تبیان، دستیار زندگی
تیم فرماندهی زمینی سیگنالی از فضاپیمای داون (Dawn) دریافت کردند که نشان می دهد این فضاپیما با موفقیت از سیارک وستا عبور کرده و مسیر سیاره کوتوله سرس را در پیش گرفته است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مقصد، یک سیاره کوتوله


تیم فرماندهی زمینی سیگنالی از فضاپیمای داون (Dawn) دریافت کردند که نشان می دهد این فضاپیما با موفقیت از سیارک وستا عبور کرده و مسیر سیاره کوتوله سرس را در پیش گرفته است. البته برخی در مقایسه با مأموریتهای اخیر مانند مریخ نورد کنجکاوی، ترک سیارک وستا توسط فضاپیمای داون را مسئله چندان هیجان انگیزی نمی دانند!

مقصد، یک سیاره کوتوله

فضاپیمای داون که در سال 2007 پرتاب شده است، سال گذشته توانست وارد مدار سیارک وستا شود. خرده سیاره ای که اندازه آن با اندازه ایالت آریزونا آمریکا برابری می کند. داون در این مأموریت تصاویری به عنوان نماهای نزدیک از سطح ناصاف این سیارک به زمین ارسال کرد و اکنون وستا را به سوی مقصد بعدی اش یعنی سیاره کوتوله سرس ترک خواهد کرد.

وستا و سرس بزرگترین اجرام در کمربند خرده سیاره ای میان مریخ و مشتری هستند که با سنگهای فضایی پرشده است، دو خرده سیاره ای که هرگز شانس تبدیل شدن به سیاره کامل را نیافتند. این دو خرده سیاره به عنوان کپسولهای زمانی، اجرامی ایده آل برای دانشمندانی هستند که تلاش می کنند نحوه تکامل زمین و سایر سیاره ها را کشف کنند.در واقع در جنگ جاذبه ای میان خورشید و مشتری، وستا و سرس، توانستند جان سالم به در ببرند و همچنان از زمان شکل گیری تا به الان دست نخورده باقی بمانند. شواهد نشان می دهد هر کدام از این دو ویژگی ساختاری متفاوتی دارند بنابراین هر یک باید مسیر تکاملی مختلفی را طی کرده باشند. وستا سیارکی خشک و ساختار یافته به نظر می رسد که ویژگی های سطحی متفاوتی مانند گدازه های بازلتی یا دهانه های عمیق را در قطب جنوب  دارا می باشد. در مقابل سرس دارای سطحی رسی و گرد و غبار گونه است که شواهدی از وجود آب در آن دیده شده است و این موضوع دانشمندان را برای جستجوی لایه های یخ در آن کنجکاو کرده است. ویژگی های فیزیکی وستا بسیار شبیه ساختار سیارات داخلی منظومه شمسی است در حالی که سرس مانند قمرهای یخی سیارات خارجی منظومه شمسی به نظر می رسد. با مطالعه این تضادها و مقایسه خصوصیات این دو سیارک، دانشمندان می توانند اطلاعات خود را درباره مرحله تبدیل مناطق صخره ای درونی به مناطق یخی بیرونی منظومه شمسی افزایش دهند.

مقصد، یک سیاره کوتوله

از آنجایی که فضاپیمای داون اولین ماموریت به درون کمربند سیارکها با بررسی دو هدف مختلف است از مجموعه ابزارهای مشابهی برای جمع آوری اطلاعات از وستا و سرس استفاده می کند. مانند دوربین و طیف سنج مادون قرمز نصب شده بر روی آن که برای بررسی مواد معدنی سطح سیارک مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین ابزارهای داون می تواند با اندازه گیری میدان مغناطیسی سیارک ها از ساختار درونی آن ها پرده برداری کنند. با به دست آوردن چنین داده هایی اعضای تیم تحقیقاتی داون می توانند به اطلاعات ساختاری و پیچیدگی های این دو دنیای کهن دسترسی پیدا کنند و مطالعه فصل جدیدی از پیدایش منظومه شمسی را آغاز کنند.

داون در طول اقامت یکساله خود در وستا از دوربینها، طیف سنج مادون قرمز و آشکار ساز نوترون و اشعه گاما استفاده کرد تا این خرده سیاره را از ارتفاعهای متفاوت تا 209 کیلومتری بالای سطح آن بررسی کند. فضاپیمای داون در جریان این مأموریت شگفتیهای جدید را برای دانشمندان روشن کرد،

فضاپیمای داون که در سال 2007 پرتاب شده است، سال گذشته توانست وارد مدار سیارک وستا شود. خرده سیاره ای که اندازه آن با اندازه ایالت آریزونا آمریکا برابری می کند

برای مثال دانشمندان از مدتها قبل می دانستند که سیارک وستا در قطب جنوبی دارای یک شکاف عمیق است که احتمالا در برخورد با یک خرده سیاره کوچکتر ایجاد شده است، یک نگاه دقیق تر مشخص کرد که وستا دو شکاف در همان منطقه دارد که این نشان می دهد ظرف 2 میلیارد سال گذشته دوباره مورد اصابت قرار گرفته است.

مقصد، یک سیاره کوتوله

برای فرار از وستا، فضاپیما همانند زمان ورود به مدار، به نرمی و به حالت مارپیچ ارتفاع خواهد گرفت و از وستا دور خواهد شد. برای این کار از یک سیستم ویژه و بسیار پر بازده به نام نیروی محرکه یونی استفاده می‌شود. این سیستم از برق برای یونیزه کردن زنون برای ایجاد فشار پیشرانش استفاده می‌کند. مولد‌های فشار یونی با قطر 30 سانتی‌متر، فشار پیشرانش کمتری نسبت به موتورهای معمولی ایجاد می‌کنند، اما می‌توانند این فشار پیشرانش را تا چندین ماه نگه دارند.

مارک رایمن، مهندس ارشد داون و مدیر ماموریت، می‌گوید: «پیشرانش شروع شده است و حالا ما از وستا با ستونی از یون‌های سبز-آبیِ زنون دور می‌شویم. ما منتظر نتایج اطلاعات و اکتشافات جذاب وستا هستیم اما حالا نگاه‌مان را روی سیاره‌ی کوتوله‌ی سرس تنظیم کرده‌ایم.»

داون پس از ترک وستا 1 میلیارد و 496 میلیون کیلومتر دیگر باید طی کند تا به سرس برسد، طول مدتی که تا اوایل سال 2015 به طول می انجامد.

فرآوری: م.ح.اربابی فر

بخش دانش و زندگی تبیان


منبع: پایگاه ماهنامه نجوم، مهر