معنى، لزوم و اهداف ارتباط با امام مهدى علیه السلام
معنى، لزوم و اهداف ارتباط با امام مهدىعلیه السلام در زمان غیبت كبرى
از مسائل مهم و اختلافبرانگیزى كه پیرامون امام مهدىعلیه السلام مطرح مىباشد و كتابهایى نیز در بررسى جوانب آن نوشته و تألیف مىشود، ارتباط با امام مهدىعلیه السلام در زمان غیبت كبرى است. این اختلاف نظرها شامل معنى، لزوم، امكان و یا عدمامكان ارتباط، انواع ارتباط و... مىباشد. ما در این مقام به بحث و بررسى مختصر پیرامون معنى، لزوم و اهداف ارتباط با امام عصرعلیه السلام خواهیم پرداخت.
الف) معناى ارتباط
(ارتباط) و (مرابطه)، دو مصدر از مادهى ربط مىباشند؛ ربط به معناى گرهزدن و متصل كردن چیزى به چیز دیگر است و به شخصى كه دو چیز را به یكدیگر متصل نماید و پیوند دهد، مرابط گویند؛ یكى از القاب شریف امام زمانعلیه السلام (مرابط)(1) است ؛ زیرا ایشان وسیلهى اتصال و ارتباط بین آسمان و زمین و پیوند دهندهى بین خداى متعال و خلق است.(2)
اما در اصطلاح، ارتباط به معناى رابطه برقرار شدن بین دو شخص است كه گاهى این ارتباط به صورت ملاقات حضورى، یا ارسال توقیع و نامه و یا گاهى بهصورت مشاهده در عالم رۆیا، مكاشفه و مشاهده و بالاخره گاهى به وسیلهى نائب و واسطهاى كه نقش ارتباطى بین او و شخص مورد نظرش را ایفاء مىكند، مىباشد.
با توجه به معانىاى كه بدان اشاره شد، ارتباط با امام زمانعلیه السلام نیز به صورتهاى زیر تصور مىشود:
- یا به معناى ملاقات حضورى با ایشان است؛
- یا به واسطهى نامه و عریضه است؛
- یا مشاهدهى ایشان در عالم رۆیا، مكاشفه و مشاهده است؛
- یا ارتباط به وسیلهى نائب و واسطه بین ایشان و شیعیان است كه در مباحث بعدى به بحث تفصیلى آن خواهیم پرداخت.
حكمت الهى اقتضا مىكند كه هر كس را كه خلق مىكند، هدایت نیز بفرماید؛ لذا بر خالق لازم است كه تمام دستورات رستگارى را براى مردم ارسال نماید. بنابراین وجود افرادى معصوم در میان مردم براى رساندن امر خدا و نهى او به مردم ضرورى است. انبیا و اوصیاى الهى بهعنوان واسطهى میان خدا و مردم همواره دستورات و قوانین الهى را به مردم ابلاغ كردهاند و آنان را به راههاى كسب منافع و دفع ضررهایشان آگاه نمودهاند
ب) لزوم ارتباط
یكى از مباحث مربوط به ارتباط با امام مهدى علیه السلام در عصر غیبت كبرى، لزوم ارتباط با آن جناب است كه در اینجا به بحث پیرامون لزوم ارتباط با امام مهدى علیه السلام نشسته و با توجه به دو دلیل عقلى و نقلى، به لزوم آن پى خواهیم برد.
1. دلیل عقلى: نیاز جامعهى بشرى به هدایت مستمر
از یك سو شكى نیست كه انسان مدنىالطبع و داراى گرایش به زندگى اجتماعى است. از طرفى دیگر زندگى اجتماعى نیازمند قانونهاى عادلانه است ؛ اما انسانها غالباً براساس منافع خود حركت مىكنند و جانب انصاف را نگه نمىدارند و همین امر موجب تنازع و كشمكش بین افراد جامعه شده، از این رهگذر آثار سوء آن موجب از هم گسستن اركان جامعه مىشود.
بنابراین براى حفظ و پایدارى نظام جامعه و برپایى جامعهاى سالم و كامل به چند چیز نیاز است:
الف - قانون دقیق، كامل و محكم كه محدودهى هر فرد را در قبال خویش و جامعه تعیین نماید.
