گستره دانش امام(ع)/بخش 3
امام هشتم علیه السلام با هوشیاری و دوراندیشی خاص توانست بعد از مرگ هارون و در دوران نزاع فرقه ها و آشوب های سیاسی و فرهنگی و کشمکش های سیاسی میان امین و مامون، به ارشاد و تعلیم و تربیت افراد همت گمارد و حتی بعد از استقرار حکومت مامون، آن حضرت با موضع گیری های حکیمانه نقش تربیتی خویش را ادامه داد.
تفکر سیاسی
الف) صفوان بن یحیی می گوید: پس از شهادت حضرت امام کاظم علیه السلام، حضرت امام رضاعلیه السلام خطبه خوانده و امامت خود را آشکار ساخت، ما از عواقب این امر ترسیدیم، به حضور حضرت رضاعلیه السلام رفتم و عرض کردم: «شما جریان امامت خود را آشکار نمودید و ما از گزند این طاغوت (هارون) ترس داریم.»
امام فرمود: «او هر چه سعی دارد انجام دهد، قدرت تسلط بر من نخواهد یافت.»
صفوان می گوید: بعدا ما از منبع موثقی دریافتیم که یحیی بن خالد برمکی (وزیر هارون) به هارون گفت: این علی پسر موسی بن جعفرعلیهما السلام برای خود ادعای امامت می کند. هارون در پاسخ وی گفته است: آنچه که در مورد پدرش انجام دادیم نتیجه نگرفتیم، آیا می خواهی همه آن ها را بکشیم؟!» (1)
ب) امام هشتم علیه السلام با هوشیاری و دوراندیشی خاص توانست بعد از مرگ هارون و در دوران نزاع فرقه ها و آشوب های سیاسی و فرهنگی و کشمکش های سیاسی میان امین و مامون، به ارشاد و تعلیم و تربیت افراد همت گمارد و حتی بعد از استقرار حکومت مامون، آن حضرت با موضع گیری های حکیمانه نقش تربیتی خویش را ادامه داد.
مامون که در میان خلفای عباسی از همه داناتر و زیرک بود، از علوم مختلف عصر خویش آگاهی داشت و از تمام استعدادهای موجود برای پیشبرد قدرت خویش بهره می گرفت. وی با چهره عوام فریب و شیطانی خود طرح های حساب شده ای را برای شکستن قداست و عظمت امام هشتم علیه السلام پی ریزی می کرد. یکی از نقشه های شوم وی طرح مساله ولایتعهدی بود که در آن اهداف مختلفی همچون درهم شکستن معنویت و قداست امامان شیعه، مشروعیت بخشیدن به حکومت خودکامه خویش، تخطئه شیعیان، کنترل مرکز مبارزات مخالفین، جدایی بین امام و مردم و سایر موارد را پیش بینی کرده بود.
حضرت آیت الله خامنه ای در پیامی که به نخستین کنگره جهانی حضرت رضاعلیه السلام صادر نموده است به بعضی از علل این طرح و توضیح اهداف آن پرداخته و می فرماید:
همچنین تدبیرهای موفق و اندیشه های روشن آن حضرت در قضایای دیگری نیز به چشم می خورد. مثلا تیزبینی و هوشیاری سیاسی آن حضرت در نماز عید به وضوح روشن است. با اینکه طراح این مراسم خود مامون بود و حضرت با پیشنهاد وی به مصلی می رفت اما حرکت هوشمندانه و روشنگر امام رضاعلیه السلام به گونه ای بود که مامون دستور جلوگیری از اقامه نماز را صادر کرد.
حسن ختام
امام رضاعلیه السلام هنگام عزیمت به خراسان در مسیر خود به نیشابور رسید، جمعیت بسیاری از آن حضرت استقبال کردند، هنگامی که خواست به سوی «مرو» برود، جماعتی از علمای اهل تسنن بر سر راه آن حضرت آمدند تا آن حضرت را زیارت کنند و خواستند تا حدیثی از آباء گرامش که صاحبان اندیشه توحیدی بودند نقل کند، امام دستور داد پرده را کنار زدند، مردم در حال هجوم بودند و سر و صدا می کردند، امام از مردم خواست تا ساکت گردند، آنگاه فرمود:
20 هزار و به نقلی 24 هزار نفر این سخن را نوشتند. (3)
منابع:
1) سوگنامه آل محمدصلی الله علیه وآله، ص 110.
2) پیام به نخستین کنگره جهانی حضرت رضاعلیه السلام.
3) اعیان الشیعه، ج 2، ص 18.
بخش حریم رضوی
