فشارخون بالا: نمک چه‌قدر مقصر است؟ (1)
وقتی کسی از فشار خون بالا شکایت می‌کند همه‌ی تقصیرها به گردن نمک می‌افتد و اطرافیان توصیه می‌کنند نباید لب به نمک بزنی.
در این مقاله می‌خواهیم بدانیم آیا واقعاً متهم ردیف اول نمک است؟ یا این که عوامل دیگری در ابتلا به فشار خون بالا موثر است؟ آیا باید به طور کلی نمک را از برنامه‌ی غذایی حذف کرد؟ با ما همراه باشید تا جواب این سۆالات را بگیرید.
امروزه ثابت شده است که نمک تنها دلیل ابتلا به فشار خون بالا نیست و حذف کردن آن می‌تواند خطرناک هم باشد. باید بدانید عوامل دیگری در ابتلا به این بیماری دخیل هستند مثل اضافه وزن، مصرف الکل، مصرف غذاهای آماده و صنعتی و غیره.
رژیم بدون نمک: عاقلانه نیست
دوستی دچار فشار خون شده بود و در مقابل توصیه‌ی اطرافیان مبنی بر این که نمک نخور جبهه می‌گرفت و می‌گفت: «من اگر نمک نخورم معده‌ام فکر می‌کند صاحبش مرده است!» به نظر می‌رسد این دوست ما پُر بی راه هم نگفته است. بر خلاف توصیه‌ی اطرافیان حذف کامل نمک از برنامه‌ی غذایی خیلی سخت‌گیرانه و در عین حال بی اثر است. حتی می‌تواند برای سلامتی خطرناک هم باشد.
به عقیده‌ی متخصصان حذف نمک تأثیر چندانی در میزان فشار خون ندارد. فقط باید از مصرف بیش از اندازه‌ی آن خودداری کرد. توجه داشته باشید مصرف کم نمک در غذا برای همه حتی برای فشار خونی‌ها هم لازم است. نمک دریایی حاوی املاح معدنی زیادی است که برای سلامتی مفید است البته به شرط این که در مصرف آن زیاده‌روی نشود و در شرایط بهداشتی تهیه شده باشد.
متخصصان قلب نیز رژیم بدون نمک را توصیه نمی‌کنند. به عقیده‌ی آن‌ها افراد مبتلا به فشار خون می‌توانند روزانه 6 گرم نمک مصرف کنند. افراد فشار خونی که تحت درمان هستند داروهای ادرار آور مصرف می‌کنند که به خودی خود باعث دفع نمک می‌شود و اگر این بیماران نمک را به طور کلی از برنامه‌ی غذایی‌شان حذف کنند دچار مشکل خواهند شد. چون بدن همه‌ی ما به نمک نیاز دارد.
نمک، همیشه هم مقصر نیست
این که نمک دلیل اصلی ابتلا به فشار خون است یا خیر همیشه جای بحث بوده است. به عقیده‌ی برخی از پزشکان کاهش مصرف نمک بی فایده است. بر اساس نتایج برخی از بررسی‌های علمی نمک مقصر اصلی ابتلا به این بیماری نیست. نتایج این پژوهش‌ها نشان می‌دهد کاهش نمک تأثیر چندانی در پایین آمدن فشار خون ندارد. با این حال این عقیده نسبی است. به عقیده برخی از پژوهشگران مصرف زیاد نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را بالا ببرد. نمک الزاماً به فشار خون بالا منجر نمی‌شود اما حواستان باشد که در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.
فشار خون یک مسئله‌ی چند عاملی است. در برخی از افراد میزان نمک مصرفی فشار خون را بالا می‌برد و در برخی دیگر هیچ تأثیری ندارد. هر کس متناسب با حساسیت بدن خود باید سبک زندگی و تغذیه‌ی مناسبی در پیش بگیرد. در حالت
کلی از مصرف بیش از حد نمک بپرهیزید
میزان نمک مصرف شده در بیماران فشار خونی با آزمایش سدیم موجود در ادرار آن‌ها قابل اندازه گیری است. متخصصان قلب معتقدند که در بین بسیاری از این بیماران مصرف نمک زیاد نبوده است. در واقع متخصصان توصیه می‌کنند در مصرف نمک نباید زیاده‌روی کرد اما در عین حال معتقدند که ارتباط سیستماتیکی بین مصرف نمک و فشار خون بالا وجود ندارد. همه چیز به اندازه خوب است. تا جایی که می‌توانید از مصرف بیش از اندازه نمک خودداری کنید.
