تبیان، دستیار زندگی
دین وجود حقیقی ندارد که به وسیله آن بتوان تعریفی از آن ارائه داد که به وسیله آن تعریف، ماهیت و ذات آن بیان شود ؛ اما ارائه تعریف مفهومی به این معنی که معنا و مقصود از دین چه می تواند باشد امکان پذیر است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دین چیست که ادعای دینداری داریم!


دین وجود حقیقی ندارد که به وسیله آن بتوان تعریفی از آن ارائه داد که به وسیله آن تعریف، ماهیت و ذات آن بیان شود ؛ اما ارائه تعریف مفهومی به این معنی که معنا و مقصود از دین چه می تواند باشد امکان پذیر است.


دین

انساها را از نظر دینی می توان دو دسته دانست ، یا دین دار هستند یا بی دین. علاوه بر این، ما آدمیان نیز در برخور با اطرافیان، خود را انسان دین دار معرفی کرده و یا بی دین جلوه داده و خود را با آن غریبه می دانیم . با دین یا بی دین آیا می توانیم به این پرسش پاسخ دهیم که دین چیست؟ این دین چیست که ادّعای داشتن آن را دارید و یا مدعی انکار آن هستید؟

ذکر چند نکته سودمند قبل از تعریف دین

امروزه دین اقسام فراوانی دارد که صرفاً از جهت نام (دین) مشترک هستند ، چرا که برخی الهی و برخی الحادی است به همین دلیل تعریف جامع و دقیقی از دین لازم است تا هر امری خود را به جای دین جا نزده و نام دین را به خود نگیرد . در باب دین توجّه به این نکات لازم است:

1.در یک تقسیم بندی کلی دین را به دو دسته الهی و بشری تقسیم می کنند . ادیان بشری ادیانی ، ساخته انسان است و او به سبب برخی نیازهای روانی و اجتماعی به پیروی از برخی باورها کشیده شده است ،مانند اعتقاد به نیروی جادویی . ادیان الهی ریشه در غیب دارد و انسان صرفاً دریافت کننده پیام الهی است .

2.در تعریف دین باید از خلط میان دین ، تدین و ایمان پرهیز کرد. برخی دین را به باور و اعتقاد تعریف کرده اند و گفته اند دین اعتقاد به هستی های روحانی است . برخی نیز گفته اند دین اعتقاد به خدای سرمدی است یعنی اعتقاد به اینکه اراده خدا بر جهان حاکم است . برخی نیز می گویند جوهر دین عبارت است از احساس وابستگی مطلق . در این تعاریف میان دین و ایمان و تدین خلط شده است در حالیکه این سه با هم فرق دارند چرا که در تدین و ایمان وصف ،انسانی است ولی دین ، حقیقتی پیام گونه است که خداوند در اختیار انسان قرار داده است.

3.دین وجود حقیقی ندارد که به وسیله آن بتوان تعریفی از آن ارائه داد که به وسیله آن تعریف، ماهیت و ذات آن بیان شود ؛ اما ارائه تعریف مفهومی به این معنی که معنا و مقصود از دین چه می تواند باشد امکان پذیر است.

علامه جعفری: دین به معنای خاص آن مجموعه ای از هست ها و بایدها ی مستند به خداوند است که از طریق وحی و سنت معصومین برای هدایت و کمال انسانها ظهور یافته است و به عبارت دیگر دین مجموعه ای از هدایت های عملی و علمی است که از طریق وحی و سنت برای فلاح و رستگاری آدمی در دنیا و آخرت آمده است

تعریفات ارائه شده از دین :

قبل از ایتکه تعریفی از دین ارائه دهیم کمی خود را محک بزنید، ابتدا تعریف خودتان را از دین در نظر گرفته و سپس با تعریف ارائه شده مقایسه کنید و ببینید تصور شما از دین با آنچه در واقع دین نامیده می شود یکسان هست یا خیر.

حضرت علی (علیه السلام) در باب دین می فرمایند: «سرآغاز دین خداشناسی است و کمال شناخت خدا باورد داشتن او و کمال باورد داشتن خدا شهادت به یگانگی اوست و کمال توحید اخلاص خدا را از صفات مخلوق جدا کردن .» ( نهج البلاغه ،خطبه1 ) و همچنین در تعریف دین که مصداق کامل آن اسلام است می فرمایند: «  اسلام  حجت و برهان برای گویندگان و گواه روشن برای دفاع کنندگان و نشانه گویا برای جویندگان حق، و روشن بینی برای صاحبان عزم و اراده ، پندپذیری برای برای عبرت گیرندگان ، عامل نجات و رستگاری برای تصدیق کنندگان...( نهج البلاغه ، خطبه 106).

خواجه نصیر الدین طوسی: دین نامی است برای تمام آنچه مخلوقات به وسیله آن خدا را عبادت می کنند .

