حاج آقابروجردی ملای پر و پا قرصی است

خاطرات و دیدگاه های آیت الله محمدباقر سلطانی طباطبایی پیرامون حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی -1

حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی از بزرگترین مراجع عام تاریخ تشییع بود. مجله حوزه در شماره های 43 و 44 خود گفتگویی را از خاطرات و دیدگاه‌های آیت الله محمدباقر سلطانی طباطبایی پیرامون ایشان منتشر کرده است.

آیت الله محمدباقر سلطانی طباطبایی، خود از شاگران آیت الله بروجردی و از اساتید برجسته حوزه علمیه قم بود و بسیاری از مراجع تقلید فعلی و پیشین حوزه علمیه قم از شاگردان ایشان بوده‌اند. آیت الله سلطانی طباطبایی با وجود جایگاه برجسته علمی و دیدگاه‌های بدیع فقهی، از مرجعیت احتراز کرده و در سال 1376 در تهران دار فانی را وداع گفت. ایشان پدرِ ِ«خانم دکتر فاطمه طباطبایی»، همسر حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی و عروس امام خمینی - رحمه الله - هستند.

در ادامه، بخش اول گفتگوی آیت الله سلطانی طباطبایی پیرامون مرجعیت و قدرت علمی آیت الله العظمی بروجردی تقدیم مخاطبان می‌شود:

- لطفاً بفرمایید منشأ درخشش حضرت آیت‎الله بروجردی در مسائل علمی و فرهنگی چه بود ؟

مدتی در زمان ایشان بروجرد بودم . سپس وارد قم شدم و چند سالی در قم ماندم که آیت الله العظمی بروجردی راهی قم شدند.

زمانی که قم بودم نیز بی‌اطلاع از اوضاع ایشان در بروجرد نبودم. منشأ اساسی درخشش آیت الله بروجردی را باید در سی و چند سال اقامتشان در بروجرد جست و جو کرد. وی مردی بود با سرمایه علمی فراوان. این که می‌گویم سرمایه علمی فراوان ، در اجازه آیت الله العظمی آخوند خراسانی که برای ایشان نوشته ، مشخص است.

هنگامی که ایشان از نجف راهی بروجرد می‌شوند مرحوم آیت الله العظمی آقای آخوند، این اجازه را می‌نویسند. کمتر شنیده شده است که مرحوم آیت‎الله آقای آخوند، برای کسی چنین تعریف‌ها و تعبیرهایی نوشته باشد. در این اجازه، گواهی مرحوم آیت الله آقای آخوند بر اعلمیت آیت الله بروجردی معلوم است.

چنین فردی که در دو حوزه بزرگ اصفهان و نجف تحصیل کرده بود ، با قدرت خوب اجتهاد و استنباط ، وارد شهر کوچکی مثل بروجرد می‌شود. عده‌ای اهل علم در آن شهر بودند که نیازمند استاد بودند .

ایشان این افراد را جمع کرد و مقدار زیادی از وقت خودش را صرف تعلیم آنان کرد. درس حدود دو ساعت طول می کشید. ایشان ، هم صبح تدریس می‌کرد و هم بعداز ظهر.

بروجرد، محیط آرام و ساکتی بود. حوزه بروجرد، شاگردان خوب و آماده تحصیل داشت. در این مدت اقامت در بروجرد که سی و چند سال طول کشید، روی شاگردان کار کرد. از آغازِ فقه شروع به تدریس کرد .

 کتاب‌های فقهی را با کمال دقت مورد بررسی قرار می‌داد: مدارک آنها را می‌دید، اقوالِ عامه و نظریات مخالف و موافق را می‌دید و مورد بحث قرار می‌داد. در این چند سال فرصت کافی یافت که خود را از هر حیث بسازد. مطالعات وسیع داشت.

از کتاب‌های فقهی فراوان برخوردار بود. یک وقتی به مناسبتی در درس خارج،  نقلِ شهرتی از علامه را نپذیرفتند و گفتند: "تمام کتاب‌هایی که نزد علامه بوده، نزد من هست (مگر یک کتاب که آن در دسترس من نیست) چنین شهرتی در آنها نیست ."

قدرت علمی ایشان در شهرستان‌های دیگر معروف شده بود. از باب نمونه ، بنده به مشهد مقدس مسافرت کرده بودم. شبی در جلسه مرحوم آیت الله حاج میرزا مهدی اصفهانی که بهترین مدرس حوزه مشهد بود شرکت کردم. به مجرد این که نشستم، پیشکار آقا آمد و گفت: آقا از قم تلگراف آمده که آیت الله حائری فوت کرده است. قرار است فردا جلسه‌ای با حضور آقایان تشکیل شود و برای برگزاری مجالس ختم اقدامی بشود .

زیرا از طرف رضاخان هرگونه مجلسی ممنوع شده است. در همان سر درس ، چراغ را خاموش کردند و مختصر روضه‌ای خوانده شد .

بعد که مقداری مجلس خلوت شد، کسی از آیت الله حاج میرزا مهدی پرسید: آقا مقلدین آیت الله حاج شیخ عبد الکریم، به چه کسی رجوع کنند؟ ایشان در پاسخ فرمودند: "حاج آقا حسین بروجردی ملای پر و پا قرصی است ."

در نجف نیز مرحوم حاج شیخ محمد رضا (دایی مرحوم آیت الله سید محمد باقر صدر) هنگامی که حاشیه آیت الله العظمی بروجردی را بر عروه دیده بود، گفته بود:  "در باب تقلید باید از مردی مانند آیت الله بروجردی هم تفحص کرد ."

مقصود اینکه : آیت الله بروجردی نزد علمای اسلام شناخته شده بود و کسانی که ایشان را می‌شناختند، در گوشه و کنار از ایشان تعریف می‌کردند، لذا هنگامی که مرجعیت ایشان مطرح شد بدون معطلی پذیرفته شد .

در زمان مطرح شدن آیت الله بروجردی  به عنوان مرجع، تنها مرجع مشهور، مرحوم آیت الله حاج آقا حسین قمی بود که در کربلا اقامت داشت . که پس از فوت آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی ، ایشان را به نجف اشرف منتقل کردند. در قم هم عده کمی از  آیت الله حاج آقا حسین قمی تبلیغ می‌کردند. البته پس از چند ماه، آیت الله قمی فوت کرد و مرجعیت شیعه ، منحصر در آیت الله العظمی بروجردی شد .

منبع:

1.    پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران

2.    مجله حوزه،شماره 43-44، مصاحبه با آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبایی (ره)،ص 27.

تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان