چند عبادت فردی می شناسید؟
عبادات فردی (1)
اعمال و رفتار انسان، اگر بر اساس انگیزه ای الهی و نیّت بندگی و اطاعت و تقرّب بپروردگار باشد، عبادت محسوب میشود، به همین دلیل، عبادات در اسلام بسیار وسیع خواهد بود. در مقالات قبلی که در مورد عبادات تقدیم شما شد عبادات خدایی و اجتماعی را بحث کردیم و اکنون سعی داریم طی دو مقاله عبادات فردی را بطور خلاصه بررسی می کنیم .
منظور از عبادات فردی، اعمال و تكالیفی است، كه بر اساس نیّت بندگی و تقرّب صورت میگیرد، اما جنبهی فردی دارد، و منافع آن نیز بیشتر و در درجهی اول متوجه خود شخص میگردد.
در این مقاله با تعدادی از عبادات فردی آشنا می شویم:
علم و دانش
علم و دانش آموختن نیز، از عبادات مسلّم و چشمگیر اسلامی است، و به منظور ارزش و اهمیت این عبادت، از مادّهی علم و مشتقّات آن، در قرآن كریم 855 مرتبه سخن به میان آمده است.
پیغمبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در بیان دیگر میفرمایند: فضل العلم احب الیّ من فضل العباده. (تحف العقول، ص34) برتری و امتیاز علم در نزد من از ارزش و برتری عبادت بیشتر است.
تأمین معاش
تأمین معاش، و تحصیل نیازمندیهای یك زندگی شرافتمندانه و اسلامی، از وظائف و عبادات یك فرد مسلمان به شمار آمده است.
پیغمبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: العباده سبعه اجزاء، افضلها طلب الحلال. عبادت هفت قسمت است، كه پرفضیلت ترین قسمت آن، بدست آوردن مال و دارائی حلال است. (تحف العقول، ص 143)
اگر مسلمانی نسبت به برادر مسلمان خود، مودّت و محبت داشته باشد، و حتی نگاهی هم كه به صورت برادر مسلمانش میاندازد، از روی صفا و صمیّمیت باشد؛ و جنبهی معنوی و الهی داشته باشد، یك نوع عبادت و اطاعت محسوب میشود
انتظار فرج
انتظار فرج و ظهور امام غائب ـ علیه السّلام ـ و خود را ساختن و برای آمدن امام آماده گشتن و چشم به راه تشكیل یك حكومت عادل دوختن نیز از جمله عبادات فردی اسلامی است.
علی ـ علیه السّلام ـ فرمودند: افضل العباده، الصبر و الصمت، و انتظار فرج. بالاترین عبادت، صبر در جای خود، و سكوت بمورد، و انتظار فرج است. (تحف العقول، ص 33 و 142)
مجالست با عالم
به منظور تجلیل از مقام علم و دانش، و به خاطر اینكه بدین وسیله پیوند و معاشرت افراد جامعه با علم و عالم بیشترگردد، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرموده اند: النظر الی العالم عباده. نگاه به عالم عبادت است. (حقوق والدین، ص 18)
تولِّی و تَبَّری
تولِی و تبَری نیز دو ركن از اركان و فروع دین، دو چهره از چهره های درخشان عبادات اسلامی است، تولی یعنی محبت و مودت و پیروی خدا و رسول و پیشوایان شایسته را داشتن، تبری یعنی از گناه و گناهكاران بیزار و كناره گیر بودن.
از نظر پیشوایان اسلام، یكی از معیارهای شناخت خیر و شرّ بودن انسان اینست كه اهل اطاعت و عبادت و افراد صالح و شایسته را قلباً دوست بدارد، و از بدان و معصیت كاران بیزار و متنفّر باشد.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: اگر میخواهی بدانی كه آیا در وجود تو خیر و صلاحی هست یا نه، به قلب خویش مراجعه كن، اگر بندگان و اطاعت كنندگان خدا را دوست داری و از گنهكاران و معصیت كاران بیزاری، بدان كه در تو خیر و شایستگی وجود دارد، و خدای عالم نیز تو را دوست دارد. اما اگر با افراد نافرمان و گنهكار دوست و مهربان؛ و با نیكان و بندگان خدا دشمن و خشمناك هستی، در تو هیچ خیر و فضیلتی وجود ندارد، خدا هم از تو خشمناك و بیزار است، و انسان هم با كسی محسوب میشود كه او را دوست دارد، و با او در كارها موافق است. (مصادقه الاحزان، ص 22)
تولِی و تبَری نیز دو ركن از اركان و فروع دین، دو چهره از چهره های درخشان عبادات اسلامی است، تولی یعنی محبت و مودت و پیروی خدا و رسول و پیشوایان شایسته را داشتن، تبری یعنی از گناه و گناهكاران بیزار و كناره گیر بودن
نگاه برادرانه
اگر مسلمانی نسبت به برادر مسلمان خود، مودّت و محبت داشته باشد، و حتی نگاهی هم كه به صورت برادر مسلمانش میاندازد، از روی صفا و صمیّمیت باشد؛ و جنبهی معنوی و الهی داشته باشد، یك نوع عبادت و اطاعت محسوب میشود:
پیغمبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: و النظر الی الاخ موده فی الله عزوجل، عباده. نگاه به برادر مسلمان؛ از روی مودّتی كه به خاطر خدا باشد؛ عبادت است. (بحار، حقوق والدین، ص 18)
هدایت و ارشاد
هدایت و ارشاد دیگران نیز؛ یكی از وظائف واجب و حتمی هر مسلمان است، و حتی از نظر اسلام، هدایت و ارشاد یكنفر از وَرطهی گمراهی و انحراف؛ زنده كردن و حیات بخشیدن او شناخته شده، و هدایت فرد هم، اِرشاد و اِصلاح یك جامعه معرفی گردیده است.
رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ میفرمایند: یا علی! لئن یهدی الله بك رجلاً، افضل من عباده الثقلین. ای علی! اگر خداوند به وسیلهی تو یك نفر را هدایت كند، ارزش این عمل از عبادت جن و انس بالاتر است. (سفینه البحار)
در این مقاله به چند عبادت فردی اشاره کردیم، در مقاله بعدی که ادامه همین بحث است به یاری خدا این بررسی را تکمیل می کنیم.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
سایت اندیشه قم
عبادت در اسلام ـ احمد صادقی اردستانی