تبیان، دستیار زندگی
فیلم «شاهد خزان مردان باش» فیلمنامه این فیلم نوددقیقه ای را ژاك اودیار و آلن لوهنری براساس رمان مثلث نوشته تری وایت نوشته اند. تدوین فیلم برعهده ژولیت ولفلینگ و موسیقی آن ساخته آلكساندر دسپلات است. در این فیلم ژان یانه، ماتئو...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نگاهی به فیلم «شاهد خزان مردان باش»

فیلمنامه این فیلم نوددقیقه ای را ژاك اودیار و آلن لوهنری براساس رمان مثلث نوشته تری وایت نوشته اند. تدوین فیلم برعهده ژولیت ولفلینگ و موسیقی آن ساخته آلكساندر دسپلات است. در این فیلم ژان یانه، ماتئو كازوویتس، كریستین پاسكال و یوون بك بازی می كنند. «شاهد خزان مردان باش» جوایز بهترین تدوین، بهترین فیلم و بهترین بازیگر نقش مكمل مرد را از جشنوآره سزار دریافت كرد.


خلاصه فیلم

سیمون فروشنده ای است كه با همسرش زندگی می كند. وقتی دوستش میكی كه پلیس است مورد حمله قرار گرفته و به كما می رود سیمون خانواده و كارش را رها می كند تا كسانی را كه به دوستش حمله كرده اند پیدا كند. همزمان فیلم داستان ماركس و شریك جرم جوانش، جانی را پی می گیرد. دوستی ماركس و جانی و نحوه آشنایی شان در فیلم به تصویر گرفته می شود. تا اینكه سیمون آنها را پیدا می كند و می خواهد انتقام دوستش را بگیرد.


درباره كارگردان

ژاك اودیار سی ام آوریل سال 1952 به دنیا آمد. خانواده ژاك اودیار همیشه با سینما درگیر بودند. پدرش، میشل فیلمنامه نویس و كارگردانی مشهور و عموی او تهیه كننده بود. اما در دوره نوجوانی ژاك به دنیای سینما پشت كرد و تصمیم گرفت معلم شود. او در سوربن ادبیات و فلسفه خواند اما تحصیلاتش را به پایان نبرد. پس از آن نامزد ژاك به وی پیشنهاد كرد در روزهای تعطیلات دانشگاهی به عنوان كارآموز تدوین كار كند. او در چند فیلم دستیاری تدوین را برعهده داشت. اودیار در عالم تئاتر نیز كار كرد. او علاقه خاصی به اقتباس از آثار ادبی برای تئاتر داشت. در دهه هشتاد ژاك فیلمنامه چند فیلم موفق را نوشت. بسیاری از این فیلم ها آثار فیلمسازان مشهوری نظیر كلود میلر و میشل بلانك بودند. اودیار همچنین چند فیلم كوتاه برجسته نیز ساخت و با موفقیت همین فیلم ها توانست پول لازم را برای ساخت اولین فیلمش در سال 1994 فراهم كند. در فیلم «شاهد خزان مردان باش» دو بازیگر سرشناس فرانسوی یعنی ماتئو كازوویتس و ژان لوئیز ترنیتیگانت بازی می كردند. كازوویتس بازیگر فیلم دوم اودیار یعنی

«قهرمان خودساخته» هم بود. این فیلم در جشنواره كن سال 1996 اكران شد و جایزه بهترین فیلمنامه را از آن خود كرد. اودیار در فیلم «قهرمان خودساخته» به مقاومت فرانسوی ها در مقابل نازی ها می پردازد. این فیلم جوایز متعددی از جشنواره های استكهلم و والادولید دریافت كرد و كارگردانش را به شهرتی جهانی رساند.

اودیار در سال 2001 سومین فیلمش را با نام «لبهایم را بخوان» ساخت. داستان عاشقانه بین دو بیگانه كه تصمیم می گیرند یك گروه گانگستری به وجود بیاورند. این فیلم جایزه بهترین بازیگر زن، بهترین فیلمنامه و بهترین صدا را از جشنواره سزار دریافت كرد.

او در سال 2005 فیلم « ضربانی كه از قلبم می گریخت» را ساخت. این فیلم در جشنواره برلین اكران شد. با این فیلم ها اودیار به یكی از فیلمسازان برجسته سینمای فرانسه تبدیل شد و نام خود را در كنار كارگردان بی نظیر ژان پیر ملویل جاودانه كرد.