آخرت

علامه طباطبایی: دین را مجموع اعتقاد به خدا و زندگی جاودان و احساس مقررات مناسب با آن ،که در مسیر زندگی مورد عمل قرار می گیرد اطلاق می کند و جای دیگر دین را عبارت از نوعی سلوک در دنیا که متضمن صلاح دنیا و موافق کمال اخروی است می داند که با جمع این دو تعبیر دین اعم از اعتقادات واحکام و رفتار است.

مصطقی ملکیان: انسان موجود محدودی است و آغاز احساس فقدان ها و محدودیت ها با آغاز اقبال به دین همراه است . یک موجود نامتناهی و محدود به دین نیاز ندارد . چنین موجودی در واقع خداست و خدا محتاج به دین نیست . دین به انسان کمک می کند تا درد و رنج کمتری را احساس کند.

علامه جعفری: دین به معنای خاص آن مجموعه ای از هست ها و بایدها ی مستند به خداوند است که از طریق وحی و سنت معصومین برای هدایت و کمال انسانها ظهور یافته است و به عبارت دیگر دین مجموعه ای از هدایت های عملی و علمی است که از طریق وحی و سنت برای فلاح و رستگاری آدمی در دنیا و آخرت آمده است.

در تعریف دین باید از خلط میان دین،تدین و ایمان پرهیز کرد.برخی دین را به باور و اعتقاد تعریف کرده اند و گفته اند دین اعتقاد به هستی های روحانی است.برخی نیز گفته اند دین اعتقاد به خدای سرمدی است یعنی اعتقاد به اینکه اراده خدا بر جهان حاکم است.برخی نیز می گویند جوهر دین عبارت است از احساس وابستگی مطلق . در این تعاریف میان دین و ایمان و تدین خلط شده است در حالیکه این سه با هم فرق دارند چرا که در تدین و ایمان وصف،انسانی است ولی دین،حقیقتی پیام گونه است که خداوند در اختیار انسان قرار داده است

تعریف نهایی دین

دین مجموعه عقاید به قوانین و مقرارتی است که هم به اصول بینشی بشر نظر دارد و هم درباره اصول گرایشی وی سخن می گوید و هم اخلاق و شئون زندگی او را زیر پوشش دارد و به عبارت دیگر دین مجموعه عقاید ، اخلاق ، و قوانین و مقرراتی است که برای اداره فرد وجامعه ی انسانی ، پرورش انسانها از طریق وحی و عقل در اختیار انسانها قرار دارد. بنابر این دین مبتنی بر وحی ، شامل بخش های گوناگون می شود، عقاید که شامل باورها و اعتقاد به حقایق و واقعیت های جهان هستی بر اساس توحید است مانند اعتقاد به وجود خدا، وحی ، نبوت و قیامت و مانند آنها. بخش دیگر اخلاقیات است یعنی تعالیمی که فضایل و رذایل اخلاقی را به انسان شناسانده و راه تهذیب نفس او را از رذایل و تخلق او را به فضایل ارائه داده است . بخش دیگر دین شریعت و مناسک  احکام و مقررات است که روابط فرد با خود و با خدای خود و با دیگران یعنی روابط اجتماعی ، حقوق مدنی و سلوک اجتماعی و کیفیت روابط اقتصادی و سیاسی و نظامی در این بخش قرار دارد .

مصداق حقیقی دین :

در تعاریف اندیشمندان و متکلمان اسلامی مصداق دین ، اسلام است . مراد از دین در اینجا دین نفس الامری است که هدایت انسانها بر اساس آن طراحی شده است ولی از آنجاییکه انسان محدود بوده و در بند زمان و مکان است ارائه آن به صورت دفعی و یکباره برای انسان قابل تحمل نبوده ، از این رو خداوند در هر زمانی بخشی از دین نفس الامری را به وسیله رسولان به اطلاع مردم می رساند تا آنجا که مردم اندک اندک توان واستعداد دریافت آن را پیدا کنند .

دین اسلام همان دین نفس الامری است که تمامی آنچه را خداوند برای بندگانش در نظر گرفته است در بر دارد . اسلام دین الهی است که ره آورد همه انبیاست چنانکه خداوند در قرآن کریم فرمود :  «اسلام دین حقیقی است. »( آل عمران آیه 19 )

                                                                                                                                                 فرآوری: مریم پناهنده 

بخش اعتقادات شیعه تبیان


منابع:

1.نهج البلاغه ترجه دشتی

2.دین شناسی، آیت الله جوادی آملی، اسراء

3. مبانی معرفت دینی، محمد حسین زاده، موسسه امام خمینی

4. فهم دین ،رمضان علی تبار فیروز جائی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

5.راهی به رهایی، مصطفی ملکیان، نگاه معاصر

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.