روضه در سیره بزرگان دین

از منظر شیعه، نبی مكرّم اسلام(ص) و اهل بیت ایشان، وسائط فیض الهی هستند كه خداوند از طریق ایشان بركات خویش را بر بشر نازل می فرماید، لذا توسل و عشق وافر به پیامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) و اهل بیت ایشان (علیهم السلام) از امتیازات خاص فرهنگ تشیع به شمار می رود كه ریشه در آیات نورانی وحی و فرمایشات معصومین (علیهم السلام) دارد.

در زیارت جامعه كه از لسان مبارك امام هادی(علیه السلام) صادر گردیده،اینگونه می‎خوانیم: «مَن أتاكم نجی و من لم یأتكم هلك ...من والاكم فقد والی الله و من عاداكم فقد عادی الله... بكم فتح الله و یكم یختم و بكم ینزل الغیث و بكم یمسك السماء أن تقع علی الارض ...من اراد الله بدأبكم ...» (1)

«هر كس نزد شما آمد،نجات خواهد یافت و كسی كه از شما فاصله گرفت هلاك می‎شود... هر كس شما را دوست بدارد خدا را دوست داشته و هر كس با شما دشمنی كند با خدا دشمنی كرده است... به شما خداوند آغاز می‎كند و به شما پایان می‎دهد و به وسیله شما باران می‎فرستد و به وسیله شما آسمان را نگه می‎دارد... هر كه خدا را خواهد باید از طریق شما آغاز كند و به خدا تقرّب جوید...»

آیات نورانی قرآن نیز مۆیّد این سیره رائج در بین شیعه است، «یا ایها الذین امنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیله»(2)

«ای كسانی كه ایمان آورده‎اید از خدا بترسید و برای نزدیك شدن به او وسیله بجوئید»وسیله ،در این آیه شریفه معنای وسیعی دارد و هر چیزی را كه به كمك آن تقرّب به حضرت حقّ حاصل شود، شامل می‎گردد،اعم از ایمان به خدا، عبادت او، جهاد در در راه خدا و یا شفاعت پیامبر، امامان و بندگان صالح خدا.

چنانچه امیر مۆمنان (علیه السلام) در موردی در ذیل این آیه فرمودند: «أنا وسیلَتُه » «من وسیله تقرّب به خدا هستم » (3)

با توجه به همین موضوع است که علما و اولیاء بزرگ الهی، همواره عامل اصلی کسب مدارج بالای علمی و اخلاقی خود را  توسل به اهل بیت پیامیر(س) می دانند و زندگی آنها سرشار از ابراز عشق و علاقه به انوار مقدّس معصومین(ع) و توجّه و توسّل به آنهاست.

«ذكر خیر اصحاب ولایت و معرفت موجب صحبت و تواصل و تناسب می‎شود و این تناسب باعث تجاذب شود و این تجاذب باعث تشافع شود كه ظاهرش اخراج از ظلمتهای جهل به انوار هدایت وعلم است، و باطنش ظهور به شفاعت است در عالم آخرت» (4)

سنت علماء شیعه در طول سده های گذشته این بوده که در خانه هایشان به طور هفتگی و در مناسبت ها روضه برگزار می کردند.

«مرحوم آیت الله شیخ محمد غروی اصفهانی پنج شنبه ها در خانه اش روضه می گرفت و خودش کفش های مهمانان را جفت می کرده و چایی می ریخته و پذیرایی می کرده است. به ایشان می گفتند شما درس و بحث دارید.

حال ندارید. بگذارید کس دیگری این کارها را بکند و ایشان می فرمودند چون مجلس امام حسین علیه السلام است می خواهم به اسم من هم به عنوان نوکر امام حسین علیه السلام ثبت شود. شاید نماز شب هایم و درس و بحث هایم نگرفت. ولی می دانم این مجلس به جای محکمی بند است.» (5)

داستانی جالب درباره توسل آیت الله خویی به ائمه اطهار(ع) در کتب تراجم موجود است که در این زمینه بسیار پندآموز است: «  مرحوم آیت الله خویی فرموده بودند در جوانی که در نجف درس می خواندم؛ خانه کوچک سی چهل متری داشتم و خانمم در خانه روضه می گرفت و اکثر خانم ها هم معمولا زودتر از روضه به مجلس می آیند و بعد از روضه هم یکی دو ساعت با هم صحبت می کنند. من چون می خواستم مطالعه کنم این مجلس خانم ها مزاحم مطالعه من بود.

