مسجد از دیدگاه استاد قرائتی(2)
ادامه دیدگاه حجتالاسلام قرائتی درباره مسجد تقدیم شما کاربران عزیز میشود:
ساختمان مسجد
مسجد باید محكم، ساده و بدون تزئینات باشد. اگر مساجد ما اینگونه میبود، ما الان نباید هیچ شهرك و روستای بدون مسجد داشته باشیم.
اما اگر برویم دنبال هزینههای تزئینات برای مسجد، هزاران منطقه بیمسجد خواهیم داشت. مسجد باید كوچك و فراوان و در دسترس باشد. نه اینكه بزرگ، كمتعداد و دور از دسترس باشد.
مگر چقدر انسان همت میكند كه بلند شود مسافت زیادی را طی كند تا به یك مسجد برسد؟
مسجد باید جایگاهی داشته باشد برای كسانی كه نمیتوانند داخل مسجد شوند اما میخواهند از برنامههای مسجد استفاه كنند.
مسجد امام علی علیهالسلام در هامبورگ كه مركز تبلیغ دكتر بهشتی بود، یك بنای دایرهشكلی بود كه از یك دایره مركزی و یك حاشیه پیرامونی تشكیل شده بود. مسلمانان در دایره مركز آن و غیر مسلمانان یا كسانی كه نمیتوانستند وارد مسجد شوند، در حاشیهی پیرامونی مینشستند.
به این ترتیب وقتی كسی سخنرانی میكرد و جمعیت را نگاه میكرد، همه در یك سطح قرار میگرفتند و این امكان وجود داشت كه همگان از برنامههای مسجد استفاده كنند.
كاشیكاریهای مسجد باید در موضوعات و معارف مسجد و قابل استفاده برای مردم باشد. مثلاً شكیات نماز، شرایط امام جماعت و آداب مسجد را با خط خوانا و زیبا در آن نوشته باشند.
یعنی كاشیكاریها باید الهامبخش باشد. ما آمدهایم با خط كوفی كه هیچكس از آن سر در نمیآورد، آیات و روایات را در كاشیكاریهای مساجد مینویسیم و مثلاً دیوار مسجد را تزئین میكنیم. این خطوط ناخوانا چه فایدهای دارد؟
تقسیم مسجد برای آقایان و خانمها باید بر اساس نفرات باشد. اینگونه نباشد كه بیشتر فضای مسجد را به آقایان بدهند و قسمت كوچكتر را به خانمها.
فضای مسجد كه ارث نیست كه مردان دو برابر زنان حق داشته باشند! اگر تعداد خانمها در مسجد بیشتر است، فضای بیشتری هم باید برای آنها اختصاص داد. نباید اینگونه باشد كه امكانات خوب برای یك قسمت باشد و امكانات نامناسب برای یك قسمت دیگر.
اگر مساجد دوطبقه است، طبقهی بالا را برای خانمها نگذارند، چون كه خانمها از نظر جسمانی ضعیفتر از آقایان هستند و بالا رفتن از پلهها برای آنها مشكلتر است.
مسجد را باید در محلی ساخت كه آن مكان خوشسابقه باشد. قرآن میگوید در محل غار اصحاب كهف مسجد بسازید و این به خاطر سابقه خوب آن مكان است.
رابطه مردم و مسجد
وقتی مردم به مسجد میروند، باید زینتهای خودشان را همراه ببرند. قرآن صریحاً گفته: «یا بَنی آدَمَ خُذُوا زینَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» (اعراف، 31) مؤمنان باید با بهترین لباس و عطر در مسجد حاضر شوند.
آیه دیگر میفرماید «الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا» (كهف، 46) اموال و اولاد زینت است. مسجد میروی، زینتت را همراهت ببر. یعنی دست فرزندت را بگیر و او را هم به مسجد ببر. مال زینت است. یعنی مسجد میروی پول همراهت ببر تا فقیری سیر شود یا نیاز مؤمنی برطرف شود.
مسجد نباید تبدیل شود به محل عبادت پیرمردها و پیرزنها. همه مردم در همه سنین باید به مسجد بیایند. اینگونه نباشد كه مثلاً پیرمردها بیایند مسجد و جوانها در مغازه و در حال كسبوكار باشند.
خداوند در آیه 101 سورهی نساء به پیغمبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم میفرماید وقتی در جنگ و رویارویی با دشمن هستی و میخواهی نماز بخوانی، همه لشكر به تو اقتدا نكنند.
مثلاً اگر دویست نفر هستید، صد نفر به تو اقتدا كنند، صد نفر نگهبانی بدهند كه دشمن حمله نكند. ركعت اول را بخوان، ركعت دوم كه گفتی بحولالله و قوّته أقوم و أقعد، این 100 نفر كه به تو اقتدا كردهاند قصد فُرادی كنند و خودشان سریع نماز را به پایان برسانند و بروند اسلحه را از آن گروه دیگر بگیرند تا آنهایی كه نگهبانی میدادند، به ركعت دوم نماز برسند.
یعنی در یك نماز دو ركعتی، همه سپاه شركت كنند. ما از این چه میفهمیم؟ از این میفهمیم كه مثلاً اگر دو زن در خانه هستند كه یكی از آنها سالخورده و دیگری جوان است، اینگونه نباشد كه همیشه زن سالخورده به مسجد بیاید و زن جوان به كارهای منزل و رسیدگی به فرزندان برسد.