ب - قانونگذار داراى شرایط تام و كامل، یعنى قانونگذارى كه داراى شناخت كاملى از انسان در زمینههاى مختلف از جمله روحى، فطرى، عاطفى، اجتماعى و... باشد، و در وضع قانون نیز انتفاع شخصى براى خویش در نظر نگیرد.
با رجوع به عقل و تأملى پیرامون این قانونگذار، تنها خالق انسان مىتواند بهترین قانونگذار و واضع بهترین و كاملترین قوانین بشرى باشد؛ زیرا تنها اوست كه داراى این دو شرط (شناخت كامل از انسان و نیازهاى او و دیگرى عدمانتفاع شخصى) مىباشد. با این تفاصیل و به مقتضاى حكمت الهى، ابلاغ و رسانیدن آن قوانین به انسانها بر خداوند واجب است.(3) به عبارت دیگر، حكمت الهى اقتضا مىكند كه هر كس را كه خلق مىكند، هدایت نیز بفرماید(4)؛ لذا بر خالق لازم است كه تمام دستورات رستگارى را براى مردم ارسال نماید. بنابراین وجود افرادى معصوم در میان مردم براى رساندن امر خدا و نهى او به مردم ضرورى است. انبیا و اوصیاى الهى بهعنوان واسطهى میان خدا و مردم همواره دستورات و قوانین الهى را به مردم ابلاغ كردهاند و آنان را به راههاى كسب منافع و دفع ضررهایشان آگاه نمودهاند.(5) در حال حاضر نیز وظیفهى تبیین علوم و معارف و قوانین الهى بر عهدهى آخرین ذخیره الهى، آخرین وصى خاتم الانبیاء صلى الله علیه وآله، امام مهدى علیه السلام مىباشد.
حال براى كسب این علوم و معارف باید فردفرد انسانها خود را مرتبط با آن نمایندهى الهى نمایند و با كسب علوم و معارف در زمینههاى مختلف، در جنبههاى متعدد پیشرفت نموده و لحظه به لحظه به آن حیات طیبه و مدینهى فاضلهاى كه مطلوب خداى تعالى است، دست یابند.
2. دلیل نقلى
دومین دلیل براى لزوم رابطه با امام مهدىعلیه السلام، همان آیهى شریفه 200 سوره آل عمران و روایات متعددى است كه در آنها خداى متعال و چهارده معصوم پاكعلیهم السلام، مۆمنین را به ارتباط با امام مهدىعلیه السلام امر فرمودهاند، كه در اینجا به بیان برخى از روایات وارده در این باب مىپردازیم:
محمدبن ابراهیم نعمانى در كتاب غیبت مىنویسد: بریدبن معاویة عجلى، از ابوجعفر محمدبنعلىباقرعلیه السلام در بارهى فرمودهى خداى عزّ و جلّ: (یا ایهُّاالذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقواللّه لعلَّكم تفلحون)(6) روایت مىكند كه آن حضرت فرمود: صبر كنید بر اَداى فرایض و در برابر دشمنتان پایدارى كنید و با امامتان (كه انتظارش را مىكشید) مرابطه نمایید.(7)
و نیز امام صادقعلیه السلام پیرامون این آیهى شریفه مىفرماید:... صبر كنید بر دستورات دینتان، یكدیگر را به صبر در برابر دشمنانتان وادار كنید و مرابطه كنید با امامتان بر آنچه كه به شما امر مىكند و بر شما واجب مىگرداند.(8)
ج) هدفهاو فوائد ارتباط با امام مهدى علیه السلام
ارتباط با امام مهدىعلیه السلام داراى فوائد، آثار و بركات بسیارى است ؛ زیرا اگر اینچنین نمىبود، خداى تعالى در كتاب شریف و با عظمتش، مۆمنین و شیعیان را امر به ارتباط با امامشانعلیه السلام نمىفرمود؛ لذا در این قسمت از بحث به بیان پارهاى از این آثار و فوائد خواهیم پرداخت.
