گزارش توجیهی جنبش عدم تعهد

1. سابقه تأسیس، اهداف و اصول:

جنبش عدم تعهد (NAM) در فضای دو قطبی سرمایه داری و کمونیسم و جنگ سرد توسط کشورهایی از آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و مناطق دیگر جهان در سال 1961 پایه گذاری شد. اهداف اصلی جنبش عدم تعهد شامل حمایت از حق تعیین سرنوشت، حاکمیت و استقلال ملی و یکپارچگی سرزمینی کشورها، عدم الحاق به پیمانهای نظامی چند جانبه و استقلال کشورهای عضو نفوذ بلوک بندی سیاسی قدرت های بزرگ، مبارزه با امپریالیسم، نژاد پرستی، اشغال و سلطه خارجی و همچنین خلع سلاح، عدم دخالت درامور داخلی کشورها، همزیستی مسالمت آمیز تقویت سازمان ملل متحد، دموکراتیزه نمودن روابط بین الملل، توسعه اقتصادی اجتماعی، بازسازی سیستم اقتصادی بین المللی و همکاری بین المللی در موقعیت برابر است.

علاوه بر موارد فوق موضوعات جدیدی مانند تقویت چند جانبه گرایی و محکومیت یکجانبه گرایی درعرصه بین المللی، احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی، مقابله با اتخاذ دکترین حمله پیشگیرانه، ارتقاء همکاری بین المللی در استفاده صلح آمیز از فناوری انرژی هسته ای و تقویت همکاری جنوب- جنوب در دستور کار جنبش عدم تعهد قرار دارد.

مواضع جنبش عدم تعهد و چارچوب نشستها در دفتر هماهنگی جنبش در نیویورک، اجلاسهای وزراء و رۆسای کشورهای عضو تدوین و تصویب می گردد. مهمترین سند جنبش، سند بیانیه نهایی اجلاس سران و وزرای امور خارجه می باشد که طی سه فصل مختلف و مواضع جنبش در زمینه مسائل جهانی، بحرانهای سیاسی منطقه ای و مسائل اجتماعی و اقتصادی مورد توجه قرار می گیرد.

جنبش عدم تعهد با 120 کشور عضو بعلاوه 16 کشور و 11 سازمان بین الملل ناظر، بعنوان بزرگترین تشکل بین المللی بعد از سازمان ملل متحد محسوب می شود. جنبش عدم تعهد فاقد دبیرخانه دائمی است و کشوری که ریاست سه ساله آن را بعهده می گیرد مسئولیت امور دبیرخانه ای را بر عهده دارد.

2. تاریخچه روابط و سابقه همکاری ج.ا.ا با جنبش عدم تعهد:

جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصول بنیادین و اولیه مندرج در سیاست خارجی خویش یعنی اصل «سیاست نه شرقی، نه غربی»، در ششمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هاوانا در سال 1358 بعنوان هشتاد و هشتمین کشور به عضویت جنبش عدم تعهد درآمد و طی 30 سال عضویت در آن بخصوص از سال 1983 و در مقطع آغازین جنگ تحمیلی همواره به عنوان یکی از کشورهای فعال و پیشرو در کلیه نشستهای جنبش عدم تعهد بویژه اجلاسهای سران و وزرای امور خارجه شرکت داشته و در تدوین مواضع و تصمیمات جنبش در خصوص مسائل و تحولات مهم بین الملل نقش فعالی را ایفا نموده است. نمایندگی های کشورمان نزد سازمان ملل متحد بخصوص در نیویورک در کلیه جلسات دفتر هماهنگی جنبش عدم تعهد حضور فعالی داشته اند .

در سالهای اخیر و در پی طرح موضوع فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران در شورای حکام آژانس انرژی اتمی و متعاقب آن در شورای امنیت سازمان ملل متحد، وزارت امور خارجه فعالیت گسترده ای در جلب حمایت جنبش عدم تعهد و بیانیه های متعدد گروه عدم در آژانس بین المللی انرژی اتمی در حمایت از فعالیتهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران بود. همچنین در اجلاس وزرای خارجه دفتر هماهنگی جنبش عدم تعهد در پوتراجایا مالزی (خرداد 1385) برای نخستین بار بیانیه جداگانه جنبش عدم تعهد در خصوص فعالیتهای هسته ای کشورمان صادر شد و سه ماه بعد (شهریور ماه 1385) مشابه این بیانیه در چهاردهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد در هاوانا به تصویب رسید.

3.برگزاری شانزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در ایران

در پی انجام اقدامات مۆثر و کارآمد و ارائه دیپلماسی فعال از سوی دستگاه سیاست خارجی کشورمان که در جریان اجلاس چهاردهم سران در هاوانا و نشستها و اجلاسهای بعد از آن در سطوح مختلف ظاهر گردید، نهایتاً، پانزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو تعهد در تیرماه 1388 در شرم الشیخ –مصر، پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران برای میزبانی شانزدهمین اجلاس سران جنبش عدم تعهد و برگزاری آن در سال 2012 میلادی (1391 شمسی) را علیرغم تمایل کشورهای دیگر از جمله قطر به کسب این میزبانی، با اجماع کامل به تصویب رساند. بدین ترتیب جمهوری اسلامی ایران علاوه بر کسب ریاست سه ساله بر جنبش بمدت 9 سال نیز بعنوان عضو تروئیکای جنبش عدم تعهد خواهد بود. این موقعیت کم نظیر در صورت بهره برداردی، فرصت مغتنمی را بمنظور ارتقاء نقش کشورمان برای پیشبرد اهداف و مواضع اصولی جنبش عدم تعهد فراهم آورده و جایگاه جمهوری اسلامی ایران و سیاست خارجی را در عرصه بین الملل تقویت خواهد نمود.

در این اجلاس که به لحاظ گستردگی و وسعت برگزاری آن در جمهوری اسلامی ایران در نوع خود بی نظیر است، 120 کشور عضو، 27 عضو ناظر (شامل 16 کشور و 11 سازمان مهم بین المللی) بعلاوه مدعوین شامل مقامات کشورهای دیگر و یا شخصیتهای بین المللی ویژه و سازمانها و نهادهایی از مناطق مختلف جهان در عالیترین سطح ممکن حضور خواهند داشت که بسیاری از آنان برای نخستین بار به کشورمان عزیمت خواهند کرد و بطور مستقیم تصویر واقعی جمهوری اسلامی ایران و پیشرفتها، توانمندیها و دستاوردهای کشور را که در طول سالیان پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی حاصل شده است را از نزدیک مشاهده خواهند نمود.

منبع : خبرگزاری جنبش عدم تعهد ها