شرط و شروط ازدواج های اینترنتی
کافی است آدرس سایت را وارد کنی بعد هم فرم مشخصات خودت و کسی که همیشه توی رویاهایت به عنوان همسر در نظر داشته ای پر کنی و تمام. حالا باید منتظر باشی که صاحب سایت محترم و تشکیلاتش کسی را که نزدیک به خواسته های تو است برایت در نظر بگیرند و بروید سال های سال به خوبی و خوشی با هم زندگی کنید. البته بعضی از سایت ها مبلغی هم به عنوان حق العمل دریافت می کنند که مقداری از آن هنگام ثبت نام و بقیه اش بعد از وصال دریافت می شود.
این تصوری است که خیلی ها درباره سایت های همسر یابی دارند. البته این سایت ها همانقدر که طرفدار دارند منتقد هم دارند که باید دید در مسیر قانونی شدن یا نشدن این سایت ها زور کدام طرف می چربد.
جالب این است که محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان هم یکی از موافقان وجود این سایت ها است و می گوید:
«در تعامل با وزارت ارشاد هستیم تا با همکاری این دو وزارتخانه مجوز سایت های همسر گزینی داده شود.»
اگر چه وزیر ورزش و جوانان اعلام می کند که این تصمیم در راستای پایین آوردن سن ازدواج انجام می شو د اما حرفی درباره نتایج رواج چنین پایگاه های اینترنتی نمی زند. در واقع به نظر می رسد بزرگ ترین سوال این است که ساز و کار این سایت ها چقدر با فرهنگ ما هم خوانی دارد و تصویب این طرح ها چقدر با آینده نگری همراه است.
شاید هیچ کس به اندازه دست اندر کاران و مدیران این سایت ها نتواند درباره نحوه کارکرد آنها توضیح بدهد. مژگان حاتمی یکی از کسانی است که یک سال و نیم است مشغول مدیریت یکی از سایت های همسر یابی است. او که از حمایت مسئولان دولتی خوشحال است می گوید: «فعالیت ما هیچ مغایرتی با شرع و عرف ندارد بلکه تنها کمکی است به جوانانی که آمادگی ازدواج دارند اما اطرافشان هیچ مورد مناسبی وجود ندارد. از طرفی ارتباطات گسترده ای هم در جامعه ندارند که بتوانند از بین آنها انتخاب کنند پس باید یک نفر وارد شود تا بتواند به آنها کمک کند. چه بهتر که آن یک نفر به موضوع احاطه داشته باشد و از حمایت های دولتی هم برخوردار باشد.»
حاتمی که کارشناس ارشد روانشناسی بالینی است ادامه می دهد: «انگیزه ساخت چنین سایتی برای من یکی از دوستانم بود که خانواده تقریبا بی بند و باری داشت اما خودش می خواست با کسی ازدواج کند که اعتقادات مذهبی داشته باشد اما تمام اطرافیان او و کسانی که توسط آشنایان معرفی می شدند همه مثل خوانده دوستم بودند از طرفی وقتی یک نفر هم پیدا می شد که کمی اعتقادات مذهبی داشت در برخورد اول با خانواده دختر قبل از اینکه با خودش گفت و گو کند پایش را عقب می کشید. دوستم سال ها مجرد ماند و الان هم با توجه به سنش مورد مناسبی پیدا نمی کند از طرفی حالا به تنهایی عادت کرده است. همان موقع بود که با خودم فکر کردم باید جایی باشد که بتواند در چهارچوب مسائل فرهنگی جوانان را با هم آشنا کند و این ساز و کار سال ها است که در کشورهای پیرفته انجام می شود.»
وقتی به او می گویم که نمی توان فرهنگ کشورهای دیگر را با فرهنگ ایرانی مقایسه کرد؛ می گوید: «هر چیزی قابل تغییر است. در گذشته همه چیز فرق می کرد. الان دخترها نمی خواهند منتظر بمانند تا انتخاب شوند بلکه دوست دارند خودشان هم انتخاب کنند. به هر حال کسانی که با این سایت ها مخالف هستند باید بدانند که اگر ما برای جوانان چهارچوبی برای انجام کاری که به آن نیاز دارند درست نکنیم آنها بالاخره کار خودشان را می کنند اما در غالبی که نه متولی دارد و نه ناظر.»
