دروغگویى در دلهاى آنها ریشه دوانیده و در دنیا به دروغ گفتن عادت كرده اند و همواره سعى در آن داشته اند كه باطل را با سوگندهاى دروغ حق جلوه دهند و با تكبر و غرور از كنار عمل خبیث خویش بگذرند و از اینرو قرآن به این ظن منافقین اشاره مى كند كه'" یحسبون انهم على شى ء"  یعنى خیال مى كنند بر وضعى استوارند و مى توانند براى همیشه كفر خود را پوشیده دارند (8) غافل از آنكه در یوم تبلى السرائر، حقیقت عمل آنها مكشوف مى شود و به سزاى عمل خویش مى رسند و آنجاست كه فریاد رب ارجعون آنها به كلا پاسخ مى آید و در پایین ترین جاى جهنم جاى مى گیرند.

کلام آخر:

منشأ نفاق سالم نبودن قلب است وتا دل از زنگار کفر والحاد در مرتبه اول وحسد وبی حیائی ودنیاپرستی در مرتبه دوم پاکیزه نگردد نفاق از بین نخواهد رفت.

پی نوشتها:

1-احزاب ،آیه 24.

2- وافى، ج 4، ص 239.

3- محمد ،آیه 27و28

4-میرزا جواد ملكى تبریزى ، لقاء الله ، ص204.

5-توبه، آیه63

6- كلینى ، اصول كافى ، ج 2، ص 343

7-مجادله،آیه18

8- علامه طباطبائى ، تفسیر المیزان ، ج 19 ص 337

منبع :

1 - شناخت منافقین، على حسینى یكتا

2 - دروغ،سیدرضاصدر

3 -  اخلاق عملی،علی اصغر الهامی نیا