قابلیت جستجوگری

قابلیت جستجوگری در علم شامل چند مهارت اساسی است. همان طور که دانشمندان از این مهارتها به عنوان یک ابزار برای بررسی دنیای اطراف خود استفاده می کنند، دانش آموزان نیز در آموزش مبتنی بر جستجوگری یاد می گیرند که چگونه این ابزار قدرتمند را برای بررسی و کشف دنیای اطراف خود به کار بگیرند. به عبارتی دیگر مهمترین نقشی که آموزش مبتنی برجستجوگری برای دانش آموزان دارد این است که به آنها توانایی می دهد تا با کمک یک ابزار قوی، محیط اطراف خود را بشناسند و مسائلی که در دنیای واقعی برایشان پیش می آید، در مرحله اول شناسایی کنند و در مرحله دوم برای آن راه حل علمی ارائه کنند.

اولین مشکلی که در آموزش این ابزار (قابلیت جستجوگری) وجود دارد این است که مهارتهای جستجوگری به طور مجزا به کار نمی روند و به همدیگر و به شرایط مساله مورد بررسی بستگی دارند. بنابراین با توجه به اینکه شکل این ابزار با تغییر مساله تغییر می کند، آموزش آن کار ساده ایی نیست.

برای روشن شدن این موضوع بهتر است بحث را با چند مثال ادامه دهیم. فرض کنید که شما بلدید کیک بپزید. یعنی اینکه شما قابلیت کیک پختن در خانه خود را دارید. سوالی که اینجا پیش می آید این است که اگر شما قابلیت کیک پختن در خانه را داشته باشید، آیا می توانید در یک کارگاه شیرینی پزی هم بدون آموزش اولیه، کیک بپزید ؟حتی اگر از همان نوع کیکی باشد که در خانه می پزید؟ برای پاسخ به این سوال فقط کافی است به چند نکته توجه کنیم: اول اینکه پخت در مقیاس کوچک با پخت در مقیاس زیاد با هم فرق می کند. دوم اینکه ابزاری که در خانه استفاده می شود با ابزاری که در یک کارگاه شیرینی پزی استفاده می شود متفاوت است . بنابراین می توان گفت که قابلیت کیک پختن در خانه با قابلیت کیک پختن در کارگاه معادل هم نیستند، اگرچه شباهتهای زیادی به همدیگر دارند.

یعنی یک مکانیک خوب که قابلیت تعمیر پیکان را دارد، لزوماً نمی تواند پژو را هم تعمیر کند.

اگر شما تا به حال تعمیر ماشین را امتحان کرده باشید ، اینجا به ما اعتراض خواهید که حرفمان درست نیست . کدام مان درست می گوییم؟ نکته در این جاست که قابلیت تعمیر پیکان و قابلیت تعمیر پژو دارای مجموعه مهارتهایی هستند که شبیه به همدیگر اند. مثلا مهارت باز کردن چرخ، مهارتی است که در پیکان و پژو به هم شباهت دارد. برای همین ادعای تعمیرکاری شما درست است! اما توجه کنید که دسته مهارتهایی نیز وجود دارد که اصلاً شبیه به هم نیستند. سوال دیگری که به روشن شدن بحث ما کمک می کند این است که چرا برای تعمیرکاری که دو یا سه خودرو را تعمیر کرده است ، یادگیری تعمیر خودرو جدید راحت تر از کسی است که فقط یک ماشین را تعمیر کرده است؟

به نظر می رسد کلید جواب این سوال در مهارتهای مشترکی است که در تعمیر دو خودرو وجود دارد. شخصی که چند خودرو را تعمیر کرده است، در واقع آن مهارتهای مشترک را کشف کرده و در هنگام تعمیر خودرو جدید تشخیص می دهد که در چه مواقعی باید از آن مهارتهای مشترک استفاده کند.

سوال بعدی این است که شناسایی مهارتهای مشترک در قابلیت تعمیر خودرو های متفاوت چه نقشی در آموزش این قابلیت ها دارد؟ با شناسایی مهارتهای مشترک می توان فراگیران را نسبت به اهمیت این مهارتها آگاه و روی این مهارتها در تعمیر خودرو تاکید کرد. این کار باعث می شود که فرایند آموزش سریع تر شود و کیفیت آموزش بهبود یابد. به زبان دیگر معرفی مهارتهای مشترک، یک نوع تقویت تفکر انتقادی است .داشتن تفکر انتقادی به شخص کمک می کند که به فرایند یادگیری خود نگاه انتقادی داشته باشد و این نگاه انتقادی باعث می شود که فرد در شرایط جدید( یادگیری قابلیت تعمیر یک خودروی دیگر) از آنچه قبلاً یادگرفته راحت تر استفاده کند.

به عنوان نتیجه این بحث می توان گفت که:

 قابلیت انجام یک کار هم به آن کار وابسته است وهم بسته به عوامل مختلف تغییر می کند ( تعمیر کار ماهر پیکان لزوماً تعمیر کار خوبی برای پژو نیست)

 انجام چند کار شبیه به هم کمک می کندکه یک کار شبیه به کارهای قبلی را زودتر یادبگیریم (یادگیری زبان بعدی برای کسی که دو یا سه زبان غیر مادری را یادگرفته، آسان تر از کسی است که فقط یک زبان را یاد گرفته است.)

 قابلیتهای انجام کارهای شبیه به هم ( تعمیر کاری خودروهای متفاوت) دارای مهارتهای مشترکی است که شناسایی و آموزش آنها فرایند یادگیری فراگیران را سریع تر می کند.

بخش پژوهش های دانش آ»وزی تبیان، تنظیم: نسرین صادقی