تبیان، دستیار زندگی
اشتباه نشود اسلام هرگز از پرسشهاى علمى و سؤالات منطقى و همچنین تقاضاى معجزه براى پى‏بردن به حقانیت دعوت پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) جلوگیرى نمى‏كند چرا كه راه درك و فهم و ایمان همین‏ها است، ولى ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گاهی سۆالات بی‌جا زمینه ساز کفر می‌شود!

حاكمیّت خداوند دائمى و ذاتى و عمومى است، ولى غیر خدا، حاكمیّت و حكومتش محدود، موقّتى، قراردادى و غیر ذاتى است. بنى اسرائیل از حاكمیّت الهى چنین تصوّر نادرستى داشته و خدا را نسبت به اعمال حاكمیّت، دست بسته مى‏دانسته و مى‏گفتند: «یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ» (مائده، 64)، در حالى كه دست خداوند در آفرینش و خلقت و همچنین در وضع و جعل قوانین و تغییر و تحول آنها باز است. «بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ»


خدا

حقّ حاكمیتِ همیشگى و مطلقِ آسمان‏ها و زمین

أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ (بقره 107)

آیا ندانستى كه حكومت آسمان‏ها و زمین از آن خداست؟ (و او حقّ دارد هر گونه تغییر و تبدیلى را به مقتضاى حكمت و حاكمیّت خود، در قوانین و احكام بوجود آورد.) و جز خدا براى شما هیچ یاور و سرپرستى نیست.

آنان كه درباره‏ى تغییر بعضى احكام و دستورات اعتراض و ایراد مى‏كنند، توجّه به حاكمیّت مطلق خداوند ندارند. حاكمیّت خداوند دایمى و ذاتى و عمومى است، ولى غیر خدا، حاكمیّت و حكومتش محدود، موقّتى، قراردادى و غیر ذاتى است. بنى اسرائیل از حاكمیّت الهى چنین تصوّر نادرستى داشته و خدا را نسبت به اعمال حاكمیّت، دست بسته مى‏دانسته و مى‏گفتند: «یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ»(مائده، 64)،در حالى كه دست خداوند در آفرینش و خلقت و همچنین در وضع و جعل قوانین و تغییر و تحول آنها باز است. «بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ»

(خداوند مى‏تواند هرگاه اراده كند، در آفرینش ایجاد تغییر كند مثلًا آب را تلخ كند «لَوْ نَشاءُ جَعَلْناهُ أُجاجاً»(واقعه، 70) و یا درختان را خشك سازد «لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ حُطاماً» واقعه، 65. و بالاتر از همه، تمامى مردمان را نابود و گروه دیگرى را بیافریند «إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْكُمْ وَ یَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِیدٍ» (ابراهیم، 19)

چنان كه به گروهى از بنى اسرائیل فرمود: «كُونُوا قِرَدَةً خاسِئِینَ» بقره، 65. یعنى شما به شكل بوزینگان در آیید و آنان از شكل انسانى به صورت بوزینگان در آمدند. این نوع تغییر و تحوّل را بنى اسرائیل در طول تاریخ زندگانى خویش بارها دیده است، خشك شدن دریا براى عبور آنان، اژدها شدن عصاى حضرت موسى علیه السلام، شكافته شدن سنگ‏ها و جارى شدن آب، چگونه است این همه را با چشم خود دیده‏اند، ولى اكنون با تغییر مختصرى در احكام و دستورات بهانه‏گیرى مى‏كنند؟)

آوردن معجزه و اتمام حجّت، براى صدق دعوت پیامبر لازم است، ولى انجام دادن هر درخواستى، طبق هوس و میل هر فردى كه از راه مى‏رسد، درست نیست

پیام‏های آیه:

حقّ حاكمیتِ همیشگى و مطلقِ آسمان‏ها و زمین، مخصوص خداوند است.«لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»

تغییر قوانین، مخصوص خداوندى است كه حاكمیّت آسمان‏ها و زمین را دارد. لذا شایبه‏ى هیچ هوس یا ترسى در این تغییرها نیست. «ما نَنْسَخْ» ، «لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ»

3ـ راضى كردن دیگران كه بهانه‏گیر و لجوج هستند، براى شما ارزش نباشد، چون غیر از خداوند كسى شما را یاورى و سرپرستى نخواهد كرد. «ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ»

نفرین

از عاقبت و سرانجام دیگران، عبرت بگیرید

أَمْ تُرِیدُونَ أَنْ تَسْئَلُوا رَسُولَكُمْ كَما سُئِلَ مُوسى‏ مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ یَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِیمانِ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِیلِ (بقره 108)

آیا بنا دارید از پیامبرتان سۆالات و درخواست‏هایى (نابجا) بكنید، آن گونه كه پیش از این، موسى (از طرف بنى اسرائیل) مورد سۆال قرار گرفت، و هر كس (با این بهانه‏جویى‏ها از ایمان سرباز زند و) كفر را با ایمان مبادله كند، پس قطعاً از راه مستقیم گمراه شده است.