بلكه یك روز او به مسجد بیاید و روز دیگر زن جوانتر به مسجد بیاید. یكی از آفتهای جامعهی ما این است كه مسجدیها یك قشر هستند و در غیر مسجد یك قشر دیگر هستند.
متولیان مسجد
در هر مسجدی یك نهاد باید متولی و مدیر امور باشد. اینگونه نباشد كه چندین شخص و مجموعه و نهاد و كانون داعیه اداره مسجد را داشته باشند.
از قدیم گفتهاند آشپز كه دو تا شد، آش یا شور میشود یا بی نمك. حالا بعضی اوقات ما در مسجد 13- 14 نفر آشپز داریم! آشپز مسجد باید یك نفر باشد تا بتواند یك تصمیم جدی برای مسجد بگیرد و او باید رئیس مسجد باشد.
حتی مسجد نباید در اختیار واقف باشد. واقف هم وقتی مسجد را وقف كرد، دیگر كدخدای مسجد نیست. اینطور نیست كه عزل و نصب با او باشد.
هیئت امنای مسجد باید افراد باتقوا باشند.
قرآن میگوید «إِنْ أَوْلِیاؤُهُ إِلاَّ الْمُتَّقُونَ» (انفال، 34) اولیای مسجد فقط باید افراد باتقوا و آدمهای شجاع باشند. «إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الآخِرِ وَ أَقَامَ الصَّلاَةَ وَ آتَى الزَّكَاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللّهَ» (توبه، 18) فقط كسانی حق تعمیر مسجد را دارند كه علاوه بر ایمان به خدا و قیامت، نترس باشند. آدم ترسو وقتی متصدی مسجد شد، مسجدداریاش هم همراه ترس میشود.
هر پولی را نباید برای مسجد پذیرفت. قرآن میگوید مشركین حق ندارند پول بدهند برای تعمیر مسجد. (توبه، 17) بلكه مسجد باید با پول پاك آدم باتقوا و شجاع ساخته شود.
پیشنماز مسجد باید كسی باشد كه افراد زیادتری را به مسجد بكشاند. باید از نظر قرائت بهترین باشد. باید از دیگران عادلتر باشد.
پیشنمازهای پیرمرد كه قدرت ارتباط با نسل جوان را ندارند، باید با یك طلبه جوان خوشسلیقه در كار امامت جماعت مسجد شریك شوند.
شركت در كار تبلیغات اسلامی و دینی در قرآن آمده است. خدا وقتی به حضرت موسی گفت برو پیش فرعون كه او طغیان كرده است، موسی گفت برای من وزیر و یاوری قرار بده و برادرم هارون را در كار من شریك كن. (طه، آیات 24 تا 33) مثلاً هر دو باهم به مسجد بروند.
آن پیرمرد نماز را بخواند و این طلبه جوان با جوانان ارتباط بگیرد. یك طلبه جوان برای درس دادن، پاسخ دادن به سئوالات مردم، عیادت از بیماران، تقدیر و تشكر و خدمات اجتماعی توانایی دارد، اما آن پیرمرد توانایی این كارها را ندارد. پیرمرد 70-80 ساله كه نمیتواند با بچه سیزده ساله ارتباط برقرار كند.
روحانی مسجد باید از احوال نمازگزاران اطلاع داشته باشد. پیغمبر صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم فرمود هر كسی كه فرزنددار شد، به من خبر دهید. هر كسی هم از دنیا رفت، به من خبر دهید.
منِ امام جماعت نباید بیایم در مسجد، نماز بخوانم و بروم و نفهمم چه كسی فرزنددار شده، چه كسی ازدواج كرده، و چه كسی از دنیا رفته است. باید بین امام جماعت و نمازگزاران ارتباط عاطفی برقرار باشد.
حضرت رسول صلّیاللهعلیهوآلهوسلّم نماز كه میخواندند، بلند میشدند در صفوف نگاه میكردند و سراغ افراد غایب را میگرفتند.
اگر میگفتند فلانی مریض است، حضرت میفرمودند برویم عیادت كنیم. اگر میگفتند مسافرت است، حضرت در حقش دعا میكردند. مسجد سالن حضور و غیاب امت اسلامی است.
مردم هم باید پیشنماز را دوست داشته باشند. اگر مردم در یك مسجدی با روحانی مسجد مشكل دارند و رابطهشان شكرآب است، آن روحانی باید از آن مسجد به مسجد دیگری برود. حدیث داریم اگر پیشنماز محبوبیت نداشته باشد، آن نماز جماعت قبول نیست. صحیح است، اما قبول نیست.
خادم مسجد هم باید كسی باشد كه اولاً جوان، خوشصدا و خوشقیافه باشد. ثانیاً استاد قرآن باشد و خودش بتواند به بچههای محله قرآن بیاموزد و سوم اینكه حداقل تحصیلاتش دیپلم باشد.
اگر جوانی اینگونه بود میتواند خادم مسجد شود و زندگیش هم از این طریق تأمین شود.
منابع:
پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری
گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع)
تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان
