تبیان، دستیار زندگی
ضد گلوله را می توان یکی از بهترین آثار سال های اخیر در ژانر دفاع مقدس دانست و پس از مدت ها از دیدن یک فیلم خوب لذت برد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ضد گلوله بودم یا نبودم؟

نگاهی به فیلم ضدگلوله


"ضد گلوله "را می توان یکی از بهترین آثار سال های اخیر در ژانر دفاع مقدس دانست و پس از مدت ها از دیدن یک فیلم خوب لذت برد.

ضد گلوله

این فیلم در جشنواره فجر گذشته مورد تحسین منتقدان و اقبال مخاطبان قرار گرفت و موفق شد 2 سیمرغ  را به خود اختصاص دهد.این جوایز در حالی نصیب "مصطفی کیایی" شده که در آغاز مسیر حرفه ای خود و به عنوان سازنده ی دومین اثرش خوش درخشیده و تیم سازنده فیلم را به خوبی هدایت کرده است.

ضد گلوله داستان مرد الکی خوش و لاابالی به نام سلیم را در سال 1367 و بحبوحه جنگ روایت می کند.او در کار قاچاق و تکثیر نوارهای غیر مجاز است و طی یک حادثه پی می برد که فرصت کمی برای زندگی دارد .پس تصمیم می گیرد چند روزباقیمانده عمر را به جبهه برود تا شهید شود.این داستان جذاب به قلم کیایی با باقی داستان های طنز دفاع مقدس تفاوت های عمده ای دارد از قبیل آن که نقش اول فیلم, سلیم(مهدی هاشمی)انسانی است مانند سایر آدم ها و نه تنها کمترین اشاره ای به قداست و معنویت وجودی او نمی شود بلکه کیایی سناریست کوشیده وجه خلافکار او را هر چه بیشتر به رخ بیننده بکشد.سلیم در مقام مقایسه با "مجید سوزوکی" " اخراجی ها "بیشتر در مخاطب حل می شود چون تحول در جسم و جان او روی می دهد و نه در رفتارسطحی اش .گرچه به شخصه معتقدم صرف اینکه انگیزه اصلی سلیم برای شهادت, گرفتن انتقام خون هم رزمانش باشد کمی شعاری است اما به هر جهت کاراکتر این فرد چنان باورپذیر از آب درآمده که مخاطب را به همذات پنداری ترغیب کند.

ضد گلوله

نکته بعدی اینکه بار عاطفی و دراماتیک فیلم به درستی تقسیم شده و پس از هر خنده و شوخی, احساسات درونی بیننده را نشانه می رود و گاه اشک به چشم او می آورد.برای مثال صحنه تلخ شهادت همرزمان سلیم در شرایط نابرابر جنگ .بی شک مظلومیت سربازان ایرانی در این سکانس به خوبی تصویر شده . شاید که در سایر آثار جنگی سینمای ایران نمونه های بهتری موجود باشد اما این سکانس قطعا یکی از ماندگارترین آنهاست.به جز نکاتی که ذکر شد می توان از دیالوگ های روان و به جا ی "ضد گلوله" گفت که در موقعیت های درست استفاده شده و در خدمت بازی بازیگران قرار گرفته اند.برای مثال می توان از درخشان ترین دیالوگ اثر یاد کرد که سلیم با عجز و لابه از دوستانش می خواهد برای سلامتی اش صلوات نفرستند چون باعث زنده ماندنش می شود.در همین جمله کوتاه و ساده می توان مفاهیم عمیقی را کشف کرد که نشان از درایت کیایی دارد.همچنین پایان بندی خوب و واقع بینانه ضد گلوله در جهت تکمیل تمام محاسن آن عمل می کند.

اغلب کسانی که ضد گلوله را دیده اند آن را ورژن معکوس "لیلی با من است" میدانند که البته این مقایسه بی دلیل نیست چرا که به نظر می رسد به جز مضمون کلی فیلم (البته چنانچه ذکر شد به عکس آن)حتی ارجاعاتی هم به فیلم معروف کمال تبریزی هم شده.مثل خواب دیدن قهرمان داستان,آر.پی.جی به دست گرفتنش وسایر شباهت های ریز و درشتی که وجود دارد.حتی کاراکتر همسر سلیم هم با کاراکتر همسر صادق مشکینی(پرویز پرستویی) اشتراکاتی دارد اما "شهره لرستانی" نقش خود را در "لیلی با من" است به اخراجیها برد و به شکل کاملا گل درشت و کلیشه ای با نام "منزل حاج آقا" ارائه کرد! ولی" ژاله صامتی" کم کار در این اثر خوش درخشیده و به خصوص با دیالوگ های بامزه و ضد و نقیضش جلوه ی خاصی به کاراکتر فرخ می بخشد. بخصوص هیجان وی هنگامی که بحث شهادت سلیم مطرح می شود به شدت در میمیک صورتش نمود می یابد.

