صعود تاریخی ایران به رتبه 16 تولید علم
دکتر مهراد، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) در گفتوگو با ایسنا، با اعلام آخرین آمار تولید علم توسط دانشگاه ها وموسسات پژوهشی و فناوری کشور گفت:
اسکوپوس (Scopus) یکی از نمایههای استنادی معتبر و شناختهشدهاست که اطلاعات کتابشناختی حدود 25 میلیون سند را در خود جمعآوری کردهاست. اسکوپوس اطلاعات محصولات حدود 5هزار ناشر علمی را از سراسر جهان در خود جای دادهاست.
در مجموع اسکوپوس اطلاعات 16 هزار و پانصد مجله علمی پژوهشی را در خود نمایه کردهاست. اسکوپوس یکی از محصولات السویر است که استفاده از اطلاعات آن نیاز به اشتراک و پرداخت هزینه دارد. اسکوپوس همه حیطههای علوم که شامل علوم زیستی، فیزیک و شیمی و علوم اجتماعی میشود را در برمیگیرد. در مقایسهای که با وب آو ساینس انجام شده، اسکوپوس حدود 20 درصد پوشش بیشتری از آن داشتهاست.
جعفر مهراد توضیح داد: سیاست های موثر دولت باعث ایجاد انگیزه قوی در اعضای هیات علمی و پژوهشگران دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی و فناوری شده و اکنون دانشگاه ها با علاقه وافر در جهت توسعه علمی از نظر کمی و کیفی گام های بلندی را به جلو بر می دارند که تبلور آن در تربیت بیش از چهار میلیون دانشجو در دانشگاه های دولتی و غیر دولتی، افزایش دوره های تحصیلات تکمیلی و پرداختن به پدیده های نوین علمی در قلمرو نانوفناوری، بیوتکنولوژی، هوا و فضا، سلول های بنیادی و تولید علم است.
جعفر مهراد در مصاحبه با واحد مرکزی خبر، با بیان اینکه موسسات بین المللی مختلفی تولید علم کشورها را رصد و تحلیل می کنند افزود: دو موسسه ازهمه مهمتر است؛ یکی نظام استنادی ISI در امریکا و دیگری اسکوپوس در آمستردام هلند.
وی اضافه کرد: درهفت ماه اول سال 2012 تلاش دانشمندان و همچنین سیاست های دولت به ثمر نشست و نخستین بار در تاریخ آموزش عالی کشور ایران به رتبه شانزدهم در تولید علم صعود کرد.
مهراد گفت: ایران در سال 2000 در میان 148 کشور تولیدکننده علم در رتبه چهل و هشتم قرار داشت و این رتبه در سال 2005 به رتبه سی و هفتم صعود پیدا کرد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اضافه کرد: تصور بنده این است که از هم اکنون اسناد بالادستی مانند سند چشم انداز ایران 1404 در خصوص توسعه علمی کشور محقق شده و همچنین بخشی از نقشه جامع علمی کشور صورت واقعی به خود گرفته است.
وی گفت: همچنین سیاست های کلان جمهوری اسلامی ایران و برنامه پنجم توسعه کشور درحوزه علم و فناوری محقق شده و این به آن معناست که تا ایران 1404 به لحاظ توسعه علمی مشکلی وجود ندارد.
مهراد با بیان اینکه براساس این رتبه بندی ترکیه که معمولا خود را با آن مقایسه می کردیم در رتبه نوزدهم جهانی قرار دارد افزود: بسیاری از کشورهای منطقه از ایران عقب ترند و پیشنهاد می کنم که همکارانم در دانشگاه ها به افق های دوردستتری توجه کنند.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تصریح کرد: رتبه تولید علم ایران در پایگاه اسکوپوس در سال 2011، هفدهم بود كه با تلاش های بی وقفه مجموعه عوامل شامل اعضای هیات علمی، مدیریت ها و سرمایه گذاری در عرصه آموزش عالی طی هفت ماه نخست سال 2012 به شانزدهم ارتقا یافته است.
مهراد با تبریک این موفقیت غرور آفرین به جامعه علمی گفت: ترکیه که همواره از نظر تولید علم در سال های مختلف بر ایران پیشی داشت نه تنها در سال 2011 میلادی از جمهوری اسلامی ایران عقب افتاده، بلکه در سال جاری نیز با اختلاف سه رتبه پس از ایران قرار گرفته است. رتبه تولید علم ترکیه در حال حاضر 19 است که همین رتبه را در سال 2011 میلادی نیز بدست آورده بود.
