صولت الدوله پیشگام جنبش مشروطه

به علت رشادت و دلیری اسماعیل در تیراندازی و جنگ‌های پارتیزانی ، در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه به وی لقب صولت الدوله داده شد.

صولت خان قشقای در سال 1324 قمری رسماً از طرف پدر مأمور ادارة ایل بزرگ و جنگجوی قشقائی شد. همین ایل بود که امنیت جنوب ایران را از هر جهت حفظ کرد.

پس از مرگ پدر، مستقلا ریاست ایل به او داده شد و تقریبا تمام ایالات جنوب ایران از او تمکین می‌کردند.

وی از پیشگامان جنبش مشروطیت ایران بود.صولت الدوله با هدف استقلال وتمامیت ارضی مملکت و حاکمیت ملی در حساسترین لحظات وارد فعالیت سیاسی و مبارزه مسلحانه شد.صولت الدوله از مخالفان سرسخت انگلیس بود وازآنها نفرت داشت و از مداخله آنها در امور ایران فوق العاده متأثر بود.

اعتراض و درگیری با انگلیس

پس از تشکیل پلیس جنوب توسط انگلیسها در مناطق جنوب ایران و اقدامات حاد آنان در دستگیری و اعدام مخالفین خود، صولت الدوله، که به غایت وطن پرست بود به انگلیسیها اعتراض کرد و با همکاری سایر ایالات با انگلیسیها به جنگ پرداخت.

همراهی مردم با صولت الدوله

روحانیون و سایر طبقات نیز با او همکاری نموده اعلامیه جهاد دادند و جنگ بین قوای عشایر ایران و انگلیسیها درگرفت وشیراز و مواضع حساس فارس از قبضه قوای بیگانه خارج گردید.

همراهی دولت با انگلیسی ها

انگلیسیها در تهران دولت مرکزی را تحت فشار قرار دادند ودولت نیز برای سرکوبی ایالات از در مخالفت با عشایر برآمد و طبعا صولت الدوله نتوانست عملیات استقلال طلبانه خود را ادامه دهد.

بعد از جنگ جهانی اول

صولت الدوله پس از خاتمه جنگ جهانی اول و تخلیه ایران از قوای بیگانه، در انتخابات دوره پنجم مجلس شورای ملی از جهرم به وکالت انتخاب شد. همچنین در دوره هشتم مجلس شورای ملی نیز مجدداً به نمایندگی مردم جهرم برگزیده شد و به مجلس راه یافت. در این دوره پسرش ناصر خان نیز به عنوان نماینده مردم آباده انتخاب شد.

رابطه صولت الدوله با رضاشاه

رضا شاه اصولا با صولت خان قشقای به خاطرافکار ملی وی و مبارزه او در جهت حق خواهی ملت میانه‌ای نداشت و درصدد بود آن را از میان بردارد.صولت خان قشقای در سال 1311 خورشیدی، به همراه پسرش ناصرخان در حالیکه هر دو وکیل مجلس بودند و مصونیت داشتند به دستور رضاشاه وتوسط پلیس سیاسی دستگیر و به زندان افتادند.

محمد ناصر خان در مصاحبه خود در مورد دستگیری خود و پدرش چنین میگوید: "  با زاهدی از قدیم دوستی داشتیم و وقتی او در فارس فرمانده بود با هم دوست شدیم. و چند بار باهم صحبت کردیم که بر علیه رضا شاه کودتا کنیم در تهران. اتفاقا همان شبی که با ایشان صحبت کردم که چه کار کنیم ، فردایش من و پدرم دستگیر شدیم. از او پرسیده می شود که آیا دستگیری مر بوط به این موضوع بود ؟ پاسخ می دهد نه رضا شاه می خواست که املاک پدرم را از دست وی خارج کند و پدرم نیز راضی بود که این کار را رسما در محضر انجام دهد ولی در زندان درگذشت.

رضا شاه با بازداشت صولت الدوله دولت تمام اموال و دارائیهای او و خانواده و فامیلش و دیگر کلانتران و خوانین قشقائی را مصادره و تصرف نمود. رضا شاه در این زمان کلیه مخالفتها و مقاومت ها را در هم کوبیده و قدرت خود را کاملا تثبیت کرده بود.

برخی بر این باور بودند كه دشمنی اسماعیل‌خان قشقایی با انگلیسیان موجبات دستگیری و قتل او توسط رضاخان را فراهم آورده است، با این حال رضاخان كه از همان اوایل سلطنت قصد كرده بود اقتدار ایل قشقایی را از میان بردارد و گویا با شفاعت میرزاحسن‌خان مستوفی‌الممالك خشم التیام نایافتنی خود از اسماعیل‌خان را فرو خورده و به تاخیر می‌انداخت، با مرگ مستوفی بلافاصله او و پسرش را دستگیر كرد و ناگهان در16 مهر سال 1311 هم اعلام شد كه اسماعیل‌خان قشقایی در زندان قصر درگذشته است.

با این حال تمام كسانی كه از فجایع موجود در زندان‌های مخوف رضاخان آگاهی داشتند، می‌دانستند كه این بار هم ماموران تبهكار رضاخان با دستور مستقیم او، خان سرشناس قشقایی را به قتل رسانده‌اند.

در طول آن دوران سیاه و خفقان‌آور، صدها تن از مخالفان حكومت با آمپول هوا و سم و... در زندان به قتل رسیدند. در برخی آمارها رقم قتل‌های ارتكابی حكومت رضاخان از 24000 نفر فراتر رفته است.