بچه دار شدن با وجود تورم؟

این روز‌ها همه مسئولان درباره لزوم افزایش جمعیت حرف می‌زنند و البته آنچنان شتابزده این کار را می‌کنند انگار حتما مجبورند در هر مصاحبه و گفت‌و‌گویی درباره این موضوع بگویند و چقدر جای خالی کار کار‌شناسی شده و برنامه ریزی بلند مدت دیده می‌شود.

نمونه‌ای از این اظهار نظرهای عجولانه و تصمیم گیری‌های شتاب زده را می‌توان در ارائه طرح‌هایی چون اختصاص یک میلیون به هر نوزادی که به دنیا می‌آید و یا حذف درس تنظیم خانواده از دروس دانشگاهی دید. انگار یکی باید پیدا شود که به مسئولان یادآوری کند که مجبور نیستند در کمترین زمان، تصمیم گیری و اقدام به اجرای برنامه‌ها کنند. برنامه‌هایی که بیشتر از اینکه رنگ و بوی کار عملیاتی داشته باشند به شعارهای دهن پر کن شبیه هستند.

نگرانی زنان را کم کنید

همه می‌دانیم که برای داشتن فرزند یک خانواده دو نفره لازم است اما هیچ کدام از ما نقش کلیدی مادر را نادیده نمی‌گیریم به همین دلیل اکثر کار‌شناسان اجتماعی می‌گویند اولین قدم برای افزایش امار فرزندآوری باید مادران را راضی کرد. دکتر محبوبه خاکسار جامعه شناس و کار‌شناس آسیب‌های اجتماعی به تبیان می‌گوید: وقتی می‌خواهیم آمار موالید را بالا ببریم باید به قانع کردن تک تک مردم بپردازیم البته این به معنی گفت‌و‌گو کردن با همه و راضی کردنشان نیست بلکه باید کاری کنیم که تمام قشر‌ها نسبت به فرزندآوری با دلهره فکر نکنند یعنی یکی نگوید من شاغلم نمی‌توانم بچه دار شوم یکی دیگر بگوید من درس می‌خوانم نمی‌توانم و...

سیاست مداران و قانون گذاران باید توجه داشته باشند که هر تصمیمی که گرفته می‌شود باید برای اجرا شدنش بستر اجتماعی وجود داشته باشد. اگردر دوره‌ای قوانین به سمت کنترل جمعیت با رویکرد کاهشی تصویب شد و ما شاهد تاثیر بسیار زیاد آن بودیم دلیلش این بود که این میل در جامعه وجود داشت و مردم تنها نیاز به بستر قانونی داشتند اما حالا هرچقدر مسئولان دم از فرزندآوری می‌زنند می‌بینیم که تاثیر چندانی روی مردم ندارد.

دکتر خاکسار ادامه می‌دهد: «حالا شاهد برنامه‌هایی هستیم که نه تنها تاثیر مثبتی بر افزایش هدفمند موالید ندارد بلکه ما را به بیراهه می‌برد. مثلا در یک اقدام حیرت انگیز می‌خواهند درس تنظیم خانوده را حذف کنند و یا ارائه محصولات جلوگیری از بارداری را متوقف کنند. اصلا معلوم نیست در این تصمیم گیری نظر کارشناسان پرسیده شده است؟ ما که نباید مردم را وادار به بچه دار شدن کنیم و یا از طریق ندادن اطلاعات درست آنها را در عمل انجام شده قرار دهیم. بلکه باید کاری کنیم که اشتیاق به فرزند آوری در مردم بالا برود چون فقط با همین کار است که می‌توان توقع داشت که نسل آینده نسلی سالم و موفق باشند وگرنه  بچه نا‌خواسته و والدین بی‌اشتیاق نمی‌توانند جامعه‌ای فعال و پویا را تشکیل دهند. باید روی جامعه هدف کار کنیم جامعه هدف هم در واقع کسانی هستند که بچه دار شدنشان مفید است یعنی در واقع کسانی که الان توان علمی، تربیتی، مالی و... برای بچه دار شدن دارند اما به علت‌های مختلف از این کار سرباز می‌زنند.»

وقتی از دکتر خاکسار می‌خواهم برای این کار راه حل ارائه کند می‌گوید: «همانطور که گفتم باید به جای راه حل‌های شعاری وارد فاز عملیاتی شد. یعنی واقعا بودجه‌ای به این کار اختصاص داده شود و حتما از نظرات کار‌شناسی بهره گرفته شود. مثلا باید برای زنان شاغل تسهیلاتی در نظر گرفت که بتوانند بدون اینکه از عرصه کار جا بمانند بچه دار شوند. البته نباید این تصمیم‌ها کاری کند که از فردا بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها به خاطر ضربه اقتصادی اقدام به استخدام کارمندان زن نکنند واین کار در ‌‌نهایت به ضرر خانم‌ها تمام شود بلکه دولت باید خودش این خسارت را جبران کند. یعنی از محل بودجه‌ای که در نظر گرفته می‌شود حقوق مرخصی زایمان زنان شاغل در شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی پرداخت شود. باید در محلات مهد کودک‌های با کیفیت و ارزان قیمت در نظر گرفته شود که مادران با خیال راحت فرزندانشان را به آن‌ها بسپارند.»