به گفته مهراد، طی دوره هفت ماهه یاد شده، ایالات متحده با حدود 282 هزار و 665 مقاله در رتبه اول جهان است و رتبه های دوم تا پنجم به ترتیب به چین (197 هزار و 537 مقاله)، انگلستان (81 هزار و 853 مقاله)، آلمان (75 هزار و 635 مقاله) و ژاپن (60 هزار و 446 مقاله) تعلق دارد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) افزود: هندوستان از قاره آسیا، پس از ژاپن در جایگاه هفتم تولید علم جهان نشسته است و میزان تولیدات علمی این کشور 47 هزار و 82 مقاله است. رتبه های ششم، هشتم، نهم و دهم جهان نیز مربوط به فرانسه، کانادا، ایتالیا و اسپانیا می باشد. کره جنوبی، سومین کشور قاره آسیا است که از نظر تولید علم بعد از ژاپن و هندوستان با تولید 350 هزار و 9 مقاله، مقام دوازدهم تولید علم را از آن خود كرده است. از سایر کشورهای نوظهور علمی می توان به برزیل و تایوان اشاره کرد که به ترتیب با تولید 24 هزار و 951 و 212 هزار و 18 مقاله، رتبه های چهاردهم و پانزدهم جهان را کسب کرده اند.
مهراد در گفتوگو با ایسنا افزود:نگاه اجمالی به تولیدات علمی سایر کشورها نشان می دهد که بسیاری از کشورهای پیشرفته و در حال توسعه جهان رتبه ای بعد از جمهوری اسلامی ایران به دست آورده اند؛ مثلا کشورهای سوئیس، روسیه و سوئد به ترتیب با 19 هزار و 242 مقاله، 18 هزار و 156 مقاله و 16 هزار و 552 مقاله بعد از جمهوری اسلامی ایران در رتبه های 17، 19 و 20 قرار دارند.
وی تصریح کرد: مالزی که به دلایل مختلف موفق شده جمعیت زیادی از کشورهای جهان را به عنوان دانشجو در دانشگاه های خود بپذیرد و سهم قابل توجهی از این دانشجویان به دانشجویان ایران تعلق دارد، تنها هشت هزار و 837 مقاله تولید كرده و رتبه 27 جهان را احراز کرده است. رتبه رژیم اشغالگر قدس هم با تولید 9 هزار و 149 مقاله، بیست و ششم جهان است.
رییس مرکز منطقهای اطلاع رسانی علوم و فناوری در گفتوگو با ایسنا خاطرنشان كرد: عربستان سعودی و مصر به ترتیب با پنج هزار و 787 مقاله و پنج هزار و 629 مقاله دارای رتبه های 38 و 40 تولید علم جهان می باشند.
مهراد افزود: بیشترین مقالات تولید شده در رشته های شیمی ، پزشکی ، فیزیک ، نانو و نفت بوده است.
وی گفت: در میان کشورهای عضو اوپک، هیچ کشوری به لحاظ تولید علم به پای ایران نمی رسد و میزان مقالات علمی ما بیشتر از کشورهای پیشرفته در صنعت نفت است.
مهراد در بخش دیگری از این مصاحبه افزود: دانشگاه تهران 4 سال است که جزو 500 دانشگاه اول جهان است.
وی گفت: براساس بررسیای که نتایج آن دو تا سه هفته قبل منتشر شد این دانشگاه درسال 2012 جزو 300 دانشگاه ممتاز جهان است.
مهراد خاطرنشان كرد: ارتقای مرتبه ایران در تولید علم در شرایطی حاصل شده است که تحریم های مختلف نه تنها بر کلیت جمهوری اسلامی ایران بلکه بر دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و فناوری کشور نیز تحمیل شده، طوری که کشورهای غربی حتی از فروش برخی مجلات به دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی امتناع می ورزند، با این حال از آنجا که دانشمندان جمهوری اسلامی ایران راه ترقی و پیشرفت علمی را با توجه به سند چشم انداز ایران1404 و نقشه جامع علمی کشور به خوبی شناخته اند اکنون هیچ حرکتی نمی تواند روند پیشرفت های علمی ایران را کند كرده و به تاخیر اندازد.
سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) تاكید كرد: با اصلاح آئین نامه ارتقا که در آن به موازات تولید علم به شکل انتشار مقالات در مجلات معتبر بین المللی به کاربردی کردن علم نیز توجه ویژه ای شده، می توان انتظار داشت که در آینده نه چندان دور بخش مهمی از مقاله های علمی دانشمندان کشور در عرصه های تجاری جنبه کاربردی پیدا کرده و بخش صنعت کشور نیز از این حرکت مهم علمی استقبال و در تجاری سازی یافته های علمی به نحو مطلوب بهره جویی کند.
فرآوری: راضیه کتابچی بخش دانش و زندگی تبیان
منابع: ایسنا، واحد مرکزی خبر، ویکی پدیا