از نسل جدید سینمای فرانسه

درحالی كه سینمای فرانسه سال ها است هیچ فیلمساز بزرگی را به خود ندیده، حضور چند كارگردان جوان نظیر ژاك اودیار امید تازه ای برای رستاخیز سینمای فرانسه محسوب می شود. اودیار كه در خانواده ای سینمایی به دنیا آمده و سایه نام پدرش بر سرش سنگینی می كند چه در زمانی كه فقط فیلمنامه می نوشت و چه بعدها كه به كارگردانی روی آورد علاقه خاصی به فیلم نوآر داشت. فیلم «شاهد خزان مردان باش» كه براساس رمان مثلث ساخته شده فیلم نوآر فرانسوی تلقی ای می شود كه وجه فرانسوی اش بسیار برجسته است. اودیار به سنت فیلم نوآر فرانسوی وفادار می ماند. سنتی كه توسط كارگردانانی نظیر ژاك بكر و بازیگرانی مثل ژان گابن شكل گرفته است. فیلم «شاهد خزان مردان باش» روی جهان مردانه قاتلین متمركز می شود. وضعیتی كه در سینمای نوآر فرانسه مورد توجه بسیار است. اما اودیار تنها به دلیل وفاداری به سنت های نوآر فرانسوی موفق نیست. موفقیت او مرهون ریسك هایش در جنبه های مختلف ژانر نوآر است.


رفقای خوب

گفته شد كه «شاهد خزان مردان باش» فیلمی نوآر است و طبعا سویه های مختلف فیلم نوآر در آن رعایت شده است. یكی از این جنبه ها رفاقتی است كه بین شخصیت های مختلف فیلم شكل گرفته است. قصه فیلم نیز بر رفاقت استوار است. رفاقتی كه سبب می شود یك نفر كار و زندگی اش را ول كند تا انتقام دوستش را بگیرد. دو شخصیت دیگر فیلم هم كه اساسا بر محور رفاقت تعریف شده اند. اما رفاقت در فیلم «شاهد خزان مردان باش» به سبك سینمای نوآر جدید دنبال می شود و پس زمینه های روانی و اروتیك رفاقت مورد توجه قرار می گیرد. این زمینه ها به شكل انگیزه ها و واكنش های ظریف در فیلم گنجانده شده است. اگر در فیلم های نوآر قدیمی، زن به عنوان موجودی ثانوی همیشه كنار زده می شد، در فیلم های نوآر جدید و از جمله «شاهد خزان مردان باش»، ش?ن زن یك درجه پایین تر انگاشته شده و رویكرد همجنس خواهانه شخصیت های مرد كاملا برجسته می شود. از ابتدای فیلم كه سیمون همسرش را كنار می گذارد شاهد این جنبه از شخصیت مرد در فیلم نوآر هستیم. مردی كه به خاطر دوستش حاضر شده از زنش بگذرد.


افول شكوه گانگستریسم

«شاهد خزان مردان باش» را می توان نقطه مقابل شكوه گانگستریسم دانست. در فیلم خبری از صحنه های خشن فیلم های نوآر گانگستری نیست. گانگسترها هم در فیلم انسان های در خود فرورفته ای هستند كه شور گانگسترهای كلاسیك را ندارند. آنها درگیر زندگی مدرن همه چیزشان را از دست رفته می بینند. ماركس و جانی كه رابطه مراد و مریدی دارند در دنیای اطرافشان چنان غرق شده اند كه مجبورند به خاطر بدهكاری به گروهی از تبهكاران، آدم بكشند. یعنی نقطه عزیمت این دو تبهكار ضعف است و نه قدرت. رابطه این دو با همدیگر از جنس رابطه هایی است كه در اتاق های هتلی گمنام و یا در خیابان های پرت شكل می گیرد. از آن دست رابطه هایی كه مثلا در فیلم «تندر بولت و فوت لایت» دیده ایم. فیلم با فلاش بك سعی می كند ریشه این روابط را به تماشاگر نشان دهد. وقتی تماشاگر می بیند كه به طور مثال چطور جانی و ماركس كنار یك خیابان با همدیگر آشنا شده اند بیشتر روی رفاقت آنها فكر می كند.


نئو نوآر برجسته

در فیلم «شاهد خزان مردان باش» طرح داستانی اهمیت چندانی ندارد و تنها وسیله ای است برای رسیدن به جهان شخصیت ها. در حقیقت فیلم آرام آرام به درون شخصیت ها می رود و دنیای آنها را پیش روی مان می گذارد. فیلم عاری از اشكال هم نیست. ریتم فیلم كند و خسته كننده است. ضمن اینكه بازی بازیگران نقش های اصلی خیلی خوب از كار درنیامده است. با این همه فیلمبرداری قابل قبول و شخصیت پردازی هنرمندانه از نكات مثبت فیلم به شمار می رود. در سال های اخیر فیلم های زیادی با شناسنامه نئونوآر ساخته می شوند ولی «شاهد خزان مردان باش» فیلمی برجسته است كه می تواند نویدبخش كارگردانی خوش ذوق برای سینمای فرانسه باشد.

مجتبی پورمحسن – روزنامه شرق


لینک :

سینمای جهان