ضد گلوله به عنوان فیلمی با نقاط مثبت فراوان از ضعف هایی هرچند کوچک اما واضح رنج می برد.برای مثال نقش آفرینی نه چندان خوب و ناگیرای بازیگران مکمل به خصوص نایب فرمانده گردان و یا منفعل بودن نقش روحانی که حتی تاثیر معنوی اش نیز در سایه استبداد نایب گم شده است.

نقش آفرینی های ضد گلوله مابین سطح خوب تا عالی دسته بندی می شود و البته این بدان دلیل است که "مهدی هاشمی" تا آن اندازه خوب ظاهر شده که به جز صامتی و کمی هم "مسعود کرامتی" بازی سایرین در برابرش رنگ می بازد.او خوب و پر توان پیش می رود و بیننده را با خود همراه می سازد.فیزیک سلیم دیدنی و خنده دار از کار در آمده و با گریم سبک قدیمی اش خیلی خوب هماهنگ شده است.کرامتی هم چنانکه ذکر شد پارتنر خوبی برای هاشمی بوده و آن اندازه در نقش پرویز هوچی گری و شلوغ بازی کرده که نمی توان در نهایت زحماتش را نادیده گرفت.البته به حق باید گفت طبق شعار فیلم خندیدن به خاطر لوده بازی های کلامی اثر نیست.

ضد گلوله

فیلم برداری "ضد گلوله" در موفقیت فیلم نقش مهمی ایفا کرده و به خصوص جلوه های ویژه در میدان جنگ تاثیر گذار و دیدنی از کار درآمده .همچنین طراحی صحنه آن اندازه خوب بوده که نتوان از ترسیم دهه 60 عیب و ایراد قابل توجهی از درون سکانس ها استخراج کرد.ولی در کنار این تیم حرفه ای یکی از عواملی که تا حدی تعجب برانگیز است همکاری با گروه " دنگ شو" جهت ساخت موسیقی متن فیلم است . این گروه تشکلی غیر رسمی و اعضای آن لندن نشین هستند .شاید به همین دلیل موسیقی متن و ترانه ی تیتراژپایانی تا حدی غیر متعارف به نظر می رسند.

ضد گلوله به عنوان فیلمی با نقاط مثبت فراوان از ضعف هایی هرچند کوچک اما واضح رنج می برد.برای مثال نقش آفرینی نه چندان خوب و ناگیرای بازیگران مکمل به خصوص نایب فرمانده گردان و یا منفعل بودن نقش روحانی که حتی تاثیر معنوی اش نیز در سایه استبداد نایب گم شده است.شوخی های فیلم با موسیقی بندری-لوس آنجلسی گرچه در وهله اول مفرح و سرگرم کننده به نظر می رسد اما در نهایت نخ نما و کلیشه ای است و محض خنداندن به کار رفته نه حتی نوستالژی.از همه بدتر سکانس خواب سلیم است که مهدی فقیه که لهجه شیرازی اش را دوبله کرده اند با دشداشه سپیدی ظاهر می شود و به او بشارت مرگ می دهد. این سکانس چنان اضافه و فشل است که قطعا حذف آن به نفع اثر بوده و معلوم نیست چرا کیایی آن را در متن کار گنجانده چون به پیشبرد قصه نیز کمکی نمی کند.

ضد گلوله

البته به طور کلی ساخت فیلم های دفاع مقدس با تم کمدی عملی است سخت و پر زحمت که هر دسته و جناحی برداشت مطابق میل خود را از آن می کنند و همیشه مخالفانی هستند که به دلیل اعتراض داشتن به ماهیت "طنز جبهه ای" وقایع فیلم را مورد تند و تیز ترین انتقادات قرار می دهند و حتی تحریمش می کنند.در باره کیایی باید گفت که او بعد از اولین فیلمش "بعد از ظهر سگی سگی" که اقتباس آزاد از فیلم "بعد از ظهر سگی" "سیدنی لومت" بود به دنبال تجربه ی سنگینی رفته و اثری ساخته که روی لبه تیغ قرار دارد.

در نقد و بررسی ضد گلوله در برنامه هفت کیایی گفت که نام فیلم در ابتدا "بزن بریم بهشت" بوده و بعد به "غیر مجاز" و سپس به "ضد گلوله" تغییر کرده.به شخصه نام "غیر مجاز" را برای این فیلم بیشتر می پسندم چرا که همیشه همه آنهایی که حماسه ای خلق می کنند و از خود رشادت نشان می دهند مجاز نیستند.حتی گاهی چه بسا مانند سلیم با تغییر و تحولات عمیق روحی نیز باز هم در کارهای غیر مجاز باقی بمانند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان


منبع:سینمای ایران / شادی رستمی