زنان امت اسلام، مجاهدان راه حق
اعمال و رفتاری كه از انسان صادر شود، چنانچه بر اساس انگیزه ای الهی و نیّت بندگی و اطاعت و تقرّب به پروردگار باشد، عبادت محسوب میشود، روی این زمینه، عبادات در اسلام وسعت و دایرهی وسیعی خواهد داشت.
ما از این دایره وسیع، برخی عبادات اجتماعی را انتحاب کردیم تا در این مقاله برای شما عزیزان بطور خلاصه مورد بررسی قرار دهیم:
امر به معروف و نهی از منكر
این دو تكلیف، سنگین، از عبادات بزرگ اسلامی است، و عظمت و آثار درخشان آن را قرآن كریم در 9 آیه بیان میدارد.
امام باقر ـ علیه السّلام ـ دربارهی فضیلت و قِداست این دو عبادت بزرگ میفرمایند: امر به معروف و نهی از منكر، راه و رسم انبیاء، روش صالحان و شایستگان، فریضه و عبادت بزرگی است، كه در سایهی آن واجبات دیگر برقرار میشود، افكار و عقائد محفوظ میماند، كسب و تجارت بر اساس مشروع و حلال قرار میگیرد، حقوق افراد مظلوم به آنها برمیگردد، و سر انجام پهنهی زمین و محیط جامعه به عمران و پیشرفت میگراید. (منهاج الصالحین، ج 1، ص 229)
خانه داری
صرف نظر از اینكه در خانواده؛ مرد در برابر همسر خویش وظائف سنگینی دارد؛ و میبایست همانطور كه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود برای افراد خانواده اش از هر جهت منشاء فضائل و خوبیها و مهربانیها باشد (وسائل؛ ج 14، ص 122) زن نیز در مورد، خانه داری و شوهر داری، موظّف است، نهایت سعی و كوشش خود را به كار ببرد، و شوهر داری زن در خانه یك نوع جهاد و فداكاری به حساب آمده است.
امام موسی کاظم ـ علیه السّلام ـ فرمودند: جهاد المرئه حسن التّبعل. جهاد زن اینست كه در خانواده به طور شایسته شوهر داری نماید. (وسائل، ج 14، ص 116)
امام باقر ـ علیه السّلام ـ دربارهی فضیلت و قِداست این دو عبادت بزرگ میفرمایند: امر به معروف و نهی از منكر، راه و رسم انبیاء، روش صالحان و شایستگان، فریضه و عبادت بزرگی است، كه در سایهی آن واجبات دیگر برقرار میشود، افكار و عقائد محفوظ میماند، كسب و تجارت بر اساس مشروع و حلال قرار میگیرد، حقوق افراد مظلوم به آنها برمیگردد، و سر انجام پهنهی زمین و محیط جامعه به عمران و پیشرفت میگراید
نبرد و فداكاری
در قرآن كریم، در مورد نبرد و فداكاری در راه احیای هدفهای اسلامی 32 آیه وارد شده است.
به تعبیری جهاد و فداكاری را بهترین و مۆثرترین عبادت اجتماعی اسلام میتوان دانست.
پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمودند: استقامت و پایداری یكروز مسلمان، در بعضی از جبهه های جهاد، برای او بهتر و بالاتر از چهل سال عبادت است. (الفقه؛ كتاب الجهاد؛ ص16)
و نیز در بیان دیگر فرمودند: ضربهی شمشیر علی ـ علیه السّلام ـ در جنگ احزاب بر«عمرو بن عبدوَدْ» كه قدرتمندترین پیشوای كفر و اِلحاد، و دشمنترین شخص ضد اسلام و قرآن بود، از عبادت جنّ و انس بالاتر است! (تفسیر منهج؛ ج 7، ص 293)
باز فرمودند: ای علی! ترا بشارت میدهم كه اگر عمل امروز تو را (قتل عمرو بن عبدود) با تمام اعمال امت محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ مقایسه كنند؛ عمل تو برتری خواهد داشت! (تفسیر منهج؛ ج 7، ص 293)
دفاع از حقوق مسلمانان
از نظر اسلام، اهل ایمان و مسلمانان برادر همدیگر محسوب میشوند.
قرآن میفرماید: «إِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ إِخْوَهٌ» (حجرات، 10)
و امام صادق ـ علیه السّلام ـ نیز فرمودند: المسلم اخ المسلم. (وسائل؛ ج 2؛ ص 228) اهل ایمان برادر یكدیگر، و مسلمانان نیز برادر همدیگرند. و چون افراد نسبت به همدیگر برادرند و تمام جوامع اسلامی هم جامعهی واحدی است، در نتیجه تمام افراد هم مسئولیت دارند، از حقوق افراد دیگر كه در واقع برادر آنها حساب میشوند، دفاع كنند، و اگر ضربه و لطمه ای بر پیگر فرد یا جامعه ای وارد شود آنرا رفع نمایند، و اگر از این وظیفهی سنگین شانه خالی كردند، و بناله های مظلومان و ستمدیدگان ترتیب اثری ندادند، چنین افرادی مسلمان واقعی و راستین نخواهند بود!
رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نگاه محبت آمیز و عطوفانهی اولاد را به پدر و مادر یكنوع عبادت میشمارند و میفرمایند: نگاه فرزند به پدر و مادر، در صورتیكه از روی محبت و مودّت باشد؛ عبادت است
كمك به نیازمندان
كمك به نیازمندان و محتاجان جامعه نیز؛ از وظائف حتمی و عبادات چشمگیر اسلامی قرار گرفته است.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: من مشی فی عون اخیه و منفعته، فله ثواب المجاهدین فی سبیل الله. (وسائل، ج 5، ص 602)
احسان به پدر و مادر
در قرآن كریم پس از آنكه وظیفهی عبادی انسان در برابر خدا بیان میگردد، به دنبال آن احسان و خدمت به پدر و مادر بعنوان، یك تكلیف مسلّم و مقدس میآید؛ و میفرماید: «لاَ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً». (بنی اسرائیل، 23)جز برای خدا عبادت نكنید، و به پدر و مادر احسان و نیكی نمائید.
این آیه، خدمت به پدر و مادر را كه، واسطهی خلقت او بوده اند یكنوع وظیفهی واجب و عبادت و اطاعت معرفی مینماید، و حتی رسول اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نگاه محبت آمیز و عطوفانهی اولاد را به پدر و مادر یكنوع عبادت میشمارند و میفرمایند:
نگاه فرزند به پدر و مادر، در صورتیكه از روی محبت و مودّت باشد؛ عبادت است. (تحف العقول، ص 37)
پیمان زناشوئی
پیوند زناشوئی و خلقت زن برای مرد در قرآن كریم، از نشانه های قدرت پروردگار عالم به حساب آمده، و نیز «مِیثاقِ غلیظ» یعنی پیمان محكم و استوار محسوب گردیده است.
فرآوری: آمنه اسفندیاری
بخش احکام اسلامی تبیان
منابع:
عبادت در اسلام، احمد صادقی اردستانی
تحف العقول
وسائل الشیعه ج 14 و ج 5