البته همه به اندازه خانم حاتمی نسبت به رواج این گونه ازدواج ها خوش بین نیستند. عباس محققی مشاور خانواده و استاد دانشگاه می گوید: «ما نباید اشتباهی که در مورد خیلی از جلوه های دنیای پیشرفته مرتکب شدیم در مورد ازدواج هم تکرار کنیم. شاید واقعا نیاز به نهادی باشد که ازدواج جوانان را مدیریت کند اما در حال حاضر فرهنگ ایرانی چنین ازدواج هایی را نمی پذیرد. از طرفی باید دید مخاطب واقعی این سایت ها چه کسانی هستند.
آیا غیر از این است که مخاطبان اصلی این سایت ها در بهترین حالت کسانی هستند که دردنیای واقعی آنقدر که باید مطلوبیت ندارند و برای یافتن کسی نیاز به فضایی دارند که بتوانند تنها روی نکات مثبت خود تاکید کنند؟ مسئله دیگر بحث معرفی افراد بر اساس اطلاعات غلط یا دروغ است. حتی ممکن است خیلی ها نخواهند دروغ بگویند ولی تمام واقعیت را هم نگویند.
مثلا کسی که به خاطر سابقه اخلاق بدی که در خانواده اش وجود دارد نمی تواند از بین اطرافیان و نزدیکانش همسری انتخاب کند با این شعار که در ازدواج تنها دو نفری که می خواهند با هم ازدواج کنند مهم هستند به سراغ این سایت ها می روند و برای ازدواج با دختری اقدام می کند. نکته دیگر این است که خانواده ها چقدر در این فرآیند دخیل هستند؟ تجربه نشان داده که ازدواج هایی که خانواده ها در ان کاملا کنار گذاشته شده اند چندان میانگین موفقیت خوبی ندارند پس چرا باید ما چنین ازدواج هایی را ترویج کنیم.»
دکتر محققی در جواب این سوال که اگر دولت نظارت کند آیا می توان به عملکرد این دستگاه ها امیدوار بود می گوید: «همه چیز دولتی نیست. نفس بعضی از کارها خیلی حساس است و حتی با نظارت دولت هم نمی توان خیلی از انجام درست آنها مطمئن بود از طرفی با افزایش نظارت باز هم جای خیلی چیزها خالی است. ازدواج یک فرآیند واقعی است و به نظر می رسد در جامعه ما که هنور برای آن دنیای مجازی کاملا از دنیای واقعی جداست نمی توان بخشی از یک فرایند واقعی را به دنیای مجازی سپرد. مسئله این است که چون به این ماجرا دید خوبی وجود ندارد این موضوع به ضرر خانم ها تمام می شود و دیده شده که دراغلب مواقع به زنان انگ زده می شود. مسئله دیگر این است که وقتی روند ازدواج را خانواده ها شروع کنند و وقتی جوانان کسی را که برای ازدواج انتخاب می کنند به خانواده معرفی کنند، خانواده بخشی از مسئولیت کار را مثل تحقیق کردن درباره فرد مورد نظر و همینطور یاری کردن فرزند خود در انتخاب صحیح به عهده می گیرند حالا سوال اصلی این است که آیا این سایت ها هم این مسئولیت ها را قبول می کنند یا اینکه تنها به معرفی افراد به هم می پردازند و بقیه کار به خودشان می سپارند؟»
با توجه به این حرف ها می توان فهمید که در مورد مقوله ازدواج اینترنتی مطالعات زیادی باید انجام شود و سپس دست به اقدام عملیاتی بزنند. و نکته آخر اینکه شبکه های اجتماعی به تنهایی دارند وظیفه آشنا سازی جوانان را با هم انجام می دهند و بخش بزرگی از این آسیب ها را به عهده دارند به نظر می رسد که با رسمی کردن موضوع ازدواج اینترنتی بتوان بخشی از آسیب ها را در این زمینه پیشگیری نمود و به مخاطبین این سایت ها کمک کرد تا در راستای اهدافی معقول و چارچوبی موجه و با نظارت افرادی متخصص و راهنما بهتر بتوانند در معرفی افراد به یک دیگر تلاش و حرکت کنند.
مصاحبه: فاطمه رجبی
بخش اجتماعی تبیان
مقالات مرتبط
