تبیان، دستیار زندگی
با توجه به اتفاقات اخیری که در سینما و هنر غرب در حال شکل گرفتن است ، این تعبیر به وجود می آید که همه ی این ها به برنامه ای بلند مدت مربوط می شود . برنامه ای که فقط در پی خدشه وارد کردن به اسلام نیست. هدف در واقع نوعی دین ستیزی است ، که از سال ها پیش در س
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مجتبی شاعری
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

این فقط اسلام ستیزی نیست


با توجه به اتفاقات اخیری که در سینما و هنر غرب در حال شکل گرفتن است ، این تعبیر به وجود می آید که همه ی این ها به برنامه ای بلند مدت مربوط می شود . برنامه ای که فقط در پی خدشه وارد کردن به اسلام نیست. هدف در واقع نوعی دین ستیزی است ، که از سال ها پیش در سینمای دینی-تاریخی و حتی ژانر های دیگر دنبال شده است.

معصومیت مسلمانان

وضعیت ابتذال سینمای هالیوود و اروپا تا دهه ی چهل و پنجاه میلادی به این شرایط که امروز هست، نبود. جدا از تصاویری که فقط در مفهوم عینی و بصری قابل بررسی است، مفاهیم روان شناسانه و اجتماعی هم به شیوه ی دیگری روایت می شد. خانواده، نوعدوستی، امید به زندگی و وفاداری از جمله ی مفاهیمی بودند که به تبع ادبیات نمایشی که از صحنه به روح سینما دمیده شده بود، دست مایه ی فیلم ها بودند.

اما کم کم به بهانه های جامعه ی مدرن ، بسیاری از آن ها تغییر ماهیت دادند. این تغییر هسته و پی رنگ به تعبیری دیگر، به جهت آوانگاردیسمی بود که به جای ابداع، رنگ و بوی بدعت به خود گرفت.

وقتی اولین فیلم های داستانی ، خشونت و ابتذال را در قالب تصاویر کاملا واضح نمایش دادند از جانب بسیاری از مراکز فرهنگی و مذهبی در اروپا و آمریکا مورد انتقاد قرار گرفتند. حتی اکران بسیاری از فیلم ها در برابر مقاومت کلیسا و دیگر مراکز مذهبی کمرنگ یا متوقف شد.

پس از این موج مخالف در برابر ابتذال و خشونت ، بسیاری از سیاست گذاران سینما به فکر چاره افتادند. به فکر چاره یا ترفندی برای ادامه ی مسیر نوگرایانه و مدرن در مفهوم جامعه شناسانه ی آن. در مذاکراتی که میان تهیه کنندگان سینما و اهالی کلیسای آن زمان در اروپا صورت گرفت، سرانجام طرف سینمایی برنده ی این امتیاز گرفتن اجتماعی شد.

ترفند و توجیه سینمایی ها این بود که آمر صحنه های خشن و مبتذل ، ضد قهرمان ها خواهند بود. برای نشان دادن چهره ی منفی ضد قهرمان ها که نماینده ی بی اخلاقی هستند، از این نوع تصاویر استفاده خواهد شد ، در ضمن در پایان بندی فیلم ها هیچ ضدقهرمانی پیروز نمی شود و با مرگ، شکست و یا مجازات آن ضد قهرمان، سرانجام محتوم به نیستی بی اخلاقی هم تصویر می شود. و این چنین ، مخالفین هم به جرگه ی موافقین پیوستند و حالا دیگر خشونت و ابتذال جزء جدایی ناپذیر قسمت اعظم فیلم های اروپایی و امریکایی شده است.

صحنه هایی که در ابتدا قسمتی از داستان فیلم ها را شامل می شد و در پس زمینه قرار داشت به سوژه ی اصلی فیلم ها تبدیل شد و حالا در پیش زمینه قرار می گرفت.

شمایلی که از حضرت موسی (ع) در ده فرمان و یا از حضرت مسیح (ع) در آخرین وسوسه ی مسیح تصویر می شود، روایتی مخدوش و غیر واقعی است. از حسن گمان مخاطب در میل به دیدن این نوع فیلم ها استفاده ( سو استفاده) می شود و قسمت هایی از تاریخ قابل پذیرش را در مغالطه ای سینمایی نمایش می دهند تا شاید به مرور زمان تصاویر جعلی در ذهن مخاطب موثر واقع شود.

در ساخت فیلم های دینی هم این تغییر ایجاد شد. تلفیق فلسفه با دین، آن هم نقش مکاتب مدرن فطرت گریز در شرح قرائت وقایع تاریخی و دینی، شمایل این فیلم ها را هم تغییر داد. جنبه ی قانون مداری اجتماعی در روایت داستان ها لحاظ می شد و مایه ی توجیه قرار می گرفت: آزادی بیان. به جهت آزادی بیان و گاهی با چماق آزادی بیان تعابیر گوناگون از یک واقعه ی تاریخی – دینی به خورد تماشاچی داده  می شد.

معصومیت مسلمانان

آن چه امروز در ادبیات و هنر برخی از کشورهای غربی در ستیزه با مسلمانان و اسلام دیده می شود، تنها یک رفتار نژاد پرستانه نیست. جنگ مذاهب مختلف هم نیست. دین ستیزی تمام عیار است. توهین به شعائر مسلمانان از وهن مقدسات یهود و مسیحیت آغاز شده است. این دین ستیزی دو وجه متفاوت دارد. یکی قرائت و بازخوانی تاریخ ادیان است و تصویری که از انبیای الهی در این نوع فیلم ها نشان داده می شود و دیگری به رکن شخصیت پردازی در داستان ها، مربوط می شود. افرادی که معتقد به دین هستند و در کلامشان، نام های مقدس شنیده می شود، آدم هایی ضعیف النفس و بیمار نمایش داده می شوند، غیر قابل اعتمادند و تعادل روحی ندارند و برعکس آن هایی که به هیچ چیز معتقد نیستند، قوی، شجاع و با انگیزه های نوعدوستی تصویر می شوند.

در چنین فیلم هایی بسیاری از سردسته های گروه های گنگ و مافیایایی را می بینیم که چه تعصبی به دین دارند یا خونریزهای تاریخ که خود را ادامه ی راه حقیقت طلبی، تصور می کنند. این وجه را اگر در کنار قرائت های تاریخی از فیلم ها قرار بدهیم مفهوم کلی دین ستیزی در سینمای هالیوود برجسته تر می شود. در فیلم های تاریخی – دینی ، چهره ی انبیای الهی با حرمت نمایش داده نمی شود. به ظاهر و در روایتی جعلی، پیامبران دست به کارهایی می زنند که با تعالیمی که از آن ها باقی مانده است، جور در نمی آید. به عنوان نمونه، شمایلی که از حضرت موسی (ع) در ده فرمان و یا از حضرت مسیح (ع) در آخرین وسوسه ی مسیح تصویر می شود، روایتی مخدوش و غیر واقعی است. از حسن گمان مخاطب  در میل به دیدن این نوع فیلم ها استفاده ( سو استفاده) می شود و قسمت هایی از تاریخ قابل پذیرش را در مغالطه ای سینمایی نمایش می دهند تا شاید به مرور زمان تصاویر جعلی در ذهن مخاطب موثر واقع شود.

مجتبی شاعری

 بخش سینما و تلویزیون تبیان