طبقه بندی تکالیف دانش آموزی

تکالیف درسی را از نظرمحتوا می توان به چهار گروه تقسیم کرد.

یکی از بخش های مهم هر رهنمود ، طراحی و تهیه تکالیف مناسب است که به دانش آموز کمک کند تا خطاهایش کاهش یابد و موفقیت هایش در سفر یادگیری افزون شود. براین اساس مفهوم تکلیف درسی گسترش می یابد ودیگر نمی توان آن را در پرسش تکراری و باز نویسی متون خلاصه کرد. در واقع طراحی تکلیف، طراحی یک فرصت یادگیری برای دانش آموزانی است که نیاز ویژه آموزشی دارند و این نیاز با مطالعه عملکرد گذشته فرد وتحلیل خطا ها و موفقیت هایش شناخته می شود و این کار تنها از طریق ارزشیابی توصیفی ممکن است. به عنوان مثال معلمی در بررسی عملکرد " خواندن " دانش آموز متوجه می شود که در تمایز بین حرف "ج" و "خ" و "چ" دقت کافی ندارد. معلم با درک این مشکل برای او تکلیفی طراحی می کند که در آن کلمات مشابه با حروف فوق آمده است و دانش آموز باید آن ها را بخواند.

بنا بر آنچه گذشت تکلیف درسی تنوع زیادی دارد و هر معلم می تواند بر اساس شرایط خاص تکالیف ابتکاری، طراحی کند. لازم به ذکر است که منابعی که براساس آن معلم اقدام به طراحی تکلیف می کند، متعددند. به جز وضعیت یادگیری دانش آموز که در بالا توضیح داده شد می توان به اهداف و انتظارات آموزشی و همچنین روش های تدریس اشاره کرد که منابعی هستند که می توان بر مبنای آن ها تکلیف برای دانش آموز طراحی کرد. برای آشنایی با انواع تکالیف ، در ادامه به تقسیم بندی های به عمل آمده از آن اشاره می شود.

تكالیف درسی از منظر تعداد دانش آموزان درگیر به سه دسته تقسیم می شود:

1- تكالیف عمومی: تكالـیفی كه برای تمــامی دانش آموزان كلاس در نظر گرفتــه می شود.

2- تكالیف گروهی: فعالیت گروهی در كلاس درس امروزه بسیار مورد اقبال معلمان است، معلمان تلاش می كنند تعداد محدودی از بچه ها را دریك گروه خاص سازمان داده وآن ها را برای انجام فعالیت های خاص به مشاركت وادار كنند. تكالیف گروهی براساس نوع گروه و هدف گروه ارائه می شود. مهم این است كه تكالیف گروهی باید قابلیت انجام گروهی را نیز داشته باشد و آن ها را به تعامل و همفكری وادارد.

3- تكالیف انفرادی: این تكالیف براساس شناخت معلم از ویژگی های دانش آموز ارائه می شود. وجود تفاوت های فردی در بین دانش آموز، این دسته از تكالیف را ضروری می نماید.

معلم می تواند براساس شناختی كه از دانش آموزان خاصی پیدا كرده و به فرض او را در یك زمینه ضعیف دیده است برای او تكلیفی خاص تعیین کند تا ضعفش جبران گردد یا این كه كاملاً برعكس، دانش آموزی در حوزه ای قوی است و می توان تكالیفی ویژه برای او در نظر گرفت. به فرض در مهارت های هنری می توان برای كودكی كه شایستگی خاصی در رشته ای از خود نشان داده تكلیفی خاص پیشنهاد كرد.

تكالیف درسی را از نظر محتوا می توان به چهار گروه تقسیم كرد

1- تكالیف تمرینی: این نوع تكالیف قدیمی ترین و رایج ترین تكالیف درسی در مدارس هستند. معمولاً به صورت كتبی و جهت تثبیت یادگیری به روش تكرار و تمرین انجام می گیرد این تكالیف در صورت كثرت استفاده ملال انگیز و خسته كننده است و اگر بیش از حداستفاده شود همان مشق های پرمشقتی است كه همه ما تجربه آن را در ذهن داریم. لذا ازاین نوع تكالیف در حــد و اندازه خود باید اســتفاده كرد و پیشنهاد می شود عمده این گونه تكالیف در مدرسه انجام گیرد.

2- تكالیف آماده سازی و آمادگی : این گونه تكالیف بیشتر برای درسهای روزهای بعد به كار می رود؛ مثلاً اگر قرار است هفته آینده درس گیاهان تدریـس شـود شما می توانید از پیش به دانش آموزان خود بگویید كه بخش گیاهان را ورق بزنند یا این كه تعدادی برگ یا دانه گیاهان را جمع آوری كرده ،به كلاس درس بیاورند ویا تكالیفی شبیه این را انجام دهند. شما بااین كار درآنها آمادگی ایجاد كرده اید.

3- تكالیف بسطی و امـتدادی: این نوع تكالــیف شاگردان را از سطح كلاس بالاتر می برد و دانش و مهارت و تجربه آن ها را توسعه می دهد. این تكالیف می تواند به صورت پروژه به دانش آموزان ارائه شود. مثلاً به دانش آموزانی گفته شود كه در كتابخانه كتابی درباره سنگ ها پیدا كنند و قسمت هایی از آن را به كلاس ارائه دهند.

4- تكالیف خلاقیتی: این تكالیف دانش آموزان را وادار می كند به روش واز راه جدیدی كاری را انجام دهد یا اثر كاملاً جدیدی از خود ارائه دهند. در درس هنر این تكالیف جایگاه خاصی دارد.

پس از آشنایی با انواع تكالیف، لازم است گفته شود كه تكالیف درسی متنوع بوده، بهتر است از تمامی اشكال آن در كلاس درس استفاده شود. تكالــیف انجام شده دانش آموز اگر برجستگی خاصی دارد ومی تواند منبعی برای داوری در خصوص میزان پیشرفت تحصیلی وی باشد ، در پوشه كار نگهداری شود. اگر گروه خاصی از نوع تكالیف انجام شده بعد از مدتی دركنار هم قرار گیرد، می توان برمبنای آن چگونگی پیشرفت دانش آموز را مطالعه كرد ونظر داد.

از آنجا كه كمك بیش از حد و یا حتی انجام تكالیف توسط والدین پدیده ای شایع است معلمان می توانند با توجیه دقیق والدین كه هدف این تكالیف چیست وهدف ارزشیابی از این تكالیف چیست والدین را به برخورد عاقلانه با تكالیف درسی دعوت كنند.

منبع: بوستان مهر

مرکز یادگیری سایت تبیان