تبیان، دستیار زندگی
از امام هشتم (علیه السلام) سؤال شد حق مؤمن بر مؤمن چیست؟ حضرت فرمودند: بدون تردید حق مؤمن بر مؤمن، آن است كه او را قلباً دوست بدارد و از نظر مالى به وى مواسات (كمك) نماید.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دوست بیست ساله، خویشاوند توست!!

فرهنگ دوستی در سیره امام هشتم

امام رضا


نام امام هشتم علیه السلام على و كنیه او ابوالحسن الثانی و لقب مشهور او رضا است. عمر مبارك آن حضرت پنجاه و پنج سال بود. در یازده ذى القعده سال 148 هجرى به دنیا آمد و در سال 203 هجرى در آخر ماه صفر به دست مأمون عباسى مسموم و شهید شد. مدت امامت آن بزرگوار بیست سال بود، كه تقریبا هفده سال آن را در مدینه، ملجأ عوام و منجى انام و معلم علما و مروج دین بود. سه سال آخر، او را از مدینه جبراً به طوس بردند و در طوس تا توانست از حریم دین حراست كرد تا سرانجام به دست مأمون شهید شد.

اهمیت معاشرت در كلام امام هشتم

انسان به طور طبیعی گرایش به سوی جمع و اجتماع دارد. و بر حسب فطرت خود ناگزیر است با دیگران رابطه و تعامل داشته باشد. هرچه پیوند و تعامل انسان‌ها با یکدیگر نزدیک‌تر و استوارتر و اتحاد و همدلی آن‌ها بیشتر باشد، به همان اندازه در دستیابی به سعادت و کمال و خودشکوفایی در عرصه‌های مختلف زندگی موفق‌تر خواهند بود. اساس آفرینش بر دوستی و محبت است به همین جهت دین مبین اسلام همگان را به گسترش دوستی و محبت نسبت به یکدیگر دعوت می‌کند تا زمینه‌ی رشد و ترقی علمی و اخلاقی انسان‌ها فراهم گردد؛ زیرا انسان با معاشرت براساس دوستی، از خرد و دانش دیگران بهره می‌گیرد و داده‌های عقلی دیگران را در زندگی خویش پدید می‌آورد.

امام رضا علیه السلام نیز به عنوان یک پیشوای دین بر این مسئله تاکید بسیار دارند که ما در این نوشتار سعی داریم بطور خلاصه اهمیت معاشرت را در کلام ایشان بررسی کنیم.

از امام هشتم (علیه السلام) سۆال شد حق مۆمن بر مۆمن چیست؟ حضرت فرمودند: بدون تردید حق مۆمن بر مۆمن، آن است كه او را قلباً دوست بدارد و از نظر مالى به وى مواسات (كمك) نماید

حدود همنشینى

امام هشتم(علیه السلام) فرمودند: از پدرم شنیدم كه از پدر خود این حدیث را نقل مى‌فرمود: دوستى یك روزه قرابت است. (اگر با كسى به مدت یك روز پیوند دوستانه برقرار شود، این خود نوعى قرابت محسوب مى‌شود) و دوستى یك ماهه «صله و پیوند» است و دوستى یك ساله «رحم» است كه نمى‌توان آن را قطع كرد و هر كه قطع كند، خدا از او مى‌برد و پیوند خود را با او قطع مى‌كند. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)، محسن کتابچی، ص258)

همچنین امام رضا علیه السلام فرمودند: به سبب بیست سال دوستی پایدار و با صداقت میان دو نفر (به دور از غل و غش، نفاق و دورویی) مودت و خویشاوندی به وجود می‌آید. (پاره ای از بهشت، محسن غفاری، ص204)

لزوم نیاز به دوستى

از حضرت رضا (علیه السلام) درباره‌ آسایش زندگی در دنیا سۆال شد، فرمودند: وسعت منزل و زیادی دوستان. (خصائص الرضویه، عبدالکریم پاک نیا، ص84)

آن حضرت فرمودند: در زندگى روزانه خود، بخشى را براى معاشرت و مذاكره با افراد آگاه و مورد اعتماد قرار دهید و از وجود افرادى كه باطن‌هاى سالم و روحیه‌ی خیرخواهانه دارند، بخواهید شما را نسبت به عیوبتان آگاه و معایب و اشتباهاتتان را تذكر دهند. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا(علیه السلام)، محسن کتابچی، ص258)

