یک آپارتمان برای کمدی

نگاهی به سریال خانه اجاره‌ای

در سری جدید علاوه بر بازیگرانی چون ارژنگ امیرفضلی، بیژن بنفشه خواه، شهین تسلیمی، نادر سلیمانی، مهران غفوریان، امیر کاظمی و نعیمه نظام دوست، از هنرمندان دیگری چون حمید لولایی، بهنوش بختیاری، اشکان اشتیاق، پروین قائم مقامی و محمد شیری نیز استفاده شده است.

چهره شاهد احمدلو برای بسیاری از علاقه مندان سینما آشناست؛ چه زمانی که در آثار مسعود کیمیایی چون «سرب»، «دندان مار» و «گروهبان» مقابل دوربین رفت و چه وقتی خود در مقام کارگردان سه فیلم بلند سینمایی «چند می گیری گریه کنی»، «موش» و «اگه می تونی منو بگیر» را مقابل دوربین برد.

احمدلو طی این سال ها علاوه بر حضور در مدیوم سینما، در تلویزیون نیز حضور فعالی داشته و تاکنون مجموعه های «ماه عسل»، «سه دونگ، سه دونگ» و چند فیلم تلویزیونی را روانه آنتن تلویزیون کرده است.

مهم ترین تفاوت مدیوم سینما و تلویزیون، طیف گسترده و وسیع مخاطبان تلویزیون است و همین مساله یعنی کار کردن برای قشر وسیعی از مردم، کار کردن در تلویزیون را متفاوت می کند؛ چرا که سریال ها و برنامه های تلویزیونی مخاطبان متعددی دارد؛ خصوصا سریال های تلویزیونی که از کودکان گرفته تا پیر و جوان مخاطب آن هستند و سازندگان این مجموعه ها باید به خاطر داشته باشند تاثیرگذاری آن بربینندگان به دلیل بار دراماتیک و طنز اثر به نسبت دیگر برنامه ها به مراتب بیشتر است.

سریال طنز «همسران» که در دهه 70 توسط بیژن بیرنگ و مسعود رسام ساخته شد، آغاز ژانر جدیدی از سریال سازی در ایران بود که بعدها به ژانر آپارتمانی معروف شد. این ژانر که خاستگاه آن احتمالا همان تعاملات و روابط همسایه ها در زندگی آپارتمان نشینی بود، از اقبال و توجه زیادی میان بینندگان برخوردار شد و همچنان یکی از ژانرهای محبوب تلویزیونی است.

خانه اجاره ای یکی از نمونه های این گونه تلویزیونی به شمار می آید، که دستمایه محتوایی آن را مجموعه روابط، مسائل و مشکلات اهالی یک محله رقم می زند. اپیزودیک بودن این مجموعه داستان ها روند ساخت و فرآیند پیگیری و دریافت آن را توسط بیننده و مخاطب تسهیل می بخشد.

این سریال از طنز موقعیت بهره می گیرد تا به واسطه آن مسائل روزمره و مجموعه روابط انسانی را نشان داده همزمان با نقد کردن، چگونه بهتر زیستن، همدلی، تعاون و... را آموزش دهد.

به عنوان مثال در یکی از قسمت های این مجموعه به رعایت نشدن نظافت در ساختمان و چگونگی مدیریت ساختمان پرداخته می شود و در قسمت دیگر، یکی از شخصیت ها که برای فرار از مشکلاتش مجبور به گفتن دروغی شده است، قصد دارد دیگران را با خود همراه کند، ولی دیگران او را از دروغگویی بازداشته و برای رفع مشکل به او کمک می کنند.

در واقع این محله جامعه کوچکی را به نمایش می گذارد که این جامعه کوچک، مقیاسی برای جامعه بزرگ تر و کشور ماست که در آن هم به مسائل و عواطف فردی پرداخته می شود و هم به چگونگی همزیستی مسالمت آمیز با یکدیگر در سایه رعایت قوانین و حقوق بشری.

این سریال در کلیت خود از استحکام و انسجام برخوردار است و تفکر و اندیشه ای عمیق را پشتوانه خود کرده، اما گاه به جای این که به ریشه ها بپردازد و به صورت ریشه ای مشکلات و معضلات را بررسی کند در سطح می ماند و به نشان دادن اتفاقی کلی و نتیجه گیری مستقیم بسنده می کند البته این امر همیشگی نیست و در بیشتر قسمت ها با روان شناسی و جامعه شناسی دقیق تری به واکاوی مسائل پرداخته می شود.

بازیگران این مجموعه که از چهره های شناخته شده طنز و محبوب مخاطبان سینما و تلویزیون هستند، بازی یکدست و هم سطحی دارند که به انسجام بیشتر سریال می انجامد. اما نکته مهم در این دست مجموعه های تلویزیونی، لوکیشن و طراحی صحنه است. شاید بتوان گفت بزرگ ترین و مهم ترین ویژگی این سریال، طراحی صحنه آن است.

طراح صحنه با هوشیاری و دانش بصری لازم فضای مطلوبی برای تولید فیلم مهیا کرده است که می تواند الگوی مناسبی برای سریال هایی از این دست باشد.

استفاده از رنگ های فانتزی، شاد و تند علاوه بر این که فضای اثر را از رئال جدا می کند، بستری غیررئال و فانتزی ایجاد می کند که در کلیت کار خوش می نشیند و به آن انسجام می بخشد.

استفاده از فرم های منحنی و خطوط بریده بریده و همچنین اشکال انتزاعی و دوار، نوعی نرمش و طراوت به فضا بخشیده که یکی دیگر از ویژگی های آثار طنز است.

میزانسن های کارگردان و قاب های تصویری گرچه ساده و معمولی است، اما در ترکیب کلی اثر جای خود را یافته و احساس کاستی در بیننده ایجاد نمی کند و کات ها معمولا بجا و بموقع است. اما در سری جدید، صدابرداری ضعیف است. صدای بازیگران زنگدار است و گاهی انعکاس می یابد که البته از آنجا که سریال به صورت روتین ضبط و پخش می شود قابل رفع و اصلاح است.

منبع : مریم رها / جام جم