تبیان، دستیار زندگی
امام هشتم علیه السلام که به نیکی کردن در روز جمعه تاکید و تصریح می کند، برای...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گستره دانش و اندیشه امام(ع)/ بخش 2


سخن گفتن از علوم و اندیشه های بی کران امامان معصوم; آن یکه تازان میدان علم و عمل کار آسانی نیست. ما در این نوشتار در حد مجال به نمونه هایی از دانش سرشار و اندیشه های تابناک آن گوهر نبوی می پردازیم.


نظریه شرطی سازی در تربیت

امروزه در علوم روانشناسی و تربیتی نظریه شرطی سازی جایگاه ویژه ای یافته است. نظریه پردازان این علوم اعتقاد دارند که شرطی سازی یکی از روش های موثر در ایجاد زمینه های رشد و تربیت افراد در وصول به اهداف عالی تربیتی است. برای توفیق بیشتر در ایجاد عادات و سجایای پسندیده در کودکان و نوجوانان می توان از این شیوه کارآمد بهره گرفت. به عنوان مثال ربط دادن خوشی ها و شادکامی های زندگی با اهداف مطلوب و مورد نظر مربیان می تواند متربیان را به طور غیر مستقیم به سوی خواسته های مورد نظر مربی سوق دهد.

حضرت رضا علیه السلام در گفتاری حکیمانه به این روش اشاره کرده و فرمود:

«بروا اهالیکم و اولادکم جمعة الی جمعة; (1)

جمعه به جمعه (در روزهای جمعه) به همسر و فرزندان خویش نیکی کنید.»

برای این که بتوانیم روز جمعه را در نظر اعضای خانواده خوشایند و زیبا و دوست داشتنی جلوه دهیم می توانیم در آن روز به آن ها بیشتر توجه کرده و با تامین نیازهای مادی و رفاهی و عاطفی آنان به این خواسته تربیتی اسلامی به طور غیر مستقیم نائل شویم.

گستره دانش امام(ع)/2

البته نیکی کردن به خانواده همیشه خوب است، اما امام هشتم علیه السلام که به نیکی کردن در روز جمعه تاکید و تصریح می کند، برای این است که روز جمعه یکی از اعیاد مسلمین و روز شادی و نشاط است و خانواده یک فرد مسلمان باید خاطره خوش و با نشاطی از آن روز داشته باشد و با رسیدن جمعه ناخودآگاه مسرور و شادمان گردد. مدیر یک خانواده می تواند غیر مستقیم با نیکی کردن و توسعه بیشتر به رفاه خانواده در روز جمعه، این شادی و نشاط را به کانون گرم و صمیمی خانواده خویش به ارمغان آورد.

بهداشت و تغذیه

از آن حضرت در مورد تغذیه مناسب و سلامت افراد سخنان ارزنده ای به ما رسیده است که به مواردی اشاره می کنیم: محمد بن سنان نقل کرده است که امام رضاعلیه السلام فرمود:

«همسران باردارتان را کندر دهید، اگر فرزند آن ها پسر باشد، پاکیزه قلب و دانشمند و شجاع خواهد شد و اگر دختر باشد، خوش اخلاق و زیبا می شود و مورد توجه شوهر آینده اش خواهد بود.» (2)

بدیهی است که این نوع خوراکی ها علت تامه پدید آمدن این صفات نیست بلکه عوامل دیگری نیز در این مورد دخالت دارند.

در سیره تربیتی امام رضاعلیه السلام علاوه بر تاکید بر سایر ابعاد معنوی انسان، به رعایت بهداشت و تغذیه سالم و نیز سایر عوامل غیر مادی مۆثر در سلامتی مانند صدقه و عقیقه توجه خاصی شده است.

آن حضرت، در بخشی از مطالبی که برای مامون نوشته است می فرماید:

«والعقیقة عن المولود للذکر و الانثی واجبة و کذلک تسمیته و حلق راسه یوم السابع و یتصدق بوزن الشعر ذهبا او فضة و الختان سنة واجبة للرجال;

عقیقه برای پسر و دختر، نامگذاری، تراشیدن موهای سر نوزاد در روز هفتم و معادل وزن موها طلا و یا نقره صدقه دادن لازم است و ختنه پسر بچه ها واجب است.» (3)

آن حضرت در سخن دیگری به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود:«فرزندانتان را در روز هفتم ختنه کنید، زیرا ختنه باعث پاکی بیشتر و رشد سریعتر آنان می شود.» (4)

تغذیه سالم و مقوی را امام رضاعلیه السلام در مورد فرزندش نیز عملا مراعات می کرد. یحیی صنعانی می گوید: در منا به محضر امام رضاعلیه السلام وارد شدم، دیدم که جوادعلیه السلام در دامان حضرت نشسته و حضرت به او موز می دهد. (5)


منابع:

1) فقه الرضا، ص 407.

2) وسائل الشیعه، ج 15، ص 136.

3) عیون اخبار الرضاعلیه السلام، ج 2، ص 123.

4) بحارالانوار، ج 101، ص 112.

5) الکافی، ج 6، ص 360.

بخش حریم رضوی