نقش عزت نفس در سلامت روانی انسان

در مقاله های پیشین:

عزت نفس در نوجوانان

پرورش عزت نفس در نوجوانان

درخصوص عزت نفس و وجود این خصیصه در نوجوانان توضیحاتی را ارائه دادیم، در این مقاله به تفصیل برای شما عزیزان توضیحاتی در این باره شرح خواهیم داد، با ما همراه باشید:

همه ما دوست داریم از نظر روانی راحت زندگی کنیم. پیشرفت کنیم. ارتباطات اجتماعی موفقی داشته باشیم. اعتماد به نفس داشته باشیم. بتوانیم از زندگی خود لذت ببریم و از افسردگی و اضطراب به دور باشیم. همه این فاکتورها به عزت نفس مربوط می شود. برای اینکه بفهمیم عزت نفس چیست، باید دو اصطلاح دیگر را توضیح دهیم:

خود پنداره:

تمام ویژگی ها و خصوصیاتی که ما خود را با آن ها توصیف می کنیم خود پنداره یا خود ادراک شده می گویند. مثلا، من یک فوتبالیست هستم. یا من یک دانش آموز زرنگ هستم.

خود پنداره خصوصیات فردی را چه مثبت و چه منفی نشان می دهد، که ما به وسیله ی آن ها از خود شناخت پیدا می کنیم و به خودآگاهی می رسیم .

خود ایده آل:

تصوری که ما دوست داریم از خود داشته باشیم. خود ایده آل می گویند. مثلا، من دوست دارم که یک هنرپیشه شوم.

خود ایده آل یک درخواست صادقانه از خود است گرچه ممکن است ایده آل های فرد دست نیافتنی باشند اما اگرخود ایده آل منطقی و قابل دسترس باشد در سرنوشت روانی انسان تاثیر زیادی دارد. بعضاً برای درمان فرد مجبور هستیم خود ایده آل فرد را تعدیل و منطقی سازیم.

عزت نفس:

ارزشی که انسان به اطلاعات درون خود پنداره خود قائل است عزت نفس می گویند که بر اساس اعتقادات فرد نسبت به ویژگی های خود ناشی می شود. مثلاً اگر دانش آموزی از نظر درسی ضعیف باشد(خود پنداره) در حالی که او اعتقاد داشته باشد که دانش آموز ممتاز بودن ارزش زیادی دارد از عزت نفس پائین رنج می برد. یعنی این فرد در خود پنداره ویژگی دارد که ارزشی برای آن قائل نیست و از آن راضی نیست. این نارضایتی می تواند انتقادهای درونی را بهمراه داشته باشد.

از طرف دیگر بین خود پنداره و خود ایده آل می تواند شکاف وجود داشته باشد یعنی در خود ایده آل فرد، چیزی را می طلبد که در خودپنداره که حقیقت روانی فرد را تشکیل می دهد وجود ندارد. در این صورت فرد نوعی احساس کمبود و احساس بی ارزشی می کند و عزت نفس او سقوط می کند. اما اگر بین خود پنداره و خود ایده آل انطباق وجود داشته باشد، فرد از عزت نفس بالایی برخوردار خواهد شد.

احساس ارزشمندی فرد در زمینه های یاد شده، یک ارزیابی کلی به فرد دست می دهد که او خود را انسانی موفق و با ارزش تلقی می کند، و به رضایت درونی می رسد.

کسی که عزت نفس نداشته باشد اعتماد به نفس هم نخواهد داشت. تحقیقات ثابت کرده است که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی ارتباط وجود دارد و دانش آموزانی که عزت نفس دارند در تحصیل موفق تر هستند. همچنین بین کجروی های اجتماعی و عزت نفس ارتباط وجود دارد و انسان های بزهکار کمترین میزان عزت نفس را دارند.

نداشتن عزت نفس موجب انتقاد شدید فرد از خود می شود که عواقب آن به صورت اضطراب، افسردگی، بی اعتمادی، پوچی و بیهودگی را به دنبال دارد. چنین فردی به علت نداشتن اعتماد به نفس در بسیاری از زمینه ها دچار مشکلات فراوان شده و شکست می خورد.

مرکز یادگیری سایت تبیان 

تنظیم: مریم فروزان کیا