دکتر خاکسار ادامه می‌دهد: «تمام این‌ها منوط به دستیابی دولت به یک اقتصاد با ثبات است. شما اگر دقت کنید می‌بینید افزایش ناگهانی قیمت‌ها در چند وقت اخیر مردم را وحشت زده کرده است. البته تورم همیشه بوده و با توجه به مشکلاتی که مملکت با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند نمی‌توان انتظار داشت که اصلا تورم نداشته باشیم اما وضعیت اخیر هم خیلی برای خانواده‌ها نگران کننده است. حتی اگر دولت نمی‌تواند قیمت‌ها را به طور کلی کنترل کند حداقل فکری به حال اقلام مورد نیاز خانواده‌هایی که بچه دارند بکند. خیلی از کشور‌ها در حال حاضر این کار را می‌کنند. به عنوان مثلا در یکی از کشورهای حوزه اسکاندیناوی که با رشد جمعیت منفی رو به رو است تمام هزینه‌های زندگی بچه تا قبل از رسیدن به سن مدرسه با دولت است یعنی حتی دولت تا خرج دندان پزشکی کودک را هم به طور کامل پوشش می‌دهد همین کار باعث شده است که در سال‌های اخیر تغییراتی در آمار موالید آن کشور دیده شود.»

رسانه‌ها را جدی بگیرید

وقتی از کار فرهنگی صحبت می‌کنیم خیلی‌ها فکر می‌کنند نصب چند تابلو و تعدادی تیزر تبلیغاتی یعنی فرهنگ سازی و در این میان نقش فعالیت‌های ریشه دار و بلند مدت و ریزه کاری‌های فرهنگی فراموش می‌شود. دکتر ابراهیم سماوات کار‌شناس ارشد رسانه و تبلیغات می‌گوید: «وقتی در سریال‌های تلویزیونی دختران سی و چند ساله مجرد نشان داده می‌شوند معلوم است که دختری که مثلا 25 سال دارد با خودش می‌گوید من حالا من خیلی وقت دارم یا وقتی می‌بیند زنی که نزدیک به چهل سالش است به راحتی از بچه دار شدن حرف می‌زند همین فکر را می‌کند و وقتی به خودش می‌آید و می‌فهمد که این مسائل در دنیای واقعی جور دیگری هستند که شاید دیر شده باشد.

از طرفی چند برنامه تلوزیونی برای من نام ببرید که در آن خانواده‌های مدرن و امروزی بیشتر از یک بچه داشته باشند. به سختی بتوانید موارد این چنینی پیدا کنید. همین چیز‌ها است که فرهنگ غالب جامعه را تشکیل می‌دهد اگر این طور نبود کشورهای غربی به ویژه آمریکا اینقدر روی این مسئله سرمایه گذاری نمی‌کرد. وقت برنامه‌های رسانه‌ای کشوری مثل آمریکا را تحلیل محتوا می‌کنیم به ویژه سریال‌هایی که خانواده‌ها را هدف قرار داده‌اند برنامه‌هایی می‌بینیم که در آن‌ها خانم‌های جوان و خوش اندام و مردان خوش پوش و زیبا چند بچه دارند حتی اگر آن بچه‌ها نقشی در جریان فیلم نداشته باشند هم حضور دارند. بنابر این کار فرهنکی به معنی تبلیغات مستقیم نیست بلکه باید به جای اینکه برای جوانان، دختران و پسران تنها و یا خانواده‌های دو نفره را الگو کنیم نشان بدهیم که با خوانواده پر جمعیت هم می‌شود خوش بخت بود و یا با مشکلات مبارزه کرد.»

به طور کلی به نظر می‌رسد اگر احساس وظیفه برای جلوگیری از بحران جمعیت به صورت راه کارهای عملی که خالی از شعار و کلی نگری هستند در مسئولان همه رده‌های دولتی و اجتماعی نهادینه شود و هر کس در هر پست و جایگاهی که هست به این فکر کند که در‌‌ همان سمت چطور می‌تواند با روش‌های عملیاتی اقدام تشویق جامعه هدف برای فرزند آوری کند، مدت زمان کمی بعد دیگر از این موضوع به عنوان بحران و مشکل یاد نخواهیم کرد.

مقالات مرتبط :

زنان سرکار،مردان در خانه !

کافی است زنان رضایت دهند

دو زن به جای یک زن هنوزدرابهام