به واسطهى ارتباط با معصومانعلیه السلام بالاخص امام مهدىعلیه السلام است كه مىتوان خداى تعالى را حقیقتاً عبادت كرد و خداى تعالى را شناخت و عارف به خداوند جلّ على شد؛ و به واسطهى ارتباط با آنها است كه خداى تعالى را به یگانگى و احدیت مىتوان شناخت
1. اولین هدفى كه براى ارتباط باامام عصرعلیه السلام مىتوان بیان نمود، انجام امر الهى است كه اطاعت خداى تعالى فىنفسه، موجب قرب به او مىشود؛ همانطور كه شخصى از امام باقرعلیه السلام، پیرامون بهترین چیزى كه بندگان به خداى تعالى تقرب مىجویند سۆال كرد، آن حضرت در جواب فرمودند: بهترین چیزى كه بندگان به وسیلهى آن به خداوند عزّو جلّ تقرب مىجویند، اطاعت خداوند و اطاعت پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله و اولىالامرعلیه السلام است.(9)
2. برآورده شدن حاجات و استجابت دعوات، از فوائد دیگرارتباط با امام مهدىعلیه السلام است؛ زیرا براى عرضه آنها به نزد خداى تعالى، نیازمند ارتباط با امامعلیه السلام هستیم. به عبارت دیگر باید بهواسطهى ارتباط به آنها و متوسل شدن به آن انوار مقدسه، به خداى تعالى مرتبط شویم تا دعاهایمان مستجاب و حاجتمان برآورده شود. در بحارالانوار از حضرت رضا علیه السلام روایتى در این باره بیان شده است كه فرمود: هرگاه سختى و گرفتارى بر شما وارد شده، به وسیلهى ما از خداى عزّ و جلّ كمك بخواهید و این است معناى فرموده خداى تعالى كه: (ولله الاسماءالحسنى فأدعوه به(10)).(11)
3. سومین فایدهى ارتباط با امام مهدىعلیه السلام ،تمسك به حبل الهى و در پى آن هدایت شدن به صراط مستقیم؛ است. همانطور در زیارت جامعه در این باره عرضه مىداریم: (هدى من اعتصم بكم)؛ یعنى كسى كه تمسك به شما نمود و مرتبط با شما گشت، هدایت شد.(12)
4. فائدهى دیگر اینكه، به واسطهى ارتباط با معصومانعلیه السلام بالاخص امام مهدىعلیه السلام است كه مىتوان خداى تعالى را حقیقتاً عبادت كرد و خداى تعالى را شناخت و عارف به خداوند جلّ على شد؛ و به واسطهى ارتباط با آنها است كه خداى تعالى را به یگانگى و احدیت مىتوان شناخت ؛ همانطور كه مۆلف كتاب شریف بصائرالدرجات از امام باقرعلیه السلام روایت كرده است كه فرمود: به سبب ما خدا عبادت مىشود؛ به سبب ما خدا شناخته مىشود؛ به سبب ما خدا را به یگانگى مىشناسند و محمدصلى الله علیه وآله حجاب خداست؛ یعنى واسطهى بین خدا و خلق است.(13)
پی نوشت ها:
1- حضرت مهدى علیه السلام در توقیعى به شیخ مفید رحمه الله خود را مرابط فى سبیل الله معرفى فرمودند، آنجا كه مرقوم فرمودند: (من عبدالله المرابط فى سبیله...) (كلمة الامام المهدى علیه السلام، 146- احتجاج / 2 / ص 124).
2- این السببالمتصل بین الارض و السماء (دعاى ندبه).
3- آیهى شریفهى (لقد ارسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الكتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط) (سوره حدید، آیه 25) ناظر به همین معنى است.
4- ربُّناالَّذى أعطى كلَّ شىءٍ خلقه ثم هَدى؛ سوره طه ، آیه 50.
5- اقتباس از كتاب محاضرات فى الالهیات، تألیف جعفر سبحانى، تلخیص على ربانى گلپایگانى، ص 247 و 248 و 249.
6- سوره آل عمران، آیه 200.
7- كتاب الغیبة نعمانى، ص 105؛ تفسیرالبرهان، ج 1، 334.
8- سیدهاشم بحرانى، البرهان ،ج 1 ،ص 334، ح 8.
9- محمدبنیعقوب كلینى، اصول كافى، 1، 38.
10- سورهى اعراف ، آیه 180.
11- محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، 94، 22، ح 17.
12- زیارت جامعه كبیره .
13- بصائرالدرجات / 64.
بخش مهدویت تبیان
منبع: سایت m-mahd - نویسنده محمدی
