خانواده خود را تعیین کنید!

تیپ های خانواده

خانواده از نظر نوع روابط درونی بین اعضا می توان به 3 تیپ تقسیم کرد که دارای ویژگی های متفاوتی هستند:

خانواده ی متزلزل

خانواده ی متزلزل خانواده ای است که در واقع دارای هدفی مناسب و مطلوب نمی باشد. و نوعی هرج و مرج در بین اعضا و روابطشان مشهود است. روابط بین اعضای خانواده ی متزلزل، غالباً خصمانه و غیردوستانه است. و گویی از یکدیگر طلبکار هستند و هر کس می خواهد بر دیگران پیروز شود! اعضاء نسبت به یکدیگر مسئولیت پذیری نداشته و هر کسی دنبال کار خودش است!

در مورد تصمیم گیری هایی که به کل خانواده مربوط می شود، خانواده متزلزل با دشواری زیادی رو به روست. کسی به عنوان مدیر مورد توافق اعضا نیست.

غالباً خیانت بین زن و شوهر دیده می شود. فرزندان تعلق زیادی به خانواده احساس نمی کنند و به عبارت دیگر هر کسی به دنبال زندگی خودش است و به اعضای دیگر بهایی نمی دهد!

اگر از امیدها و آرزوهای این خانواده بپرسید معمولاً با ناراحتی و ناامیدی پاسخ شما را می دهند و به آینده ای روشن و امید بخش، اعتقادی ندارند و آن را رویا می دانند. شاید این کلمات را زیاد از آن ها بشنوید که: «برودلت خوشه!» «ما از اول بدبخت زاده شده ایم!» و... که همگی بیانگر ناامیدی و عدم اعتماد این افراد به کسب آرامش و خوشبختی در زندگی است.

خانواده ی معتدل

اول بهتر است که مفهوم اعتدال را مورد بررسی قرار دهیم. اعتدال از واژه ی عدالت و عدل برگرفته شده است. و به معنای توازن در نظر گرفته می شود. یک پدیده یا شیء زمانی دارای اعتدال یا توازن است که دارای این ویژگی ها باشد:

** مرکز ثقل آن مشخص و معلوم باشد.

** اگر شیء متعادل ضربه ای بخورد پس از مختصر حرکتی به حالت متعادل خودش باز می گردد یعنی با هر ضربه ی کوچکی واژگون نمی شود.

**در پدیده ی متعادل هر جزئی در جایگاه مناسب خودش قرار گرفته است.

** شی متعادل و متوازن، اساساً به دلیل همین توازن زیباست.

......

حال که مفهوم اعتدال در اشیاء و پدیده ها بیان شد خوب است به سراغ ویژگی های افراد متعادل برویم.

یک فرد متعادل که گاهی فرمان و به هنجار نیز خوانده می شود فردی است که:

** از توانایی ها و ضعف های خود آگاهی دارد.

** بین خواسته هایش با توانایی هایش تناسب برقرار است. یعنی نه آنقدر سطح خواسته هایش پایین است که توانمندی هایش هدر رود و نه آنقدر خواسته هایش را دست بالا می گیرد که از حدّ توانمندی هایش فراتر رود.

**روابطش با دیگران متعادل است و افراط و تفریط ندارد.

** بین رفتار و گفتارش هماهنگی وجود دارد.

اساساً دین مبین اسلام تأکید زیادی بر اعتدال و میانه روی داشته و از افراط و تفریط به شدت بر حذر می دارد.

قرآن کریم: و این گونه شما را نیز امتی میانه (معتدل) قرار دادیم - بقره 142.

بر اساس تعاریف گفته شده، مفهوم خانواده ی تعادل روشن تر می شود. در واقع منظور از خانواده متعادل، سازمان بی عیب و نقص نیست بلکه شبکه ای از روابط متقابل، منظور است که اعضای آن علیرغم مشکلات و موانع موجود، در برخورد با این ضعف ها و مشکلات، شیوه ای منطقی پیش می گیرند و تصمیم های مناسب و عاقلانه اتخاذ می کنند.

افراد این خانواده، به یکدیگر علاقه داشته و احترام می گذارند پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) فرمودند: هر کس به خانواده خود توهین کند خوشی زندگی را از دست خواهد داد. در برابر مشکلات، مشارکت متقابل داشته و برای یکدیگر دلسوزی می کنند. روابطشان مهربانانه و شادی بخش است و سعی می کنند یکدیگر را درک نموده و به هم کمک کنند. افراد این خانواده برای گوش دادن به سخنان یکدیگر اشتیاق دارند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله وسلم) می فرمایند: گوش دادن برادر به برادرش هر گاه با او سخن بگوید از مردانگی است.

خانواده متکامل (بالنده)

روانشناسان مکتب کمال معتقدند که خانواده پس از حصول تعادل به تکامل و بالندگی می رسد و آن زمانی است که حداکثر قابلیت ها و توانایی های وجودی اعضای آن کشف شود و مورد پرورش و توسعه و گسترش قرار گیرد.

در چنین صورتی اعضای خانواده ی متکامل نه تنها خود مشکلی ندارند و از تعادل لازم برخوردارند بلکه فراتر از خانواده ی متعادل، «مشکل زدا» نیز هستند و در رفع مشکلات روانی و اجتماعی سایرین و دیگر خانواده های وابسته تلاش می کنند.

اعضای خانواده ی متکامل هدف هایی فراتر از منابع شخصی دارند نمونه ی عالی این نوع خانواده، زوج برتر اسلام حضرت علی (علیه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله علیها) می باشند که قرآن درباره ی ایثار این بزرگواران و ترجیح منافع دیگران بر منافع خودشان به تفصیل در سوره ی مبارکه «انسان سخن به میان آورده است.

اعضای خانواده ی متکامل، تحت تأثیر داوری ها و اظهار نظرهای دیگران قرار نمی گیرند و برای أخذ تصمیمات و عملکردشان در زندگی معیارهای مطمئن و دقیقی دارند. که در مقیاسی فراتر از مقیاس های مادی است مثلاً: امام علی (علیه السلام) می فرمایند: در همه حال با زنان مدارا کنید، با آن ها گفتار و رفتار خوش داشته باشید و از لغزش شان در گذرید مگر دوست ندارید که خداوند از خطای شما در گذرد؟

مثالی دیگر از روابط زوج متعالی اسلام زمان هایی بود که دشواری و مصائب بر امام علی (علیه السلام) فشار می آورد و ایشان به خود می فرمود: «اینک وقت آن است که به خانه روم و لحظه ای با فاطمه سخن بگویم و آرامش یابم.