با توجّه به خود آیه و آنچه از شأن نزول‏ها برمى‏آید، برخى از مسلمانان ضعیف الایمان و بعضى از مشركان، از پیامبر صلى اللَّه علیه و آله تقاضاهاى نامربوط و غیر منطقى داشتند، مثلًا تقاضا مى‏كردند براى ما نامه‏اى از سوى خداوند بیاور! و یا نهرهایى را براى ما جارى ساز و برخى دیگر همانند بنى اسرائیل مى‏گفتند: خداوند را آشكارا به ما نشان بده تا با چشم او را ببینیم و به او ایمان بیاوریم!

آوردن معجزه و اتمام حجّت، براى صدق دعوت پیامبر لازم است، ولى انجام دادن هر درخواستى، طبق هوس و میل هر فردى كه از راه مى‏رسد، درست نیست.

یك مهندس یا نقاش براى اثبات مهارت خویش، چند نمونه كار ارائه مى‏دهد، ولى ضرورت ندارد براى هر كسى خانه‏اى بسازد یا تابلویى بكشد! بازگویى مشكلات و تاریخ انبیا، براى دلدارى دادن به پیامبر اسلام (صلى اللَّه علیه و آله) است، كه اگر افرادى از تو سۆال و درخواست نامعقول دارند، از انبیاى پیشین نیز از همین قبیل درخواست‏ها مى‏كردند.

بنى اسرائیل از حاكمیّت الهى چنین تصوّر نادرستى داشته و خدا را نسبت به اعمال حاكمیّت، دست بسته مى‏دانسته و مى‏گفتند: «یَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ»، در حالى كه دست خداوند در آفرینش و خلقت و همچنین در وضع و جعل قوانین و تغییر و تحول آنها باز است. «بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ»

اشتباه نشود اسلام هرگز از پرسشهاى علمى و سۆالات منطقى و همچنین تقاضاى معجزه براى پى‏بردن به حقانیت دعوت پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) جلوگیرى نمى‏كند چرا كه راه درك و فهم و ایمان همین‏ها است، ولى گروهى بودند كه براى نرفتن زیر بار دعوت پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) سۆالات بى اساس و معجزات اقتراحى را بهانه قرار مى‏دادند، و با اینكه پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) به اندازه كافى دلیل و معجزه در اختیارشان قرار داده بود، هر یك از راه مى‏رسید پیشنهاد خارق عادت جدیدى مى‏كرد، در حالى كه مى‏دانیم اعجاز و خارق عادات بازیچه این و آن نیست، به مقدارى لازم است كه اطمینان به صدق گفته‏هاى پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) ایجاد كند و گرنه پیامبر (صلى اللَّه علیه و آله) یك خارق‏العاده‏گر نیست كه گوشه‏اى بنشیند و هر كس بیاید و پیشنهاد معجزه‏اى مطابق میل و سلیقه خویش كند.

از این گذشته گاهى تقاضاهاى نامعقولى همچون دیدن خدا با چشم، و یا ساختن بت مى‏كردند.

در واقع قرآن مى‏خواهد به مردم هشدار دهد كه اگر شما دنبال چنین تقاضاى نامعقول بروید، بر سرتان همان خواهد آمد كه بر سر قوم موسى آمد.

پیام‏های آیه:

از سۆالات و درخواست‏هاى بى‏جا بپرهیزید كه گاهى زمینه‏ساز كفر است. «أَمْ تُرِیدُونَ أَنْ تَسْئَلُوا»،«وَ مَنْ یَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ»

2ـ خطراتى كه پیروان دیگر ادیان را تهدید كرده، مسلمانان را نیز تهدید مى‏كند. «تَسْئَلُوا رَسُولَكُمْ كَما سُئِلَ مُوسى‏»

3ـ از عاقبت و سرانجام دیگران، عبرت بگیرید. «كَما سُئِلَ مُوسى‏»

آمنه اسفندیاری

بخش قرآن تبیان


منابع:

1-  تفسیر نور ج1

2-  تفسیر نمونه ج1