وقتی دستگاه گوارش کلافه می‌شود چه بخوریم!؟
اسهال در واقع نوعی واکنش بدن به ویروس و یا باکتری است که وارد دستگاه گوارش شده و بدن در صدد دفع آن بر می‌آید، بنابراین متوقف کردن آن در ساعات اولیه ممکن است سبب بروز مشکلات دیگری در بدن شود.
اسهال ممکن است به دلایل مختلفی از قبیل: خوردن مواد غذایی آلوده و یا تحت فشار و استرس شدید روحی قرار گرفتن (مرگ عزیزان، طلاق و ...) بروز کند. اسهال تحت هر عاملی که باشد، علاوه بر درمان علت اولیه نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی دارد که از تشدید آن جلوگیری شود. در این جا چندین مورد را توضیح می‌دهیم.
مـوز
موز یکی از موادی است که برای سیستم گوارشی که به هنگام اسهال به هم ریخته، مناسب می‌باشد، زیرا میوه‌ای ملایم و سهل الهضم می‌باشد. موز به علت دارا بودن پتاسیم فراوان، می‌تواند به جایگزین کردن الکترولیت‌هایی که در اثر اسهال از بدن دفع شده‌اند، کمک کند. از طرفی موز به علت داشتن پکتین فراوان (نوعی فیبر قابل حل) می‌تواند به جذب و حفظ مایعات در روده‌ها کمک کرده و از دفع آب و سایر مواد مورد نیاز بدن جلوگیری کند.
موز همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از یک نوع فیبر قابل حل به نام اینولین می‌باشد که به رشد و تقویت باکتری‌های مفید بدن که در روده زندگی می‌کنند، کمک می‌کند.
سیـــب
سیب نیز مانند موز حاوی پکتین فراوان می‌باشد. البته سیب خام به علت فیبر فراوانی که دارد برای سیستم گوارش و روده‌هایی که دچار اسهال شده‌اند مناسب نمی‌باشد و باید سیب را به صورت پخته شده (کمپوت) مصرف نمود تا هضم آن برای دستگاه گوارش آسان‌تر باشد. در این صورت، بدن علاوه بر بهره‌مند شدن از پکتین موجود در سیب از سایر مواد مغذی آن نیز بهره‌مند می‌شود.
نان تست و کراکر (بیسکویت بدون شکر)
زمانی که در شرایط سلامت هستید و معده و روده‌های شما دچار اسهال نشده‌اند، تا حد امکان از غذاهای کامل (حاوی سبوس) استفاده کنید، اما زمانی که دچار اسهال می‌شوید بهتر است از مواد غذایی غیر سبوس‌دار استفاده نمایید، زیرا هضم آن‌ها برای روده‌های دچار اسهال آسان‌تر می‌باشد. استفاده از بیسکویت بدون شکر مانند چوب شور به علت دارا بودن نمک در دوره اسهال مناسب می‌باشد.
برنج و سیب‌زمینی پوره شده
برنج و سیب‌زمینی از مواد نشاسته‌ای سهل الهضم و کم فیبر بوده و برای معده و روده‌هایی که در اثر اسهال به هم ریخته‌اند مناسب می‌باشند. برنج را به صورت کمتر و بدون اضافه کردن کره و یا روغن مصرف کنید، زیرا چربی برای سیستم گوارشی که دچار اسهال شده مضر می‌باشد.
مرغ بخار پز شده
گوشت مرغ بخارپز شده به علت دارا بودن بافت نرم و سهل‌الهضم بودن پروتئین آن، در دوره اسهال توصیه می‌شود، زیرا از این طریق می‌توان مقادیری از مواد مغذی و مورد نیاز را به بدن رسانید. کره و انواع روغن برای سیستم گوارشی که دچار اسهال شده است مناسب نمی‌باشد، بنابراین از سرخ کردن و یا تفت دادن گوشت مرغ در این زمان خودداری کرده و آن را به شکل بخارپز مصرف کنید.
ماســـت
معمولاً در طی مدتی که دچار اسهال می‌شوید، توصیه می‌شود از مصرف محصولات لبنی خودداری کنید، اما ماست و دوغ از این قانون استثنا می‌باشند. سعی کنید از دوغ و یا ماست‌هایی که دارای پروبیوتیک می‌باشند استفاده کنید، زیرا به حفظ باکتری‌های مفید موجود در روده کمک می‌کنند و سبب تقویت سیستم گوارش بدن می‌شوند.
نوشیدنی‌های گیاهی
از میان انواع نوشیدنی‌های گیاهی می‌توان به دو نوع آن اشاره کرد: نعناع و بابونه
چای نعناع: نعناع بر روی سیستم گوارشی معده و روده‌ها، اثر مسکن داشته و سبب تسکین عضلات موجود در جدار روده‌ها شده و انقباض روده‌ها را کاهش می‌دهد. چای نعناع همچنین سبب کاهش نفخ و گازهای روده‌ای می‌شود.
چای بابونه: چای بابونه نیز در کاهش التهاب معده و روده مۆثر بوده و اسپاسم‌های روده‌ای را کم می‌کند.
سیب نیز مانند موز حاوی پکتین فراوان می‌باشد. البته سیب خام به علت فیبر
فراوانی که دارد برای سیستم گوارش و روده‌هایی که دچار اسهال شده‌اند مناسب نمی‌باشد و باید سیب را به صورت پخته شده (کمپوت) مصرف نمود تا هضم آن برای دستگاه گوارش آسان‌تر باشد
مواد غذایی که نباید خورد:
مواد غذایی که سبب تشدید و یا طولانی‌تر شدن دوره اسهال می‌شوند، عبارتند از:
غذاهای تند،
غذاهای پرچرب،
مواد غذایی حاوی فیبر فراوان
و مواد غذایی حاوی قند و شکر فراوان.
همچنین از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی‌هایی که دارای کافئین می‌باشند باید خودداری نمود، زیرا موجب از دست دادن آب بدن شده و بدن را با کم آبی بیشتر در دوره اسهال روبه‌رو می‌کنند.
نکته
اسهال در واقع نوعی واکنش بدن به ویروس و یا باکتری است که وارد دستگاه گوارش شده و بدن در صدد دفع آن بر می‌آید، بنابراین متوقف کردن آن در ساعات اولیه ممکن است سبب بروز مشکلات دیگری در بدن شود، لذا به هنگام بروز این مشکل حتماً به پزشک مراجعه کرده و از استفاده از داروهای ضد اسهال که در داروخانه‌ها بدون نسخه داده می‌شوند، خودداری کنید.
اگر بر اثر اسهال دچار خشکی پوست، تشنگی، بی‌حالی و ضعف شده‌اید حتماً به پزشک مراجعه نمایید. برای جبران آب از دست رفته بدن، مصرف مایعاتی را که برای اسهال مناسبند افزایش دهید. شما می‌توانید از نوشابه‌های ورزشی (انرژی‌زا) که حاوی الکترولیت‌ها می‌باشند و می‌توانند نمک از دست رفته بدن را جبران کنند، استفاده نمایید.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: دنیای تغذیه - شماره 113 - دکتر آزیتا حکمت دوست
مطالب مرتبط:
غذاهای مفید در زمان اسهال و یبوست
کاهش ناراحتی های معده و گوارشی