مصرف الکل باعث افزایش فشار خون می‌شود
در افرادی که به فشار خون بالا مبتلا هستند مصرف الکل بیش از مصرف نمک تأثیر گذاشته و باعث افزایش فشار خون می‌شود. مصرف طولانی مدت الکل فشار خون سیستولیک را مانند فشار دیاستولیک افزایش می‌دهد. فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) معرف فشاری است که بعد از انقباض عضله قلب، در شریان‌ها ایجاد می‌شود. فشارخون دیاستولیک (عدد پایینی) معرف فشار درون سرخ‌رگ‌هاست وقتی که قلب بعد از انقباض به حالت انبساط و استراحت خود برمی گردد.
فشارخون سیستولیک (انقباض) برای بیشتر بالغین بین 90 تا 120 میلی متر جیوه و فشارخون دیاستولیک بین 60 تا 80 میلی متر جیوه است. علاوه بر این الکل باعث تخریب سلول‌های میوکارد (عضله‌ی قلب) می‌شود.
به عقیده‌ی متخصصان قلب، مصرف الکل بیش از آن چه تصور می‌کنید فشار خون را بالا می‌برد. برای همین است که می‌گوییم همیشه نمک مقصر نیست. کسی که مبتلا به فشار خون است و در عین حال الکل مصرف می‌کند خطر سکته‌ی قلبی خود را چهار برابر افزایش می‌دهند.
در نیمی از موارد، نمک مقصر نبوده است
پزشکان معتقدند که از هر دو فرد مبتلا به فشار خون بالا یک نفر به نمک حساس است. یعنی افراد حساس باید مصرف نمک خود را کاهش دهند. در افرادی که چنین حساسیتی ندارند کاهش و یا حذف مصرف سدیم (نمک) تأثیری ندارد.
برای این که بدانید به سدیم حساسیت دارید یا نه کافی است امتحان کنید. مصرف نمک خود را به مدت یک ماه کاهش دهید. اگر تغییری در فشار خونتان مشاهده نکردید معنی‌اش این است که به نمک حساس نیستید.
البته توجه داشته باشید که مسئله‌ی ژنتیک نیز در این موارد دخیل است. همه‌ی ما ژن‌های خاصی داریم که متناسب با تغذیه یا سبک زندگی عکس‌العمل نشان می‌دهند و باعث بروز یا عدم بروز برخی از مشکلات مانند فشار خون می‌شوند.
به عقیده‌ی متخصصان قلب مشکل فشار خون یک مسئله‌ی چند عاملی است. در برخی از افراد میزان نمک مصرفی فشار خون را بالا می‌برد و در برخی دیگر هیچ تأثیری ندارد. هر کس متناسب با حساسیت بدن خود باید سبک زندگی و تغذیه‌ی مناسبی در پیش بگیرد. در حالت کلی از مصرف بیش از حد نمک بپرهیزید.
غذاهای صنعتی و آماده؛ دشمن اصلی مبتلایان به فشارخون
در مواد غذایی صنعتی به میزان زیادی نمک وجود دارد: کنسروها، سوسیس و کالباس، پنیر، غذاهای آماده و غیره منبع نمک هستند. اگر دچار فشار خون بالا هستید نباید روزانه بیش از 6 گرم نمک مصرف کنید پس لازم است دور این مواد غذایی را خط قرمز بکشید. توصیه می‌کنیم برای کاهش مصرف سدیم (نمک)، خودتان آشپزی کنید، غذاهای خود را با مواد غذایی تازه آماده کنید، سبزیجات کنسروی را به دقت با آب شستشو دهید و از مصرف پنیرهای چرب و خیلی شور خودداری کنید.
به عقیده‌ی متخصصان قلب، مواد غذایی صنعتی بیش از اندازه شور هستند. تولید کننده‌های این قبیل مواد غذایی از نمک زیاد برای خوش طعم کردن محصولاتشان استفاده می‌کنند. اما برای داشتن فشار خون متعادل و قلب و عروق سالم تا جایی که می‌توانید از مصرف این قبیل مواد غذایی خودداری کنید.
ادامه دارد...
فاطمه مهدی پور
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
مطالب مرتبط:
آیا پتاسیم باعث کاهش فشارخون بالا می‌شود؟
انگور و سویا برای مقابله با فشارخون بالا مفید است
چگونگی تأثیر رژیم غذایی بر فشار خون
راه های غیر دارویی برای کاهش فشار خون بالا
کاهش فشار خون بالا با سیر کهنه
توصیه های مهم برای کاهش فشار خون
