قانون انتخابات تاثیر گذار در تمام امور

قاسم شعبانی در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در مورد لزوم اصلاح قانون انتخابات ریاست‌جمهوری تصریح كرد: موضوع انتخابات در كشور ما به دلیل ویژگی‌هایی كه برای نظارت و اجرا قائل شده‌ایم به ویژه آنكه دو نهاد وزارت كشور و شورای نگهبان را درگیر این موضوع كرده‌ایم هر از چند گاهی مسائلی را به تبع خود خواهد داشت كه معمولا هزینه‌هایی را به همراه دارد. انتخابات یكی از اركان بسیار مهم در نظام‌های حقوقی معاصر به شمار می‌رود بنابراین باید به گونه‌ای طراحی شود كه در عین حال كه دستاورد مهم ملی و ارزشمندی برای كشور داشته باشد، كمترین تبعات و چالش‌ها را در میان نخبگان و در نهایت در میان مردم به وجود آورد.

وی با اشاره به شیوه برگزاری انتخابات در كشورهای توسعه یافته، گفت: كشورهای توسعه یافته و به اصطلاح دموكراتیك جهانی كه سابقه طولانی‌تری در دموكراسی دارند، آنها از ما كه یك نظام طاغوتی و پادشاهی طولانی مدتی را تحمل كرد‌‌ه‌ایم و از رفتارهای دموكراتیك و نظام‌های انتخاباتی خوب به دور مانده‌ایم، جلوتر بوده‌اند. بسیاری از این نظام‌ها از حیث كم‌چالش بودن و كمتر تبعات منفی داشتن یا تمكین طرف‌های سیاسی و جناح‌ها در انتخابات، با جامعه ما دارای تفاوت هستند و متاسفانه ما از این تجارب كمتر استفاده كرده‌ایم.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: یكی از مهم‌ترین ویژگی‌های نظام‌‌های انتخاباتی جهان این است كه مردم پذیرفته‌اند همه خواسته‌ها و ادعاهایشان را سر صندوق‌های رای مطرح كنند و خواسته‌های خود را از صندوق‌‌های آرا بیرون بكشند اما ما هنوز به دلیل اینكه این تجربه را كوتاه مدت داشته‌ایم به درستی نپذیرفته‌ایم یا در بسیاری از موارد با شرایطی مواجه می‌شویم كه خواسته‌‌هایمان را خارج از صندوق رای می‌‌خواهیم تحمیل كنیم.

این حقوقدان ‌‌‌دلیل تفاوت میان نظام‌های حقوقی پیشرفته ‌و كشور ما را، حزبی بودن نظام‌ها عنوان كرد و گفت: ‌آنها با رفتارهای حزبی و ارائه اندیشه‌ها و ایده‌ها ‌‌و باورهای اعتقادی‌شان به طرفداران خود به راحتی در مقابل قانون تمكین می‌كنند، نتیجه رای‌گیری‌‌ها را می‌پذیرند و اجازه نمی‌دهند خارج از صندوق رای فردی ادعای جداگانه‌ای مطرح كند؛ كما اینكه در همین ایام اخیر شاهد بودیم ساركوزی با اختلاف بسیار اندكی با شكست مواجه شد اما اولین كسی بود كه به اولاند تبریك گفت و در مقابل رای مردم تمكین كرد.

وی افزود: ‌همچنان در جریان تبلیغات انتخاباتی در كشور فرانسه نهایت شور و نشاط و پویایی برای پیروزی كاندیداها در هر دو طرف را شاهد بودیم اما اینكه در چارچوب مقررات هر آنچه كه بر اساس آرای مردم و رای اكثریت انتخاب شده را بپذیرند خود یكی از امتیازات بزرگی است ‌كه یكی از مهمترین عوامل این امر، حزبی بودن و پذیرش تصمیمات حزبی توسط مردم است.

شعبانی تاكید كرد: تجربه تاریخی و نهادینه شدن این نظم عمومی خود یك عنصر بسیار مهمی است كه ما هنوز تا این مرحله فاصله زیادی داریم.

این مدرس دانشگاه در مورد شرایط كاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری نیز تصریح كرد: قانون اساسی و قانونگذاران قانون اساسی خواسته‌اند شخصیت‌هایی در عالی‌ترین سطوح اجرایی كشور قرار گیرد كه دو صفت بسیار مهمی را داشته باشند. قانونگذار قانون اساسی اراده كرده رییس‌جمهور باید از میان دارندگان دو وصف اساسی رجل مذهبی و رجل سیاسی، انتخاب شوند. كلمه رجل انصراف دارد به واجد برجسته بودن در این دو معیار، یعنی شخصیت و هویت آن فردی كه كاندیدای ریاست‌جمهوری می‌شود در مذهب و سیاست برجستگی خاص داشته باشد.

