قانقاریا؛ مرگ بافت قسمتی از بدن
انواع قانقاریا
دو نوع مهم قانقاریا، شامل خشک و تر است.
بسیاری از علل قانقاریای خشک، عفونی (میکروبی) نیست. ولی تمام انواع قانقاریای تر، عفونی میباشند، یعنی در اثر باکتری به وجود میآیند.
محل شایع بروز هر دو نوع قانقاریا، شامل انگشتان دست و پا، بازوها و ساق پاها میباشد.
قانقاریای تر
قانقاریای تر که به نام مرطوب نیز خوانده میشود، یکی از خطرناک ترین انواع قانقاریا میباشد.
اگر این نوع درمان نشود، معمولا بیمار دچار عفونت خون (سپسیس) میشود و بعد از چند ساعت و یا چند روز میمیرد.
اگر قسمتی از بدن دچار عفونت شود و عفونت آن درمان نگردد، به علت ورم بافت در آن محل، خون کافی به آنجا نمیرسد و گاز و مواد سمی باکتریایی تولید میشوند و در نهایت همه این عوامل باعث ایجاد قانقاریای مرطوب میشوند.
همچنین کاهش جریان خون به علت بریدگی و یا آسیب عروقی نیز میتواند قانقاریای مرطوب را ایجاد کند.
قانقاریای مرطوب دارای ترشحات آبکی و یا چرکی در محل ضایعه میباشد، به همین خاطر به نام مرطوب خوانده میشود.
قانقاریای خشک
اگر قانقاریای خشک عفونی نشود، باعث مرگ بیمار نمیشود. به هر حال؛ این نوع در اثر مرگ بافت بوجود میآید.
معمولا قانقاریای خشک به کندی یشرفت میکند و روزها تا ماه ها طول میکشد.
بسیاری از بیماریها منجر به قانقاریای خشک میشوند، این بیماریها عبارتند از: دیابت، آترواسکلروز (تصلب شرایین) ، اعتیاد به دخانیات و سیگار کشیدن.
هنگامی که رگهای خونی بسته میشوند و جریان خون به قسمتی از بدن قطع میشود، در عرض چند ساعت تا چند روز قانقاریای خشک رخ میدهد.
اغلب قانقاریای خشک، ضایعهای سرد، خشک و بی رنگ و بدون ترشحات آبکی و یا چرکی است و به همین دلیل به نام خشک معروف است.
یکی از علل کمبود جریان خون در بافتها، عفونت (میکروبی)، جراحت (زخم) و بیماریهای موثر بر عروق خونی (مثل دیابت) میباشد
علل قانقاریا
یکی از علل اصلی قانقاریا، فقدان و یا کاهش جریان خون در قسمتی از بافت بدن میباشد.
کاهش جریان خون باعث کمبود اکسیژن میشود و به همین خاطر سلولهای بافت بدن میمیرند.
عوامل خطر قانقاریا
- جراحت (زخم) عمیق و شدید
- بیماریهای عروق خونی مانند آترواسکلروز که باعث سخت شدن رگهای خونی میشود و در دستها و پاها ایجاد میشود.
- دیابت
- تضعیف سیستم ایمنی بدن مثل بیماری ایدز و یا شیمی درمانی
- عمل جراحی
- اعتیاد به دخانیات
- عفونت
علائم قانقاریا
علائم بستگی به محل بروز و علت قانقاریا دارد.
اگر قانقاریا در پوست و یا نزدیک به آن رخ داده باشد، علائم شامل موارد زیر است:
- تغییر رنگ پوست (اگر خود پوست دچار قانقاریا باشد، رنگ کبود و یا سیاه میشود و اگر بافت دچار قانقاریا در زیر پوست باشد، قرمز و یا برنزی میشود)
- ترشحات بد بو
- از دست دادن حس در منطقه درگیر (ممکن است پس از درد شدید رخ دهد)
اگر بافت مبتلا در داخل بدن قرار داشته باشد (نوعی از قانقاریای مرطوب است) مانند قانقاریای کیسه صفرا، علائم زیر را دارد:
- احساس گیجی
- تب
- گاز در بافتهای زیرین پوست
- پوست پوشاننده عضو درگیر، قرمز رنگ و یا بی رنگ میشود.
