تأثیر دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت

اگر ما با چشم گنج بودن به جنگ نگاه كنیم، همان‏طور كه پیش‏تر بیان شد، یكی از فرهنگ‏های ناب كه در درون این گنج نهفته است، فرهنگ مهدویت می‏باشد. این فرهنگ را از جنبه‏های مختلف می‏توانیم در درون این گنج بررسی كنیم. دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، تأثیرات زیادی دارد كه در ذیل، به چند نمونه از آن‏ها اشاره می‏كنیم:

زمینه‏سازان ظهور

یكی دیگر از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، فراهم كردن زمینة ظهور منجی عالم بشریت، بیش از گذشته می‏باشد. اندیشه نجات از بی‏عدالتی و ظلم و جور كه از ابتدای تشكیل جوامع بشری آغاز شده و توسط پیامبران بر آن تأكید شده است. توسط پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله  و امامان معصوم علیهم السلام بیش از گذشته روشن شد. حتی ویژگی‏های این منجی موعود، آشكارتر شد و مصداق خاصی یافت كه همان فرزند امام حسن عسكری علیه السلام می‏باشد. بخش زیادی از روایات در عرصة فرهنگ مهدویت، به نشانه‏های آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اختصاص یافته است. یكی از این نشانه‏ها، ایجاد حكومت دینی و زمینه‏ساز از مشرق می‏باشد كه قبل از حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، افكار عمومی دنیا را برای تشكیل حكومت آن حضرت آماده كند و شاید این حكومت، همان حكومت پربركت جمهوری اسلامی ایران باشد.

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله  می‏فرماید:

«مردمی از مشرق قیام می‏كنند و زمینه را برای حكومت مهدی فراهم می‏سازند»(1)

با سیری گذرا در تاریخ، می‏بینیم پس از گذشت قرن‏ها از ظهور دین اسلام، متأسفانه این دین، به دست دشمنان افتاد و جهانیان این دینِ سرشار از پاكی را به نام اسلام اموی و وهابی شناختند؛ ولی ظهور انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس كه از اصلی‏ترین مقوّمات این انقلاب است، صدای اسلام محمدی را به گوش جهانیان رساند. ملت ایران، افتخار دارد كه بر افكار عمومی چنین تأثیری گذاشته است. امام خمینی رحمه الله علیه در این‌باره می‏فرماید:

چه كوته نظرند آن‏هایی كه خیال می‏كنند چون ما در جبهه‏ها به آرمان نهایی نرسیده‏ایم، پس شهادت و رشادت و ایثار و از خودگذشتگی و صلابت بی‏فایده است! در حالی كه صدای اسلام‏خواهی آفریقا از جنگ هشت سالة ما است؛ علاقه به اسلام‏شناسی مردم در كل جهان، از جنگ هشت سالة ما است(2) حماسه‏‏سازان هشت سال دفاع مقدس، با اهدای خون خود، ریشه‏های انقلاب را محكم كردند و مقابل حوادث و بلاهای سخت، آن را حفظ كردند و با روحیة شهادت‏طلبی و ایثار وفداكاری خود، زمینه‏ساز ظهور حضرت بقیة‏الله عجل الله تعالی فرجه الشریف شدند.

شهادت، مرگی است آگاهانه كه شخصی جان خود را در طبق اخلاص می‏گذارد و آن را فدای دین و مذهبش می‏كند. به نظر شهید مرتضی مطهری، «شهادت، دو ركن دارد: یكی این كه در راه خدا و فی‏سبیل‏الله باشد؛ هدف مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید. دیگر آن كه آگاهانه صورت گرفته باشد»(3)

حال، جای این سۆال هست كه آیا كسی بدون داشتن روحیة شهادت‏طلبی می‏تواند خود را منتظر واقعی بداند و ادعا كند كه منتظر آمدن آن حضرت می‏باشد، در حالی كه از بذل جان خود در راه این هدف مقدس خودداری می‏كند؟ بدون شك كسانی می‏توانند خود را منتظر واقعی معرفی كنند كه بتوانند آن وجود پاك را یاری كنند و تا آخرین قطرة خون خود، دست از یاری حضرت برندارند. و این، دقیقاً همان كاری بود كه رزمندگان ما با نایب امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف كردند.

منتظری كه شهادت‏طلب نباشد، چطور می‏تواند در جنگی كه مقیاس جهانی دارد، شركت كند؟! با بررسی خاطرات و حالات شهدای جنگ، به وضوح پی می‏بریم كه چقدر آگاهانه این مرگ سرخ را انتخاب كرده‏اند؛ لذا با ترویج فرهنگ دفاع مقدس، می‏توان نسل منتظر را آبدیده‏تر كرد.

