تبیان، دستیار زندگی
امام علی (علیه السلام) می فرماید اگر خدای متعال بخواهد به فردی خیر و نیکی برساند ، میانه روی و اقتصاد و تدبیر در کارها را به او ارزانی داشته و وی را از بی تدبیری و اسراف باز می دارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آثار مثبت نعمت میانه روی !


امام علی (علیه السلام) می فرماید: اگر خدای متعال بخواهد به فردی خیر و نیکی برساند ، میانه روی و اقتصاد و تدبیر در کارها را به او ارزانی داشته و وی را از بی تدبیری و اسراف باز می دارد.


اعتدال

هرگونه افراط و تفریط از نگاه و عقل و منطق بشری مذوموم و نا خوش آیند است . همواره صاحبان اندیشه های معتدل و غیر افراطی و کارگذاران برخوردار از رفتار سنجیده و به دور از کندی و یا تندی ، محبوب جامعه بوده و مقبولیت بیشتری دارند.

دین اسلام نیز با مقوله افراط و تفریط مقابله نموده و تمامی آحاد جامعه را به اعتدال و میانه روی در رفتار و کردار ، دعوت نموده است.

علی (علیه السلام) سفارش به میانه روی و اعتدال

امام علی (علیه السلام) می فرماید : اگر خدای متعال بخواهد به فردی خیر و نیکی برساند ، میانه روی و اقتصاد و تدبیر در کارها را به او ارزانی داشته و وی را از بی تدبیری و اسراف باز می دارد. همچین آن حضرت در وصیت خود به فرزندش می فرماید: در زندگی میانه رو باش و در عبادت الهی نیز روش اعتدال پیشه کن، شیوه ای را اتخاذ کن که در حد توان و طاقت تو بوده و همواره بتوانی آن را به اجرا در آوری. ( نهج البلاغه، نامه 31 ) هر تفریطی برای انسان زیان بار است و هر افراطی فساد آفرین است. (همان، حکمت 105)

انواع افراط و تفریط

افراط و تفریط مقوله ای است که در تمامی عرصه های زندگی کاربرد داشته و فراگیر است . در اینجا به چند مورد از آن اشاره می کنیم:

1)افراط و تفریط در کار؛کم کاری و پر کاری اگر از حد متعارف خویش بگذرد تبدیل به نوعی ناهنجاری شغلی خواهد شد چرا که کم کاری علاوه بر تأثیر نامطلوبش بر وظایف شغلی ، شخصیت کارمند را نیز مخدوش می کند. « نتیجه تفریط و اهمال کاری پشیمانی است.»( نهج البلاغه ، حکمت 172)

از طرف دیگر کار و تلاش فراوان نیز موجب ضایع ساختن حقوق خانواده و یا فرزندان و یا جامعه ناپسند شمرده می شود به همین دلیل است که اولیای دین اوقات شبانه روز خود را به چند قسمت تقسیم کرده اند : عبادت ، تفکر، استراحت و فعالیت روزمره.

قهر افسار گسیخته و تندی بدون مرز و حصار به عنوان تنها راه به سامان آوردن امور ، روشی نادرست و عقیم است؛ تندروی بی جا نوعی از جنون و دیوانگی است زیرا که صاحبش پشیمان می شود و اگر پشیمان نشود معلوم می گردد جنون او ریشه دار است

2)افراط و تفریط در سخن گفتن ؛ پر گویی و کم گویی افراطی مذموم شمرده شده است به گونه ای که زیاده گویی در روایات دینی بر کم خردی حمل شده است . اصولاً پرحرفی شخصیت واقعی انسان را بر ملا نموده و افکار و خصوصیات پنهان وی را در منظر قضاوت دیگران قرار می دهد چنانکه تفریط در بیان حقایق و و اقعیت ها از قبیل پرده بر نداشتن از جرم نوعی کمک به جرم و ظلم محسوب می شود.

3)افراط و تفریط در مصرف کالا؛ یکی از گونه های افراط، اسراف در اموال و امکانات شخصی یا عمومی است. هم در مورد استفادها از امکانات شخصی و هم در مورد استفاده از اموال عمومی باید جوانب اعتدال را رعایت کرد علی الخصوص اموال دیکران ، از این رو اسراف و زیاده وری در آنها نه تنها حرام محسوب گردیده بلکه مجازات بیشتری دارد.« اسراف را رها کن و اقتصاد و میانه روی را پیشه خود کن » ( نهج البلاغه ، نامه 21)

4)افراط در باورها و گرایش ها؛ افراط و تفریط در بزرگ کردن یا کوچک نمودن فرد و به کار گیری مدح و ستایش و یا نکوهش مذموم و ناپسند است. از این رو حفظ حرمت اشخاص را در هر درجه و مقام اجتماعی واجب شمرده و غیبت آنان از گناهان کبیره به حساب می آید.

جهت گیری تند سیاسی نوعی افراط

در این جهت گیری فی المثل در محیط های کاری فردی به عنوان ناهمخوان بودن با گرایش های سیاسی آنان از پست و حق طبیعی خویش محروم گردیده و به جای آن فردی هم گرا و هم آهنگ با ایده و خط افراد سازمان جایگرین می گردد که نشان از بی عدالتی دارد. این قبیل بی عدالتی ها تأثیر شگرفی بر کند ساختن روند حرکت ها و فعالیت های اجتماعی گذارده و نیروهایی را به حاشیه می کشاند.

سلامتی؛ با میانه روی در هر کای می توان به سلامت روحی و جسمی دست یافت . امام علی (علیه السلام) چنین می فرمایند : کسی که خواهان سلامتی است ناگزیر از میانه روی است

قهر افسار گسیخته و تندی بدون مرز و حصار به عنوان تنها راه به سامان آوردن امور ، روشی نادرست و عقیم است؛

« تندروی بی جا نوعی از جنون و دیوانگی است زیرا که صاحبش پشیمان می شود و اگر پشیمان نشود معلوم می گردد جنون او ریشه دار است. » ( نهج البلاغه حکمت 247)

آثار میانه روی

1)سلامتی؛ با میانه روی در هر کای می توان به سلامت روحی و جسمی دست یافت . امام علی (علیه السلام) چنین می فرمایند : « کسی که خواهان سلامتی است ناگزیر از میانه روی است .»

2)برکت مال ؛ همچنین حضرت در این باره می فرمایند: « اقتصاد و میانه روی موجب رشد و برکت مال و امکانات محدود می گردد.»

3)فراهم کننده زندگی شیرین ؛ امام علی (علیه السلام) می فرمایند: « بر شما باد میانه روی، زیرا اعتدال و میانه روی بهترین یار و مددکار انسان برای زندگی شیرین و گواراست.»

4)آمادگی برای رویارویی با مشکلات؛ کسی که در دارایی و نداری میانه رو باشد خویش را برای رویارویی با مشکلات زمانه آماده ساخته است.

5)از بین بردن فحشا و فساد؛ برای از بین بردن فحشا و فساد از اندام اجتماع باید مرز میانه روی و عقل و منطق را رعایت نمود.

فرآوری : مریم پناهنده

بخش نهج البلاغه تبیان


منابع:

1. نهج البلاغه ترجمه دشتی

2.نقش و حقوق کارکنان در سازمان ها از دیدگاه امام علی، علی اصغر عطاران طوسی

3. مسائل جامعه شناسی از دیدگاه امام علی، هئیت تحریریه بنیاد نهج البلاغه

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.