مدرسه رضوان (خواجه رضوان)
این مدرسه دارای هیچگونه برنامه آموزشی برای طلاب نبوده است و از امكانات آن فقط به عنوان مسكن طلبهها استفاده میشده است. از افرادی كه در این مدرسه ساكن بودهاند میتوان به حجتالاسلام حاج میرزا حسن صالحی از استادان برجسته كنونی حوزه علمیه مشهد نام برد.
موقعیت
این مدرسه در جنوب شرقی حرم مطهر واقع در محله عیدگاه - یكی از محلههای قدیمی مشهد - قرار داشته كه از سمت جنوب، شمال و غرب به منازل مسكونی و از سمت شرق به انتهای كوچه عباسقلی خان منتهی میشده است.
پیشینه تاریخی
این مدرسه كوچك در زمان حكومت صفویان در سال 1096ق. توسط خواجه رضوان، از اشراف و بزرگان دوره صفویه احداث شد از این رو، در برخی از كتابهای تاریخی از آن به «خواجه رضوان» و «حاج رضوان» یاد شده و در سالهای اخیر به مدرسه رضوان معروف بوده است.
نویسنده مطلعالشمس این مدرسه را در زمره مدارس قدیمی مشهد نام برده، ولی اشارهای به تاریخ احداث و نوع معماری آن نكرده است. فریزر جهانگرد انگلیسی نیز درباره این مدرسه چنین مینویسد:
مدرسه حاجی رضوان، وسعتی ندارد، دو طلبه در آن ساكن و موقوفه آن چند باب دكان و حمام است.
ویژگیهای معماری بنا
مساحت مدرسه 250 مترمربع بود و حجرهها در چهار سمت حیاط مركزی ساختمان در یك طبقه قرار داشتند. سطح صحن كوچك حیاط كه در وسط مدرسه جای داشت حدود یك متر از كوچه مقابل پایینتر بود. مدرسه فقط هفت حجره داشت كه پنج حجره، مختص سكونت طلاب بود و در هر حجره یك طلبه سكونت داشت. نمای داخلی و خارج ساختمان آجر خشتی ساده بود و هیچگونه آرایه و یا گچبری خاصی در قسمتهای خارجی بنا و حجرهها و سایر قسمتهای ساختمان مدرسه وجود نداشت. از نقشه و معماری این مدرسه چنین برمیآید كه واقف در ابتدا این ساختمان را برای استفاده جهت منزل مسكونی خویش احداث كرده و پس از مدتی آن را وقف سكونت طلاب - با شرایط خاصی - كرده است.
موقوفات
موقوفات مدرسه عبارت بودهاند از: شش دربند مغازه در بازار زنجیره؛ درآمد این مغازهها بایستی برای نظافت، روشنایی و شهریه طلبههای مدرسه به مصرف میرسید و از آن جا كه تعداد كل طلبههای مدرسه بنابر وقفنامه مدرسه هیچگاه نمیبایست بیشتر از پنج نفر باشد از این رو طلبه های این مدرسه از نظر استفاده از امكانات رفاهی با توجه به شهریه نسبتاً مناسبی كه - از محل موقوفات آن - دریافت میكردهاند وضعیت بهتری نسبت به طلاب سایر مدارس علمیه حوزه مشهد داشتهاند
.شرایط سكونت در مدرسه
واقف برای طلبههایی كه قصد سكونت در این مدرسه را داشتند شرایط ذیل را در نظر گرفته بود:
1- طلبهها باید مجرد باشند؛
2- بیشتر از 12 سال حق سكونت در مدرسه را ندارند؛
3- نباید اهل دخانیات باشند؛
4- طلبههای مدرسه حق بیتوته در غیر مدرسه مذكور را ندارند؛
5- طلبهها موظفند هر صبج و شب نیم جزء قرآن بخوانند؛
6- در شبهای جمعه موظفند در مجموع یك جزء قرآن بخوانند و ذكر مصیبی هم بكنند؛
تولیت
از متولیان مدرسه به جز خواجه رضوان كه از اعیان و بزرگان دوره صفویه بوده اطلاع دیگری موجود نیست. تولیت مدرسه پیش از تخریب در سال 1360ش. برعهده حاج آقای امین شهیدی و حاجیه خانم امین بوده است.
سابقه فعالیتها و برنامههای آموزشی
این مدرسه دارای هیچگونه برنامه آموزشی برای طلاب نبوده است و از امكانات آن فقط به عنوان مسكن طلبهها استفاده میشده است. از افرادی كه در این مدرسه ساكن بودهاند میتوان به حجتالاسلام حاج میرزا حسن صالحی از استادان برجسته كنونی حوزه علمیه مشهد نام برد.
وضعیت كنونی بنا
این بنای تاریخی بر اثر مرور زمان و عدم تعمیرات اساسی، در سال 1358ش. بر اثر ویرانی قابل استفاده نبود تا سرانجام در سال 1360ش. بنای آن به كلی نابود شد.
منبع:آستان قدس رضوی
بخش حریم رضوی
