طرح زوج و فرد،بازی دوسر باخت!

اینکه سراسری کردن طرح زوج و فرد تردد خودروها در کاهش آلودگی هوا چه تاثیری داشته، بی شک موضوعی است که می توان از منظر علمی به آن پرداخت اما قطعا اتخاذ راهکارهایی از این دست، یعنی نهادن بخشی از بار مقابله با شرایط اضطرار به دوش مردم؛ حال آنکه با در نظر گرفتن جریمه های تحمیل شده به خاطیان این دستور، عملا تمامی بار به دوش مردم گمارده شده و عجیب اینکه نهادهای مسئول منتفع می شوند!در شرایطی که آلودگی هوا برای ساکنان کلانشهرهای کشور حکم بازی دو سر باخت یافته، دولت که بخش اعظم نابسامانی ها در این حوزه به عملکرد وی وابسته است، از این محل سود چند میلیاردی بدست آورده و ظاهرا به جای خدمت به مردم، مردم را به خدمت گرفته است!

با افزایش آلودگی هوا در برخی کلانشهرهای کشور طی هفته های اخیر، جلسات کارگروه هماهنگی مواقع اضطرار در چند استان تشکیل جلسه داده و تدابیر مختلفی در دستور کار قرار گرفت؛ شهر تهران هم که دهها سال است در این نوع آلودگی زبانزد جهانیان شده، از این امر مستثنا نبوده و به جز اعمال تعطیلی در روز ابتدایی هفته گذشته، با بیست و پنج بند دیگر به مقابله با معضلی می پردازند که در شرایط غیر اضطرار کسی به فکرش نیست.

در یکی از بندهای این دستورالعمل، بر خلاف دفعات قبل که محدوده اجرای طرح زوج و فرد به قسمت طرح اصلی ترافیک پیوست می شد، این بار طرح زوج و فرد به در منازل تسری یافته و عملا روزانه نیمی از مالکان خودرو در پایتخت از استفاده از وسیله نقلیه شخصی شان محروم شدند؛ اقدامی که به نظر نمی رسد چندان با حقوق شهروندی همخوانی داشته باشد اما شاید گریزی از آن وجود نداشته و انتخابی بین بد و بدتر باشد!

اما این تصمیم برای آن دسته از ساکنان پایتخت که مالک خودرو هستند، حکم بازی دو سر باخت را یافت چراکه از یک سو مجبور به تنفس در هوای آلوده شهر بوده و ذره ذره از عمرشان را به پای این وضعیت نامطلوب هزینه می کنند و از سوی دیگر، چون همگی از سوخت تولید شده توسط دولت استفاده کرده و مالک خودروی تولید شده توسط خودروسازان وطنی و یا خودروی خارجی گزینش شده توسط دولت هستند، عملا هیچ نقشی در تعیین استانداردهای کیفی این دو محصول (سوخت و خودرو) نداشته و ممنوعیت در استفاده از وسیله شخصی را به مثابه چوب خوردن به دلیل گناه نکرده دانسته و تا حدودی غیر منصفانه می دانند.

کفه ترازو زمانی به سود شهروندان خواهد چربید که بدانیم تمامی مالکان خودرو ملزم به پرداخت مالیات و حق بیمه برای تمامی سال (365 روز) بوده و قرار نیست این محدودیت ثانویه بوجود آمده برای ایشان، فردا روزی در مبالغ پرداختی ایشان دیده شده و مثلا ایشان را مشمول تخفیفی به دلیل گسترش طرح زوج و فرد تا در منازل کند.

اما ماجرا زمانی غیر عادلانه تر جلوه می کند که همزمان با اعمال این بند از دستورالعمل مقابله با شرایط اضطرار، مبلغ جریمه ورود غیر مجاز به طرح زوج و فرد، از سیزده هزار تومان به ازای هر ساعت به بیست هزار تومان افزایش یافته و رئیس پلیس راهور تهران بزرگ از جریمه 31 هزار وسیله نقلیه در روز نخست اجرای سراسری طرح زوج و فرد در تهران خبر می دهد.

بدین ترتیب با یک حساب سر انگشتی درخواهیم یافت که در روز نخست اجرای این بند از مصوبه کارگروه هماهنگی مواقع اضطرار در تهران، تنها ششصد و بیست میلیون تومان از محل جریمه ورود غیر مجاز به طرح سراسری زوج و فرد، جریمه صادر شده است؛ عدد بزرگی که اگر در تعداد روزهای اعمال این طرح در پایتخت ضرب شود، رقمی نزدیک به پنج میلیارد تومان بدست خواهد آمد.

این در حالی است که به نظر می رسد احتمالا رقم نهایی با توجه به آگاهی یافتن رانندگان به فاصله چند روز از اجرای طرح و به تبع آن، کاهش میزان تخلفات، با کاهش مواجه شده و رقمی کمتر از پنج میلیارد تومان قبض جریمه صادر شده و علاوه بر آن، سهم کمی از جریمه های صادر شده تا کنون به حساب خزانه واریز شده باشد.

