بی‌فرهنگ‌‌ها دلگیر نشوند
شهر تمیز و منظم نشان دهنده آن است که شهروندانی دارد آشنا با فرهنگ شهرنشینی و برخوردار از کرامت انسانی. چنین شهروندانی در وهله اول احترام به خود می‌گذارند و در مرتبه بعدی به حقوق شهروندان و همنوعان خود.
بشر به هر جایی که پا بگذارد با تغییر اکوسیستم طبیعت و تغییر آن به نفع خود، مشکلاتی را در محیط زیست فراهم می‌کند. یکی از این مشکلات ریخته شدن زباله در اماکن عمومی است. سالهای زیادی است که عبارت «شهر ما خانه ما» در میان مردم جا افتاده و همه شهروندان اعم از کودک و جوان و پیر با آن آشنا هستند. همه ما دوست داریم در شهری زندگی کنیم که پاک، بهداشتی و به دور هر کثیفی و بی نظمی باشد. زمانی که از یک مکانی عبور می‌کنیم که زباله‌ها در آن جمع شده‌اند و یا از کنار یک آب راکد و پر از زباله گذر می‌کنیم، چهره شهر در نظرمان زشت جلوه می‌کند. شهر تمیز و منظم نشان دهنده آن است که شهروندانی دارد آشنا با فرهنگ شهرنشینی و برخوردار از کرامت انسانی. چنین شهروندانی در وهله اول احترام به خود می‌گذارند و در مرتبه بعدی به حقوق شهروندان و همنوعان خود.
ریختن زباله در سطح شهر و اماکن عمومی یک ناهنجاری محسوب می‌شوند و برخی شهروندان بدون هیچ تعهد و با بی شرمی جلوی چشم سایر شهروندان خاکستر سیگار یا زباله‌های خود را در سطح خیابان رها می‌کنند. انگار این امر دیگر تبدیل به یک عادت شده و یک کار غیر انسانی و خارج از فرهنگ عمومی محسوب نمی‌شود. گویا کارکنان شهرداری موظف شده‌اند که زباله‌های افراد بی فرهنگ را در سطح شهر جمع کنند و انتظار دارند هر روز صبح که از خواب برمی‌خیزند با شهری پاک و بهداشتی مواجه شوند. متاسفانه بخش زیادی از نیروی شهرداری‌ها صرف جمع‌آوری زباله‌ها از سطح شهر و پاکسازی آب رو‌ها می‌شود. وقتی که یک شهروند بی توجه به عواقب ریختن زباله، زباله خود را داخل جوی آب می‌ریزد این زباله‌ها به مرور جمع شده و یک باره می‌بینیم که یک جوی به دلیل انباشت زباله‌ها بسته شده و با روان شدن آب چهره زشتی به شهر داده است.
این مناظر حاکی از فهم پایین افراد و وجود عیب و نقص در جامعه‌ای است که هنوز برخی از مردم آن نسبت به رعایت اصول و قوانین آگاه نیستند و اگر هم خود رعایت می‌کنند حساسیت لازم را برای برخورد جدی با متخلفان ندارند
زمانی هم که از جاده‌های زیبای کشور عبور می‌کنیم یا به ساحل دریا می‌رویم با مناظری بسیار زشت و زننده از زباله‌های ریخته شده مواجه می‌شویم. این مناظر حاکی از فهم پایین افراد و وجود عیب و نقص در جامعه‌ای است که هنوز برخی از مردم آن نسبت به رعایت اصول و قوانین آگاه نیستند و اگر هم خود رعایت می‌کنند حساسیت لازم را برای برخورد جدی با متخلفان ندارند. بنابراین صرف نظر از هزینه‌های هنگفت پاکسازی و بهداشت شهری، وجود چنین شهروندانی نشان دهنده درک و فهم پایین آنان از اصول شهرنشینی است.