بعد از چند روز دیدم که این روضه وقت من را خیلی می گیرد. به خانمم گفتم که این روضه شما مزاحم درس من است و روضه را به هم زدم. بعد از این ماجرا چشم من درد شدیدی گرفت و بینایی ام داشت از بین می رفت.

هر چه معالجه کردم خوب نشد. بعد از مدتی خانمم در خواب دید که به او گفتند شوهر شما چون مجلس روضه را به هم زده است کور می شود.

به او بگو اگر از این کار پشیمان شود و توبه کند و برای شفای چشمش تربت امام حسین را به چشمش بمالد و آیت الله خویی استغفار می کند و دوباره روضه را در منزلش برقرار می کند و با تربت امام حسین علیه السلام چشمانش شفا می یابد.»(6)

گریه بر مصائب اهل بیت (ع) و برگزاری مجلس ذکر آنها، بقدری دارای برکات عظیمی است که مرحوم آیت الله بهجت می فرمایند: « بنده خیال می کنم فضیلت بکاء بر سیّد الشهداء (ع) بالاتر از نماز شب باشد؛ زیرا نماز شب عمل قلبی نیست، بلکه همانند یک عمل قلبی است و حزن و اندوه و بکاء، عمل قلبی است،  به حدّی که بکاء و اشک از علائم قبولی نماز وتر است» (7)

در احوالات علامه امینی (ره) نیز نوشته اند: « در مجالس با صدای بلند بر مصائب آل محمّد(ص)‌می گریست به طوری كه دیگران و به خصوص اهل منبر و نوحه‎خوانان، تحت تأثیر گریه ایشان منقلب می‎شدند،گویا یكی از آل محمّد در مجلس است و اگر گوینده مصیبت نام حضرت زهرا (س) را می برد، آنگاه خون در رگهایش متراكم شده و چونان كسی كه ظلم بر ناموس او رفته فریاد می‎زد و همراه اشك بی‎امان ، از چشمانش شعله آتش بیرون می‎زد» (8)

شهید بزرگوار استاد مطهری (ره) نیز در باب عشق و ارادت خاص علامه طباطبایی(ره) به اهل بیت(ع) نکات جالبی را بیان می کند که تذکر آنها خالی از لطف نمی باشد « من فیلسوف و عارف بسیار دیده ام و احترام به ایشان، نه به خاطر این است که یک فیلسوف است، بلکه احترامم به این [علت] است که او عاشق دل باخته ی اهل بیت (ع) است.

علامه طباطبایی در ماه رمضان روزه ی خود را با بوسه بر ضریح حضرت معصومه (ع) افطار می کرد. ابتدا به حرم مطهر مشرف می شد، ضریح مقدس را می بوسید و سپس به خانه می رفت و غذا می خورد.... همچنین، ایشان غالباً در مجالس روضه و مرثیه ی روز های جمعه شرکت می کرد و با تمام وجود زار زار گریه می کرد.» (9)

بنابراین می توان اذعان نمود که صرفنظر از تاکید آیات و روایات مبنی بر اهمیت توسل به اهل بیت (ع)، مطالعه سیره علمی و عملی علما بزرگوار تشیع نیز سرشار از عشق و محبت اهل بیت (ع) و تلاش برای برگزاری مجلس ذکر مصیبت سید الشهدا بوده است.

پی نوشت‏ها:

1.     شیخ عباس قمی(ره)، مفاتیح الجنان ـ زیارت جامعه كبیره ، ترجمه: موسوی دامغانی ،قم، انتشارات علّامه، ص90

2.     مائده / 35

3.     محمد حسین طباطبایی، تفسیر المیزان، بیروت، مۆسسته الاعلمی ، ج 5 ، ص 362

4.     امام خمینی (ره) ، آداب الصلوه ،تهران، مۆسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره)‌، ص223

5.     پایگاه واعظون

6.     پایگاه واعظون

7.     حسین حیدری کاشانی، سیری در آفاق، ،قم؛ مجمع ذخایر اسلامی

8.     رضا مختاری،سیمای فرزانگان ،قم؛ انتشارات دفتر تبلیغات، ص 183.

9.     غلامرضا گلی زواره، منظومه ی معرفت،قم؛ انتشارات قیام، صص 92 و 93.

منابع:

قرآن کریم

تفسیر المیزان

تهیه و تولید: حق دوست، گروه حوزه علمیه تبیان