آری؛ امام خمینی رحمه الله علیه با آگاهی، بصیرت و شجاعتی كه داشت، به انقلاب اسلامی اقدام كرد، تا زمینه‏های انقلاب اسلامی مهدوی را فراهم كند. او، همة عاشقان حضرت مهدی علیه‏السلام را از منظر فكری رهبری كرد و به آن‏ها آموخت كه منتظر پیروزی نهایی باشند. البته نه این كه معجزه‏ای بشود و كارها خود به خود درست بشود، بلكه باید خون دل خورد و استقامت كرد. آن بزرگوار، جملة معروف «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم»(4)را بیان كرد؛ یعنی تا آن‏جا كه قدرت دارید، به نبرد ادامه دهید، تا این كه فتنه از عالم برداشته شود. امام كاظم علیه السلام قرن‏ها پیش این منتظران را این گونه نوید داده است:

مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق فرا می‏خواند. گروهی كه دل‏های آنان، چون پاره‏های آهن است، گرد او جمع می‏شوند. طوفان‏های سخت، آنان را نمی‏لرزاند و از جنگ خسته نمی‏شوند و بیمی به خود راه نمی‏دهند؛ بر خدا توكل می‏كنند و عاقبت، از آن پرهیزكاران است.(5)

الگوهای مناسب برای منتظران

یكی از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، الگوسازی برای نسل منتظر و یاوران حضرت می‏باشد. هر انقلاب، به یاران و همراهان فداكاری نیاز دارد تا به كمك‏های فیزیكی و معنوی آن، انقلاب را به پیش ببرند. حكومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از این قاعده مستثنا نیست و مسلماً به كمك یاران و همراهی مخلصانه نیاز دارد. روایات، ویژگی‏های خاصی برای یاران حضرت ذكر می‏كنند كه با تفكر در آن‏ها و تشخیص میزان انطباق خودمان بر این ویژگی‏ها، می‏توانیم بفهمیم در این مبارزة جهانی، چه جایگاهی داریم. آیا ما نیز در خیل سپاه حضرت هستیم یا مقابل آن حضرت، صف می‏كشیم؟ برخی گمان می‏كنند ویژگی‏هایی كه در روایات، برای یاران حضرت ذكر شده، ویژگی‏هایی كاملاً استثنایی است و اگر در روایات آمده است: «مردانی كه قلب‏هایشان چون پاره‏های آهن است(6)» یا این كه «هر مرد از آن‏ها، قوت چهل مرد را دارند» یا روایاتی كه خبر از مناجات‏های خالصانة در دل شب‏ها و جنگیدن شجاعانه در روزها می‏دهند، همة این‏ها را كسی نمی‏تواند دارا باشد؛ به ویژه در این مقطع زمانی كه مردم غرق مادیات شده‏اند و هركسی به فكر منافع شخصی خود است؛ ولی دفاع مقدس ما ثابت كرد حتی در عصری كه عصر ظلم و ستم است، باز هم می‏توان این ویژگی‏ها را كسب كرد. به عبارتی دیگر رزمنده‏های ما در طول جنگ، این روایات را عملاً تفسیر كردند و نشان دادند كه یاری حضرت در هر عصر و هر زمانی ممكن است؛ هر چند آن زمان، پر از گناه و معصیت باشد و بر تمام آن روایات مهر صحّت زدند. شهدای ما، بهترین مصداق برای این ویژگی‏ها هستند؛ مصداق‏هایی كه سال‏های نه چندان دور در همین كوچه‏های زمینی كنار ما زندگی می‏كردند؛ ولی اكنون آسمانی شده‏اند. شهدای ما، مصداق (یجاهدون فی‏سبیل‏الله) هستند؛ آنان نمونة بارز «زبرالحدید» هستند، مصداق بارز «من انصاره و اعوانه» هستند، آنان مصداق (اشداء علی‏الكفار رحماء بینهم) هستند، شهدای ما الگوهای مناسبی برای مهدی باوران و مهدی یاوران هستند.(7)

پی نوشت ها:

1. شیخ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج2، ص14.

2. امام خمینی، صحیفه نور، ج21، ص 214.

3. شهید استاد مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی، ص71.

4. امام خمینی، پیشین، ج19، ص82.

5. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج57، ص 216.

6. علامه مجلسی، پیشین، چ5، ص 38.

7. مقاله تأثیر متقابل دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت نوشته امید درویشی

فاطمه زین الدینی     

بخش مهدویت تبیان