اهل بیت

ایشان همچنین فرمودند: عاقلانه‌ترین عمل بعد از ایمان به خداوند، محبت و دوستی با مردم و خیر رساندن به هر فرد نیک و بد است. (هشتمین سفیر رستگاری، علی کرباسی زاده، ص127)

و نیز فرمودند: داشتن دوستان بسیار خوب، از سعادت زندگی است. (پاره ای از بهشت، محسن غفاری، ص204)

دوستى نسنجیده

امام رضا علیه السلام فرمودند: دامنه دادن انس با دیگران (یا انس گرفتن حساب نشده و بدون كنترل با مردم) مهابت و شخصیت آدمى را از بین مى‌برد. ( آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (ع)، محسن کتابچی، ص260)

و نیز امام رضا (علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان فرمودند: لقمان حكیم به فرزندش فرمود: اى پسر! هزار دوست بگیر در حالى كه هزار دوست كم است و یك دشمن مگیر كه یك دشمن بسیار است. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (ع)، محسن کتابچی، ص261)

ارزش دوستى در راه خدا

امام رضا علیه السلام فرمودند:

كسى كه نمى‌تواند به زیارت ما اهل بیت نایل شود، پس زیارت كند نیكان، از دوستان ما را كه ثواب زیارت ما برایش ثبت مى‌شود و كسى كه بخواهد به ما صله نماید و نتواند، پس به یكى از نیكان، از دوستان ما صله نماید كه برایش ثواب صله ما ثبت مى‌شود. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)، محسن کتابچی، ص262)

شرایط همنشینى

از امام هشتم (علیه السلام) سۆال شد حق مۆمن بر مۆمن چیست؟ حضرت فرمودند: بدون تردید حق مۆمن بر مۆمن، آن است كه او را قلباً دوست بدارد و از نظر مالى به وى مواسات (كمك) نماید. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)، محسن کتابچی، ص259)

دوست واقعی و راستین کسی است که در همه‌ی شرایط و احوال در کنار دوست خود باشد و در شادی و غم او سهیم بماند و در سختی و رفاه او مشارکت داشته باشد

امام رضا علیه السلام فرمودند: لازم است با کوچک و بزرگ نیکو و مۆدب معاشرت نمایی. (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)، محسن کتابچی، ص255)

و فرمودند: به دیدن یکدیگر روید تا یکدیگر را دوست داشته باشید و دست یکدیگر را بفشارید و همدیگر را خشمگین و عصبانی نکنید. (خصائص الرضویه، عبدالکریم پاک نیا، ص85)

و نیز فرمودند: دل‌ها این گونه آفریده شده‌اند که چون کسی به آن‌ها خوبی کند، او را دوست دارند و اگر به آن‌ها بدی کند از وی متنفرند. (پاره ای از بهشت، محسن غفاری، ص44)

امام رضا (علیه السلام) به روایت پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: همواره امتم خوشبخت است، تا هنگامی که با یکدیگر دوستی بورزند و به یکدیگر هدیه بدهند. (فرازهایی از سخنان امام رضا(علیه السلام)، محمد حکیمی، دفتر دوم، ص73)

روایت شده كه از امام هشتم (علیه السلام) سۆال شد سبب چیست، گاه شخصى در حالت غم فرو مى‌رود، در حالى كه خود سبب آن را نمى‌داند؟ حضرت فرمودند: هرگاه غم و غصه (به طور ناخودآگاه) به كسى دست دهد، پس باید بداند برادر دینى‌اش غمناك است. همچنین است هرگاه آدمى بى‌جهت حالت سرور و انبساط به او دست دهد، (این سرور سبب شادمانى برادر دینى‌اش مى‌شود و ناخودگاه او را مسرور مى‌كند) (آیین زندگی از دیدگاه امام رضا (علیه السلام)، محسن کتابچی، ص259).

دوست واقعی و راستین کسی است که در همه‌ی شرایط و احوال در کنار دوست خود باشد و در شادی و غم او سهیم بماند و در سختی و رفاه او مشارکت داشته باشد. پس از خداوند متعال مى‌خواهیم كه ما را در انجام حقوق برادران دینى كمك نماید.

                                                                                                                                     فرآوری: آمنه اسفندیاری

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان


منابع:

کتاب « آیین زندگی از دیدگاه امام رضا علیه السلام »، محسن کتابچی.

پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.