نگاهی به اجلاس سران غیرمتعهدها در تهران

اگرچه فلسفه وجودی جنبش عدم تعهد به دوران جنگ سرد باز می‌گردد، ولی علی رغم فروپاشی نظام دو قطبی، نه تنها جنبش به فعالیت‌های خود ادامه داده است، بلکه همواره تلاش کرده تا نقش موثری در عرصه مسائل جهانی ایفا کند.

از سوی دیگر، حضور سران و مقامات 120 کشور در اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران در کنار نقش مهم این جنبش در عرصه بین‌المللی بیانگر اهمیت برگزاری این اجلاس در تهران است.

با توجه به شرایط موجود و فشارهای زیادی که غرب بر جمهوری اسلامی وارد کرده‌اند، برگزاری این نشست می‌تواند نقش موثری در بازنمایی دوباره جایگاه ایران در سطح بین‌المللی داشته باشد، چون در حال حاضر تمام تلاش کشورهای غربی بر این محور قرار گرفته که به نوعی مشروعیت جایگاه ایران در سطح جهانی را زیر سئوال ببرند و برگزاری چنین اجلاس مهمی، بدون تردید نقش ویژه‌ای در خنثی شدن سناریو آنها علیه ایران خواهد داشت.

برگزاری این اجلاس توسط تهران که یکی از قدرت‌های منطقه‌ای به شمار می‌آید، در واقع نشان می‌دهد که ایران توانایی دیکته کردن قدرت بیشتر خود به صورت غیرمستقیم به کشورهای دیگر خواهد داشت. علاوه بر اینکه، ایران با برگزاری چنین جلسه‌ای می‌تواند یک مانور هژمونیک را در سطح جهان و منطقه به نمایش گذارد.

به بیان دیگر، از آنجایی که در مقطع کنونی فشارهای اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک علیه ایران افزایش زیادی داشته، طبیعتا حضور سران عدم تعهد در ایران، بمنزله واکنش غیرمستقیم بسیاری از کشورهای جهان برای مقابله با تلاش‌های آمریکا و شرکای اروپایی آنهاست.

در واقع، آمریکا و هم پیمانانش در جهت القای انزوای ایران در عرصه جهانی بر این تصورند که فشار بر تهران برای پذیرش خواسته‌های غیرمشروع آنها مبنی بر انصراف از فعالیت‌های هسته‌ای، نباید محدود به حوزه اقتصادی، تجاری، بانکی و بیمه‌ای باشد، بلکه باید دیگر حوزه‌های مورد علاقه ایران را نیز در بر گیرد.

طبیعتا کشوری که نتواند در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی با دیگر کشورها ارتباط بر قرار کند و در معرض انزوا و فشار قرار گیرد، از موقعیت و جایگاه مناسبی در فضای بین‌المللی برخوردار نخواهد بود و طبیعی است در چنین شرایطی فشارها بر آن کشور افزایش خواهد یافت.

در همین راستا بود که غربی‌ها تلاش کردند، در چارچوب پروژه ایران هراسی به ایجاد بدگمانی در همسایگان‌مان بپردازند. در واقع، این تلاش‌ها با هدف کاهش حضور و نفوذ تهران در صحنه بین‌المللی و منطقه‌ای صورت می‌گیرد و از جمله این موارد می‌توان به تدابیر آنها برای محروم کردن ایران از حضور در مجامع و نهادهای بین‌المللی اشاره کرد.

آنچه اهمیت این اجلاس را دو چندان می‌کند، همین تلاش دشمن در مقطع خاص کنونی است. طبیعتا در چنین فضایی، اقدام ایران در زمینه برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد در تهران، حرکتی کاملا بر خلاف اقدامات آنها قلمداد می‌شود.

افزون بر این، ایران می‌تواند با بهره‌برداری از امتیاز خود به عنوان میزبان این نشست، ماهیت جریان بیداری اسلامی را به جهانیان معرفی کند و نشان دهد، چارچوب آن بر اساس ایدئولوژی اسلامی است.

علت اهمیت این موضوع به آن دلیل است که غرب به ویژه آمریکا در صدد هستند، ماهیت تحولات منطقه را وارونه جلوه دهند و بگویند این جریان یک بهار عربی است که در چارچوبی لیبرال شکل می‌گیرد و تحت کنترل آمریکاست.