- احساس بیماری
- کاهش فشار خون
- درد شدید و دائمی
- ورم
علائم قانقاریای خشک
- بیحسی و سردی
- تغییر رنگ بافت مبتلا (از قرمز به قهوهای و در نهایت سیاه میشود)
- بافت مبتلا، خشک و مومیایی میشود و ممکن است پوسته خارجی آن بیفتد.
علائم قانقاریای مرطوب
- ورم و درد شدید در منطقه درگیر
- قرمز شدن و ترشحات آبکی و یا چرکی
- ترشحات بد بو
- ظاهر بافت مرده، مرطوب و سیاه
- تب و علائم عفونت خون
راههای تشخیص قانقاریا
- معاینه بدنی بیمار توسط پزشک
- آرتریوگرام (اشعه ایکس مخصوصی که هر گونه انسداد در رگهای خونی را مشخص میکند)
- آزمایش خون: گلبولهای سفید خون ممکن است خیلی زیاد شوند.
- سی تی اسکن برای بررسی اعضای داخلی بدن
- کشت بافت و یا ترشح زخم برای شناسایی عفونت باکتریایی
- بررسی بافت زیر میکروسکوپ برای دیدن اینکه سلولها مردهاند یا نه.
- جراحی برای یافتن و برداشتن بافتهای مرده
- عکسبرداری با اشعه ایکس
درمان قانقاریا
برای سالم ماندن سایر بافتها و جلوگیری از عفونت های بعدی، باید بافت مرده یا فاسد را برداشت. اگر درمان با تاخیر صورت گیرد، موجب گسترش قانقاریا در بدن می گردد.
درمان بستگی به منطقه درگیر، شرایط بیمار و علت قانقاریا دارد و شامل موارد زیر است:
- قطع عضو مبتلا
- جراحی برای برداشتن بافت مرده
- عمل جراحی برای بهبود جریان خون در قسمت مبتلا
- تجویز آنتی بیوتیک
- جراحی مکرر برای برداشتن بافت مرده
پاهای افراد مبتلا به دیابت و یا بیماریهای عروق خونی باید مرتبا توسط پزشک معاینه شوند تا از آسیب، عفونت و تغییر رنگ پوست جلوگیری شود
عوارض قانقاریا
عوارض قانقاریا بستگی به علت و محل بروز آن، وسعت آن و شرایط کلی فرد دارد و شامل موارد زیر است:
- از کار افتادگی عضو در اثر قطع و یا برداشتن بافت مرده
- مدت زمان طولانی طول بکشد تا زخم التیام یابد.
- نیاز به جراحی ترمیمی وجود داشته باشد، برای مثال پیوند پوست.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از این عوامل برای فرد پیش آید، باید فورا به پزشک مراجعه کند:
- زخمی که خوب نشود و یا زخمهای زیادی در یک منطقه وجود داشته باشد.
- یک منطقه پوست که به رنگ آبی و یا سیاه درآید.
- وجود ترشحات بدبو در زخمهای بدن
- دردهای شدید و دائمی در منطقه درگیر
- وجود تب شدید و بدون علت مشخص
جلوگیری از بروز قانقاریا
- اگر قبل از آنکه بافت بمیرد و یا زمانی که اکسیژن کافی وجود دارد، درمان صورت پذیرد از قانقاریا جلوگیری میشود.
- زخمهای بدن باید فورا درمان شوند و هیچ نشانهای از عفونت را نداشته باشند. علائم عفونت عبارتند از: قرمزی، ورم و ترشحات.
- پاهای افراد مبتلا به دیابت و یا بیماریهای عروق خونی باید مرتبا توسط پزشک معاینه شوند تا از آسیب، عفونت و تغییر رنگ پوست جلوگیری شود.
- از مصرف دخانیات اجتناب کنید.
- از بروز سرمازدگی در بدن و یا ایجاد زخم جلوگیری کنید.
- در بیماری دیابت، میزان قند خون را کنترل کنید.