بسیاری از مردم مدعی برخورداری از فرهنگ عمومی هستند و بدان افتخار می‌کنند در حالی که ریختن زباله را در سطح شهر امری طبیعی قلمداد می‌کنند. معضل ریختن زباله در شهر به رفتارهای فردی برمی‌گردد و اینکه شهروندان به قوانین و اصول شهرنشینی پای بند نیستند و حقوق شهروندی سایر همشهریان خود را نیز به مخاطره می‌اندازند. گاهی اوقات دیده شده که افرادی سوار بر خودروهای با مدلهای بالا و گران قیمت شیشه ماشین خود را پایین کشیده و بدون توجه به این کار زشت و قبیح زباله یا خاکستر سیگار خود را به بیرون می‌ریزند. در مناسبتهای مذهبی نیز همچون اعیاد و عزاداری به دلیل پخش مواد غذایی این حرکت زشت بیشتر به چشم می‌خورد. این شهروندان متاسفانه ظرف نذری را در هرجا که غذایشان تمام شده رها می‌کنند و به راه خود ادامه می‌دهند و ساعاتی پس از پایان یافتن فعالیت ایستگاه‌های صلواتی شاهد سفیدپوش شدن سطح خیابان و پرشدن انهار از ظروف یک بار مصرف هستیم. در روزهای برفی و بارانی مشکلات شهرداری‌ها چندین برابر می‌شود زیرا به دلیل ریخته شدن زباله‌ها در جوی آب گرفتگی‌ها شروع می‌شود و رفت و آمد عابران و سواری‌ها با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.
تعبیه سطل های زباله در سطح شهر به تعداد کافی و با فاصله کوتاه از هم است. این سطلها باید به گونه‌ای نصب شوند که شهروندان به راحتی و بدون متحمل شدن سختی و دشواری زباله‌های خود را در آنها بریزند. بهتر است مسئولان شهرها و راههای کشور با در نظر گرفتن سطلهای زباله به تعداد کافی و فواصل کم از ریخته شدن زباله در سطح خیابانها و جاده‌ها جلوگیری کنند
در کشورهای پیشرفته برای ریختن زباله در شهر جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته شده است و این جریمه‌ها خود عاملی برای عمق بخشیدن به فرهنگ شهرنشینی بوده است. وقتی افراد بدانند با ریختن زباله در شهر باید جرایم سنگینی بپردازند از این کار خودداری می‌کنند به مرور رعایت بهداشت شهری و انداختن زباله در مکانهای تعبیه شده برای آنها به ملکه ذهنی افراد تبدیل خواهد شد.
یکی از دلایل وجود زباله در جاده‌ها و سواحل کشور کمبود سطلهای زباله است. از جمله کارهایی که موجب تمیز ماندن شهر می‌تواند تاثیرگذار باشد تعبیه سطل های زباله در سطح شهر به تعداد کافی و با فاصله کوتاه از هم است. این سطلها باید به گونه‌ای نصب شوند که شهروندان به راحتی و بدون متحمل شدن سختی و دشواری زباله‌های خود را در آنها بریزند. بهتر است مسئولان شهرها و راههای کشور با در نظر گرفتن سطلهای زباله به تعداد کافی و فواصل کم از ریخته شدن زباله در سطح خیابانها و جاده‌ها جلوگیری کنند.
جا انداختن هر قانون و هنجار اجتماعی نیاز به آموزش و فرهنگ سازی دارد. مسئولان امر بهتر است بررسی کنند تا علل ریخته شدن زباله در سطح شهر را پیدا کنند و با سرمایه گذاری و انجام کارهای لازم به منظور فرهنگ سازی در این بخش، به مردم بیاموزند که ریختن زباله چه اثرات زیانباری برای آنها به بار خواهد داشت. بنابراین از طریق رسانه‌های جمعی و یا روشهای دیگر باید به مردم آموخت که شهر محل سکونت و طبیعت خانه دوم آنان است و علاوه بر استفاده خود افراد تا زمان حیات موجب حفظ و انتقال آن به نسلهای بعدی خواهد شد.
در نهایت توصیه می‌شود کسانی که به قوانین و اصول شهرنشینی واقف هستند و سعی می‌کنند آنها را رعایت کنند، هنگام مواجه شدن با این معضل اجتماعی مقابله و مبارزه کنند و هر کس را در سطح شهر مشاهده کردند که این عمل زشت را مرتکب می‌شود با تذکر به وی از ریختن زباله در اماکن و معابر عمومی جلوگیری کنند.
بدانیم که فرهنگ سازی یعنی رعایت کردن قانون در خود و ترغیب دیگران برای اجرای آن .
منصوره فراهانی بخش اجتماعی تبیان
