مسجد از دیدگاه استاد قرائتی(1)
گفتاری از حجتالاسلام و المسلمین محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز كشور و صاحب تفسیر «نور» درباره كارآمدی و كارویژههای مسجد به شرح ذیل تقدیم خوانندگان محترم میشود:
در اهمیت مسجد همین بس كه خداوند میفرماید من كرهی زمین را كه خلق كردم، ابتدا مسجدالحرام را برای عبادت قرار دادم. «إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَ هُدًى لِّلْعَالَمِینَ» (آل عمران، 96) پیامبر اكرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم در بدو ورود به مدینه اولین كاری كه انجام دادند، ساختن مسجد بود. در قبا مسجد ساختند، بعد از ورود به مدینه هم مسجد ساختند.
مسجد خیلی مورد توجه اسلام است. اصولاً محلهای عبادت حتی اگر مربوط به غیر مسلمانان باشد، در اسلام احترام زیادی دارد.
در قرآن آمده است كه: «لَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْكَرُ فیهَا اسْمُ اللَّهِ كَثیراً» (حج، 44) میفرماید باید مقابل متجاوزین ایستاد وگرنه صومعهها و دیرها و مساجد كه محل عبادت هستند، خراب میشود. پس باید عدهای قیام كنند تا این مراكز عبادت آسیبی نبیند.
در اسلام نماز خواندن در مسجد آنقدر اهمیت دارد كه میگویند اگر انسان نماز اول وقتش را تأخیر بیندازد اما در مسجد بخواند، بهتر است از این كه نمازش را اول وقت و در خانه بخواند.
مسجد در اسلام محلی است كه باید استفادهی چندمنظوره داشته باشد. در صدر اسلام مسجد كوفه محل مشورت، قضاوت، سئوال و جواب، عبادت و دیگر امور بود.
مسجد باید به محور فعالیتهای دینی و فرهنگی در جامعهی اسلامی تبدیل بشود. مؤمنین باید مسجد را به عنوان محور فعالیتهای خودشان قرار بدهند. حتی برنامهی روزانهی خود را با توجه به وقت نماز در مسجد تنظیم كنند. مؤمنین میتوانند قرار ملاقاتهای خود را در مسجد قرار دهند.
مسجد باید به گونهای باشد كه همه مردم بهراحتی در برنامههای آن شركت كنند. اینگونه نباشد كه مسجد در اختیار حزب یا گروه خاصی باشد و این مسئله باعث شود كه عدهای از مردم به مسجد نیایند.
مراكز فرهنگی دیگر مانند حسینیهها باید مؤید مسجد باشند و نه رقیب آن. اینگونه نباشد كه مثلاً در ایام محرم در كنار مسجدی یك حسینیه برپا شود و جوانها به حسینیه بروند و پیرمردها به مسجد.
در سالهای دفاع مقدس، بیش از 90 درصد شهدای ما از مساجد بودند و نه از مراكز دیگر. بنابراین ما باید به مسجد بیش از آنچه كه امروز بها میدهیم توجه كنیم. روحانیون ما باید توجه بیشتری به مسجد داشته باشند. اینگونه نباشد كه عدهای از روحانیون به خاطر مشغلههای دولتی مساجد را رها كنند. مسجد همواره در اولویت است.
برنامههای مسجد
مساجد ما باید علاوه بر اینكه محل عبادت، نماز و دعا باشند، هركدام پاسخگوی یك نیاز مشخص و ویژهای هم باشند.
مثلاً یك مسجدی باشد كه پاسخگوی شبهات جوانان باشد و بتواند برای كسانی كه سالی یك بار و آن هم در شب قدر به مسجد میآیند، حرف داشته باشد.
آدم شبههدار مانند آدم تیرخورده است. باید تیر را از پایش كشید. باید شبهه او را برطرف كرد وگرنه شاید از دست برود.
یك مسجدی باشد كه در آن برای بچهها قصه بگویند. بچه كوچك كه تحمل دعای طولانی را ندارد. بنابراین در كنار مساجد ما باید یك اتاقكی باشد كه بچهها در آن بازی كنند.
برای آنها اشعار و سرودهای خوب دینی بخوانند. در یكی از كشورهای كوچك عربی برای بچههای ابتدایی سرود درست كرده بودند بر وزن این شعر فارسی كه «من راست میگم همیشه، دروغ سرم نمیشه» آنها میگفتند «ساداتی الائمه، بابُ نَجاة الأمّة، اَوّلهم علیٌّ، آخرهم مهدیٌ». باید برای بچهها خوراك بچگانه درست كنیم و در مسجد این خوراك را عرضه كنیم.
یك مسجد دیگری باید باشد كه برای اساتید دانشگاه برنامههای ویژه داشته باشد. منبر و وعظ و نماز و امام جماعت این مسجد باید جور دیگری باشد. یعنی ما باید برای انواع نیازها، انواع پاسخها را در مسجد عرضه كنیم.
در حدیث داریم كسی كه به مسجد برود، هشت مطلب نصیبش میشود. یكی از آنها علم مستطرف است. علم مستفار یعنی حرف تازه. یعنی پیشنماز باید هر روز مطالعهی جدید كند و مطالب جدیدی را به مردم عرضه كند.
جلسات معرفتی و معنوی مسجد باید به صورت تناوبی برگزار شود. اینطور نباشد كه دهه اول محرم در یك خیابان چندین جا روضه باشد، اما چند ماه بعد هیچ خبری از مجلس وعظ در آن خیابان نباشد.
همچنین مناسب است پیشنماز مسجد در مناسبتهای مختلف از روحانیون منبری خوب دعوت كند كه مردم نهایت استفاده را از برنامههای مسجد ببرند.
درب مسجد نباید بعد از نماز بسته شود. این آفت مسجد است. در خیلی از مسجدها نماز كه خوانده میشود، درب مسجد بسته میشود. توجیهشان هم این است كه ما نمیتوانیم یك مسجد بزرگ را با كولرها یا بخاریها و چراغهای روشن باز نگهداریم برای اینكه یك نفر میخواهد نماز بخواند.
بله این درست است، اما شما میتوانید در حیاط مسجد، یك جایی را بگذارید مخصوص نماز خواندنِ بعد از وقت جماعت. یك وقت كسی مسافر است، رهگذر است، میخواهد نماز بخواند، درب مسجد باید باز باشد.
غیر از صدای اذان نباید صدایی از مسجد پخش شود؛ چه به اسم مناجات، چه به اسم پیشخوانی یا سحرخوانی. هیچ مرجعی اجازه نمیدهد كه شما قبل از اذان صبح مردم را از خواب بیدار كنید. فقط برای اذان میشود مردم را برای نماز از خواب بیدار كرد.
در مسجد همه افراد حق برابر دارند. اگر یك بچه دوساله آمد در مسجد نشست، هیچكس حق ندارد او را از سر جایش بلند كند. همه مسلمانان در مسجد یك حق مساوی دارند.
منبع:
پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری
گزارش خبرگزاری اهل بیت(ع)
تهیه و تنظیم: عبداله فربود، گروه حوزه علمیه تبیان
