تبیان، دستیار زندگی
این روزها اقتصاد مقاومتی که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان راهبرد مهم رویارویی ایران با فشار تحریمهای غرب معرفی شده ،در بسیاری از محافل اقتصادی و سیاسی مورد توجه قرار گرفته است. اما به نظر می رسد برخی جریانها و گروهها می کوشند منطبق بر منافع و سوگی
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اقتصاد مقاومتی چه چیزی نیست؟


این روزها "اقتصاد مقاومتی" که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان راهبرد مهم رویارویی ایران با فشار تحریمهای غرب معرفی شده ،در بسیاری از محافل اقتصادی و سیاسی مورد توجه قرار گرفته است. اما به نظر می رسد برخی جریانها و گروهها می کوشند منطبق بر منافع و سوگیریهای خاص خود تعریفی دیگرگونه از این مفهوم ارائه کنند. ما در این نوشتار در پی آنیم که به رفع  برخی از این سوتفاهم ها درباره اقتصاد مقاومتی بپردازیم:


اقتصاد مقاومتی

١-اقتصاد مقاومتی همان اقتصاد دولتی است:

برخی سیاسیون و برنامه ریزان بر این باورند که در شرایط تحریم و فشار اقتصادی بهتر است دولت تصدی مسائل اقتصادی و بنگاههای مهم را بر عهده داشته باشد.  بر مبنای این تحلیل شرایط خاص کشور ایجاب می کند ،مصلحتا یک ارگان، نهاد و .... راسا وارد فعالیتهای اقتصادی و مدیریت بنگاههای تولیدی و تجاری شود. در قانون اساسی ما هر سه بخش دولتی ، تعاونی و خصوصی به رسمیت شناخته شده اند و می بایست برمبنای سیاستهای اجرایی اصل ٤٤ قانون اساسی بسیاری از تصدی گری ها به مردم واگذار شود. برای ایجاد مقاومت موثر نیاز به خلاقیتها، مشارکت و کنش های فعالانه تمام فعالان اقتصادی و شهروندان وجود دارد. لذا برای مقاومت موثرتر نه تنها نباید اقتصاد را منحصر به دولت و بخش عمومی کرد، بلکه می بایست با فراهم آوردن مشارکت عمومی زمینه بسط کنش جمعی را فراهم آورد. در همین زمینه رهبر معظم انقلاب می فرمایند:

"اقتصاد مقاومتى الزاماتى دارد. مردمى كردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتى است. این سیاستهاى اصل 44 كه اعلام شد، میتواند یك تحول به وجود بیاورد؛ و این كار باید انجام بگیرد. البته كارهائى انجام گرفته و تلاشهاى بیشترى باید بشود. بخش خصوصى را باید توانمند كرد؛ هم به فعالیت اقتصادى تشویق بشوند، هم سیستم بانكى كشور، دستگاه‌هاى دولتى كشور و دستگاه‌هائى كه میتوانند كمك كنند - مثل قوه‌ى مقننه و قوه‌ى قضائیه - كمك كنند كه مردم وارد میدان اقتصاد شوند".

برای ایجاد مقاومت موثر نیاز به خلاقیتها، مشارکت و کنش های فعالانه تمام فعالان اقتصادی و شهروندان وجود دارد. لذا برای مقاومت موثرتر نه تنها نباید اقتصاد را منحصر به دولت و بخش عمومی کرد، بلکه می بایست با فراهم آوردن مشارکت عمومی زمینه بسط کنش جمعی را فراهم آورد

٢- اقتصاد مقاومتی نافی برنامه ریزی های بلند مدت گذشته است:

برخی از دست اندرکاران و مجریان گمان می کنند که به علت این که کشور در شرایط خاص اقتصادی قرار گرفته است و این شرایط ویژه اقتضائات خود را دارد، می توان به اهداف  و برنامه های بالادستی مانند سند چشم انداز و یا برنامه ٥ ساله توسعه بی اعتنایی کرد. این گونه بی اعتنایی ها و نگاههای کوتاه مدت نوعی تصمیم گیری های کوتاه مدت و شتابزده را به وجود می آورد. تصمیم گیری های ناگهانی، متضاد و شتابزده نه تنها مفید برای ایجاد مقاومت موثر نیست بلکه زمینه های فساد اقتصادی، رانتخواری و فرار سرمایه ها را از مسیر مولد و سالم فراهم می آورد.

تصمیم گیری های ناگهانی، متضاد و شتابزده نه تنها مفید برای ایجاد مقاومت موثر نیست بلکه زمینه های فساد اقتصادی، رانتخواری و فرار سرمایه ها را از مسیر مولد و سالم فراهم می آورد.

تغییرات پی درپی در حوزه های سیاستهای مالی و ارزی و  سیاستهای مربوط به صادرات و واردات با توجیه شرایط ویژه اقتصادی یکی ازمهم ترین مسائل آسیب زا در حوزه اقتصاد مقاومتی است. در همین را این فرمایش رهبر معظم انقلاب را می توان تفسیر کرد:

"حركت بر اساس برنامه، یكى از كارهاى اساسى است. تصمیمهاى خلق‌الساعه و تغییر مقررات، جزو ضربه‌هائى است كه به «اقتصاد مقاومتى» وارد میشود و به مقاومت ملت ضربه میزند. این را، هم دولت محترم، هم مجلس محترم باید توجه داشته باشند؛ نگذارند سیاستهاى اقتصادى كشور در هر زمانى دچار تذبذب و تغییرهاى بى‌مورد شود."

٣- اقتصاد مقاومتی صرفا  همان اقتصاد کوپنی سابق است:

یکی از تصاویر رایج درباره اقتصاد مقاومتی ، بازگشت کوپنها و سیستم جیره بندی کالاهای اساسی در نظام توزیع می باشد. نظام کوپنی در شرایط جنگ تحمیلی برقرار شد، بر پایه پذیرش کمبود برخی کالاهای اساسی در کشور و لزوم تنظیم بازار و قیمت ها درشرایط جنگی شکل گرفت . اگرچه این نظام تا حدی درز زمینه توزیع کالا موفق بود اما تبعات اقتصادی چون احتکار، دلال بازی و ... را ایجاد کرد. اما در مدل اقتصاد مقاومتی صرفا حوزه توزیع کالا مد نظر نبوده و مقاومت می بایست از حوزه تولید کالا آغاز شود. به نظر می رسد افزایش بهره وری  در نیروی کار ، انرژی و مواد اولیه به همراه استفاده از ابتکار و خلاقیت می تواند زمینه افزایش تولید ملی و داخلی را فراهم سازد.  در این معنا کارآفرینی ایجاد اشتغال مولد و تولید کالای داخلی با قیمت کمتر و کیفیت بیشتر ارکان اقتصاد مقاومتی را ایجاد می کند.  در همین زمینه رهبر معظم انقلاب می فرمایند:

ما باید یك اقتصاد مقاومتىِ واقعى در كشور به وجود بیاوریم. امروز كارآفرینى معناش این است.

در مدل اقتصاد مقاومتی صرفا حوزه توزیع کالا مد نظر نبوده و مقاومت می بایست از حوزه تولید کالا آغاز شود.

همچنین در راستای افزایش تولید بر مبنای اقتصاد مقاومتی می بایست از خلاقیتها و ابتکارات استفاده کرد.  خلاقیتهایی که  حوزه تولید را دگرگون کرده و با دانش روز و ابتکار زمینه هر چه بیشتر تولید داخلی را فراهم آورد. رهبر فرزانه انقلاب در این راستا می فرمایند:

نظر من یكى از بخشهاى مهمى كه میتواند این اقتصاد مقاومتى را پایدار كند، همین كار شماست؛ همین شركتهاى دانش‌‌‌بنیان است؛ این یكى از بهترین مظاهر و یكى از مۆثرترین مۆلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى است؛ این را باید دنبال كرد.

حرف آخر

بر این اساس اقتصاد مقاومتی یک نظام اقتصادی دولتی، غیر شفاف، کوتاه مدت  و بسته نیست و چنین دیدی نسبت به اقتصاد مقاومتی در واقع نقض غرض است. در مقابل به نظر می رسد منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی مدنظر رهبر انقلاب  یک اقتصاد تولیدی، فعال و پویا با مشارکت بخش خصوصی است . اقتصاد مقاومتی را نمی توان راهبردی  منفعل و بسته دید بلکه  این اقتصاد به دنبال تحول آفرینی در حوزه تولید ملی است و این مقاومت،  تلاش برای رفع موانع تولید ملی و کوشش در جهت نیل به عدالت و  پیشرفت تعریف می‌شود.

یوسف قاضی زاده

بخش اقتصاد تبیان