اینجاست که نه تنها جریمه ای متوجه مسئولان قاصر در مقابله با آلودگی هوا، تولید کنندگان خودروهای آلاینده، تولید کنندگان سوخت هایی که احتمالا محصولاتشان در سطح پایین تری به نسبت استانداردهای روز جهان قرار دارد و ... نشده، بلکه بار دیگری از کم کاری مسئولان و نهادهای مرتبط بر عهده مردم گذاشته شده و تلخ تر اینکه، قرار نیست منافع مالی ناشی از اعمال ممنوعیت های حاصله از یک دستورالعمل محیط زیستی، صرف بهبود شرایط ناگوار آلودگی هوا شده و گرهی از مشکلات این حوزه باز کند.

به عبارتی بهتر، در شرایطی که آلودگی هوا برای مردم حکم بازی دو سر باخت یافته، سرازیر شدن چند میلیارد تومان از جیب مردم به خزانه دولت، نشان می دهد که دولت به جای خدمت به مردم، مردم را به خدمت گرفته است که اگر غیر از این بود، دست کم عواید ناشی از جریمه های ورود به طرح سراسری زوج و فرد در روزهای گذشته، به امر مقابله با آلودگی هوا اختصاص یافته و یا با در نظر گرفتن یک مبلغ متمم، در حوزه سلامت شهروندانی صرف می شد که امروز به ظاهر گزند حادی از استنشاق هوای آلوده به ایشان وارد نشده است!

و تلخ تر اینجاست که یک بند دیگر از دستورالعمل 26 گانه کارگروه هماهنگی مواقع اضطرار به لغو تمامی مسابقات ورزشی تاکید داشته اما برخی مسابقات در سطوح مختلف توسط مسئولان دولتی انجام شده و هیچ جریمه ای برای متخلفان صادر نمی شود؛ طبیعی است که با چنین تصمیمات کارشناسانی و تدبیر شده ای، یک مدیر دولتی از تمدید زوج و فرد کردن خودروها سخن گفته و دیگر مدیر دولتی تصمیم وی را وتو کند!

در چنین شرایطی؛

• اصلا عجیب نیست که ریاست کمیته‌ای که قرار است برای آلودگی پایتخت پرجمعیت کشور تصمیم بگیرد، با توجه به این که استان هیچ نقشی در تولید خودرو و سوخت استانداردهایشان و نیز در اختصاص بودجه و تدبیر روش‌های کلان مقابله با آلودگی و حتی در اندازه‌گیری شاخص‌های آلودگی هوا نداشته، به استاندار سپرده شده و او به آسانی نقش بزرگترین نهاد درگیر در محیط زیست کشور را «کشوری» ارزیابی کرده و به این روش از ایشان خلع ید کند!

• اصلا عجیب نیست که آلودگی نه بر پایه شاخص که بنا به سلیقه مسئولان به راهکاری مانند تعطیلی منجر شده و این روش در تهران به نسبت سایر شهرها بیشتر به کار گرفته شده، در کرج گاه‌گاهی رخ داده، در اصفهان، مشهد و اراک کمتر بروز کرده و در اهواز به ندرت در دستور کار قرار بگیرد، هرچند میزان آلودگی چند برابر و حتی چند ده برابر پایتخت باشد!

• اصلا عجیب نیست که از چنین نهاد غیر تخصصی و ذی نفوذی، راهکارهایی مانند آب پاشی، مه پاشی، نصب فن‌های بزرگ تهویه هوا و ده‌ها شوخی دیگر بروز کرده و مایه تمسخر جهانیان شود!

• اصلا عجیب نیست که به گفته دکتر وحید نوروزی، تصمیم کمیته هماهنگی مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران، مبنی بر دایر کردن طرح زوج و فرد از در منازل، بدون تشکیل جلسه و بدون نظرخواهی از سایر اعضا تنها توسط شخص رئیس، غیرقانونی لغو شده و باز غیر قانونی توسط یکی دیگر از اعضا دایر خوانده شود!

• اصلا عجیب نیست که همه حقوق شهروندان یک شبه به هیچ انگاشته شد و مثلا به جای فشار بر خودروساز یا شرکت نفت برای بالا بردن استاندارد محصولات تولیدی‌شان، همه ممنوعیت‌ها دامن مردم را بگیرد!

• اصلا عجیب نیست وضعیت آلودگی هر ساله در حال تشدید بوده و هیچ نشانه بهبودی در اوضاع به چشم نمی‌خورد؛ سال به سال، دریغ از پارسال!

اما عجیب اینجاست که با چنین شرایطی، امید به کاهش آلودگی هوا در تهران و هفت کلان‌شهر دیگر کشورمان داشته و خوش‌بین باشیم که هوایی که امروز در غفلت به ریه می‌فرستیم، فردا روزی در قالب هزار درد بی درمان از جایی بیرون نزده و کشورمان را در صدر درد و مرض ناشی از آلودگی در جهان ننشاند!

منابع: برگرفته از دو مطلب سایت تابناک

مقالات مرتبط :

بی خانمان‌های پایتخت می‌لرزند!!

هایپر استار در پایتخت می‌درخشد!