به نظر می‌رسد، مجموعه این عوامل در کنار هم موجب نگرانی غربی‌ها به ویژه آمریکا و اسرائیل شده از این روست که آنها طی مدت اخیر از تمام توان رسانه‌ای و نفوذ سیاسی خود برای ضربه زدن به این نشست بهره گرفته‌اند. از جمله این اقدامات می‌توان به تلاش واشنگتن و رژیم صهیونیستی برای منصرف کردن دبیرکل سازمان ملل از سفر به تهران اشاره کرد.

در همین راستا ابتدا برخی مقامات صهیونیستی در تماس با بان کی مون نگرانی خود را در این‌باره با وی در میان گذاشتند و گفتند، سفر او به تهران این پیام را که «همه چیز مرتب است»، به ایران منتقل می‌کند و در نتیجه به تلاش‌های بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران آسیب می‌رساند.

اما زمانی که آنها با بی‌اعتنایی دبیرکل سازمان ملل با این موضوع روبرو شدند، نخست وزیر رژیم صهیونیستی خود مستقیما وارد عمل شد و در تماس تلفنی با بان کی مون مخالفت شدید خود با سفر وی به تهران را اعلام کرد.

آنها هنوز از این اعتراضات حاصلی به دست نیاورده بودند که اخباری مبنی بر موافقت محمد مرسی، رئیس جمهور مصر برای حضور در نشست جنبش عدم تعهد در تهران منتشر شد. این موضوع به نگرانی اسرائیلی‌ها دامن بیشتری زد. از اینرو بود که روزنامه‌های اسرائیلی از سفر مرسی به ایران به شدت ابراز نگرانی کردند و حتی تمایل او برای مشارکت در این نشست را «توطئه‌ای» خواندند که باید درباره آن «بیمناک» باشند.

همزمان با مقامات صهیونیستی، آمریکایی‌ها نیز وارد عمل شدند و از رئیس جمهوری مصر و دبیرکل سازمان ملل خواستند در این نشست شرکت نکنند.

آنها که از بی‌نتیجه بودن اصرار خود برای منصرف کردن بان کی مون از سفر به ایران مطمئن بودند، از دبیرکل سازمان ملل خواستند در صورت حضور در تهران‌ نگرانی‌های جامعه جهانی را به ایران یادآوری کند.

ترفند دیگر آمریکایی‌ها برای تحت فشار قرار دادن تهران «نامناسب» خواندن ایران برای میزبانی این نشست بین‌المللی بود. «ویکتوریا نولاند»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا با طرح این ادعا که ایران بسیاری از تعهدات بین‌المللی خود را نقض کرده، میزبانی آن را برای اجلاس غیرمتعهدها «عجیب» خواند.

به هر روی اجلاس سران غیرمتعهدها درحالی در تهران درحال برگزاری است که بر اساس آخرین گزارش‌ها قرار است در این اجلاس حدود 20 سازمان بین المللی شرکت کنند که برخی از آنها عضو جنبش نیستند، اما به عنوان میهمان ویژه در آن شرکت خواهند کرد.

هیئت‌ها با ترکیب‌های متفاوت در این اجلاس شرکت می‌کنند، به عنوان مثال هیئت هند 250 نفره است، اما برخی هیئت‌ها با 5 نفر در این اجلاس شرکت می‌کنند.

تاکنون حدود 51 کشور در سطح رئیس جمهوری، نخست وزیری، پادشاهی و معاون رئیس جمهوری برای حضور در این اجلاس اعلام آمادگی کرده‌اند و احتمالاً تعداد آنها بیشتر هم خواهد شد.

اگرچه حضور شخصیت‌های برخی از کشورها مانند پادشاه بحرین در اجلاس تهران با حساسیت‌هایی مواجه شده است، اما واقعیت امر این است که به لحاظ دیپلماتیک باید کشور بحرین به عنوان یکی از اعضای این جنبش به این اجلاس دعوت شود و این کشور در چه سطحی در اجلاس تهران شرکت کند، بر عهده آن کشور خواهد بود.