وی اضافه كرد: اگر به قصد و اراده قانونگذاران قانون اساسی دقت بیشتری كنیم متوجه می‌شویم كه قصد داشته مطرح كند كسی كه دارای ویژگی برجسته‌ای است و در وصف مذهبی بودن واجد توانایی خاص است اگر بعد از این صفت چنانچه رجل سیاسی هم بود، اجمالا شورای نگهبان صلاحیت وی را تایید كند و بعد خود را در معرض انتخاب قرار دهد تا برگزیده شود.

شعبانی افزود: این امر نیازمند تفسیر بسیار جدی است و همچنین نیازمند یك تحلیل عمیق است و نباید این دو بحث را دست‌مایه نگاه‌ها، ‌انگیزه‌ها و گرایش‌های جناحی و غیره قرار دهیم. كلمه رجل به معنای مرد و زن بودن نیست، بلكه یك هویت و شخصیت برجسته‌ای است كه در امر مذهب و سیاست واجد برجستگی باشد.

این حقوقدان درباره حضور زنان در انتخابات نیز گفت: در اینجا قانونگذار می‌گوید رجل مذهبی باشد یعنی یك شخصیت برجسته اعم از زن یا مرد باشد. ممكن است این اعم بودن را به طور صریح از آن متوجه نشویم و باید دریافت اراده قانونگذار قانون اساسی چه چیزی بوده است آیا علاوه بر شخصیت و برجستگی خاص، در دو وصف مذهبی و سیاسی آیا جنسیت را نیز اراده كرده است؟

وی افزود: با توجه به تفسیر شورای نگهبان و اراده صریح مجلس خبرگان قانون اساسی باید بپذیریم كه در اینجا لزوما جنس نیز مطرح است اما در عین حال علاوه بر لحاظ جنسیت باید واجد برجسته بودن در دو وصف اساسی مورد توجه قرار گیرد.

شعبانی در مورد تفسیر مجدد درباره رجال مذهبی و سیاسی گفت: بسیاری از اصول قانون اساسی نیازمند تفسیر است البته نباید این تفسیر به دلایل و انگیزه‌‌های خاص صورت گیرد. خوشبختانه نهاد شورای نگهبان مراقبت كرده كه هر تفسیری به رسمیت شناخته نشود. بسیاری از اصول قانون اساسی ابهاماتی دارد كه نیازمند تفسیر است، در این مورد نیز باید اصلاحاتی صورت گیرد.

این حقوقدان با تاكید بر این كه نظام حقوقی ماندگار و برتر نظامی است كه بر اساس عقلانیت و خرد جمعی شكل گیرد، تصریح كرد: ركن اساسی یك نظام حقوقی برتر در شرایط كنونی داشتن انتخابات سالم برای دو هدف اساسی است و در حقیقت انتخابات دو محصول را به مجموعه یك كشور عرضه خواهد كرد كه هر دو محصول از بنیادی‌ترین و اساسی‌ترین دستاوردهای انتخابات به شمار می‌رود.

شعبانی تصریح كرد: یك محصول برخواسته از انتخابات، تعیین چیدمان سیاسی و قدرت در كشور است. انتخاباتی كه بتواند چیدمان سیاسی را حقانی كرده و بر اساس عقل و منطق چیدمان سیاسی ایجاد كند، آن چیدمان ماندگار و جاودانه خواهد بود. اگر انتخابات به هر دلیلی در این امر قصوری داشته باشد و برگزاركنندگان انتخابات قدرت و قابلیت لازم را برای تولید این محصول اساسی را نداشته باشند آثار بسیار خطرناكی برای یك نظام هر چند به‌ اصطلاح دموكراتیك خواهد داشت.

وی ادامه داد: قانون انتخابات محصول دیگری خواهد داشت كه این محصول در امر قانونگذاری و مهمترین امر یك نظام سیاسی و مردمی است. قانونگذاری محصول اراده جمعی است كه عده‌ای را انتخاب كرده‌اند و آن عده در پارلمان‌ها و مجالس قانونگذاری گرد هم می‌آیند و قانون وضع می‌كنند. قانون انتخابات اصلی‌ترین عنصر اداره امور كشور است كه هم در چیدمان سیاسی تاثیر خواهد داشت و هم در امر قانونگذاری كه مهمترین پایه یك نظام سالم و درست خواهد بود.

منبع : ایسنا