اصحاب و یاران امام علی ابن موسی الرضا (زكریا بن آدم اشعری قمی)
این حضور معنوی و انس عمیقی كه بین زكریا و امام رضا (علیه السلام) وجود داشته، نشان می‌دهد كه زكریا تا چه حد شایسته و مورد اطمینان بوده كه آن حضرت این چنین، اسرار و علوم الهی را در اختیار او می‌گذاشته، و حتی برای این كار مقدس از نوافل شبانه نیز صرف نظر نموده‌اند و كار افضل را ترجیح داده‌اند.
زکریا بن آدم اشعری قمی
از شیعیان بنام و علمای وارسته شهر قم به شمار می‌رود، و نزد اهل بیت بخصوص امام رضا (علیهم السلام) از منزلت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
روایت شده كه روزی خدمت امام رضا (علیه السلام) رسید و به ایشان عرض كرد: قصد دارم كه از میان خانواده و نزدیكانم خارج شوم، زیرا انسان‌های سفیه و كوته‌اندیش، میانشان زیاد شده است.
در روایت دیگری زكریا بن آدم این چنین توسط امام رضا (علیه السلام) مورد تأیید و وثوق قرار گرفته است؛ علی بن مسیب كه یكی دیگر از اصحاب مخصوص امام رضا (علیه السلام) است، می‌گوید:
زمانی خدمت امام رضا (علیه السلام) مشرف شدم و به ایشان عرض كردم: مولای من! راه من از این‌جا بسیار دور است، و نمی‌توانم همیشه خدمت شما برسم، بنابراین باید از چه كسی احكام دین خود را اخذ نمایم؟
حضرت (علیه السلام) در جواب من فرمود: از زكریا بن آدم آگاهی‌های خود را فرا بگیر، كه او امانت‌دار دین و دنیا می‌باشد.
همان گونه كه بیان شد زكریا نزد ائمه (علیه السلام) از جایگاه خاصی برخوردار بوده و چه سعادتی از این بالاتر كه حتی در یكی از سال‌ها در سفر حج همراه و هم محمل حضرت امام رضا (علیه السلام) بوده است.
همچنین در روایت دیگری میزان احترام و جایگاهی كه زكریا نزد امام رضا (علیه السلام) داشته از زبان خودش این چنین بیان شده است:
روزی خدمت امام رضا (علیه السلام) مشرف شدم و آن زمانی بود كه ابوحریر، تازه وفات كرده بود. آن حضرت پس از درخواست رحمت از خدا برای او، از ابتدای شب با من مشغول صحبت شد، تا این كه صبح طلوع كرد، و حضرت برخواست و به خواندن نماز فجر مشغول گشت.
این حضور معنوی و انس عمیقی كه بین زكریا و امام رضا (علیه السلام) وجود داشته، نشان می‌دهد كه زكریا تا چه حد شایسته و مورد اطمینان بوده كه آن حضرت این چنین، اسرار و علوم الهی را در اختیار او می‌گذاشته، و حتی برای این كار مقدس از نوافل شبانه نیز صرف نظر نموده‌اند و كار افضل را ترجیح داده‌اند.
ضمن این كه مشابه چنین حالتی در دیگر معصومین (علیهم السلام) نیز مشاهده شده و در همین زمینه ابن ابی الحدید از كتاب «استیعاب» پیرامون ارتباط نبی اكرم (علیه السلام) و سلمان چنین نقل كرده: روایت شده از عایشه كه گفت: در شب بین سلمان و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) جلسه‌ای خصوصی برقرار بود، كه حتی آن جلسه بر حضور ما نزد ایشان غلبه داشت.
و شاید بتوان گفت كه بواسطه چنین روایاتی بوده، كه شیخ صدوق (علیه السلام) پیرامون تعلیم و علم اندوزی فرموده‌اند: افضل است آن كسی كه شب بیست و یكم و بیست و سوم ماه مبارك رمضان را به مذاكره و مباحثه علمی پرداخته باشد.
شهر قم، عُشّ آل محمد (علیهم السلام)
شهر قم و اهالی آن از دیرباز كانون توجه بزرگان دین قرار داشته‌اند و همین توجه، آن‌جا را به شهری مقدس مبدل كرده است. در میان اهل قم خاندان اشعری كه زكریا نیز از آنان می‌باشد، پیوسته از امتیاز و برجستگی بیشتری برخوردار بوده‌اند. چنان‌كه حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) پیرامون آنان فرموده‌اند: خداوند اشعریون را بیامرزد، كوچكشان و بزرگشان را. و یا این كه در عبارت دیگری فرموده‌اند: اشعریون از من هستند، و من نیز از ایشانم.
از افتخارات دیگر این خاندان، این است كه موسی بن عبدالله بن سعد اشعری از آنان است، او همان كسی است كه برای اولین بار تشیع را به مردم قم معرفی كرد و ترویج داد. و از افتخارات دیگر آنان خود زكریا بن آدم است. همان گونه كه بیان شد چنان احترام و جایگاهی داشت كه
دیگر افتخارشان این است كه اولین كسانی بودند كه برای ائمه (علیهم السلام) خمس می‌فرستادند و زمین‌های بسیاری را وقف آن بزرگواران می‌كردند. و از آن سو ائمه (علیهم السلام) نیز بسیاری از آنان را با دادن هدایا و تحفه‌ها‌یی، مورد لطف و عنایت قرار داده‌اند.
مزار شریف این محدیث بزگوار در قبرستانی معروف به شیخان در قم واقع شده است. و در جوار قبر او پسر عمویش زكریا بن ادریس قرار دارد كه به ابن جریر معروف بوده و از اصحاب مخصوص و نزدیك امام صادق، امام كاظم و امام رضا (علیهم السلام) بوده است. همچنین در جوار آن دو بزرگوار، پسر برادر زكریا بن آدم، یعنی آدم بن اسحاق بن آدم اشعری مدفون شده، كه او نیز جزء اصحاب مخصوص امام جواد (علیه السلام) شمرده شده است.
منبع:آستان قدس رضوی
بخش حریم رضوی
