تحول در حوزه، نیازمند مدیریت کارآمد (1)

مقدمه

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار فضلا، مسۆولان و طلاب حوزه‌های علمیه قم، مشهد و اصفهان به ضرورت ترسیم چشم‌اندازی برای حوزه‌های علمیه اشاره و بر اهمیت تحول در این مراکز علمی تأکید کردند.

بررسی دیدگاه‌های رهبر فرزانه انقلاب اسلامی درباره نیازمندی‌های حوزه علمیه امری ضروری است که بایستی موضوع نشست‌های علمی و کرسی‌های نظریه‌پردازی مراکز حوزوی قرار گیرد و کارشناسان و فضلای مختلف حوزه درباره آن اظهار نظر کنند.

از این رو خبر گزاری رسا در گفت‌وگوی با حجت‌الاسلام سید محمد واعظ موسوی، عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد برجسته حوزه علمیه قم به بررسی این مساله پرداخت.

میتوانید متن کامل این مصاحبه را در ادامه مطلب بخوانید.

بازنگری کتب درسی، دغدغه رهبری و بعضی از مراجع تقلید

رسا ـ گزارشی از دیدار با رهبر معظم انقلاب ارائه کنید.

یکی از آرزوهای دیرینه ما و همه دوستان حوزوی، شرف یابی به حضور رهبر معظم انقلاب بود، چرا که حضور در این جمع های صمیمی و ارتباطات نزدیک آثار و برکاتی دارد که از راه غیر مستقیم به دست نمی‌آید.

 ما این دغدغه را داشتیم که چگونه می‌توان از رهبر انقلاب اسلامی که فرزند حوزه و همواره پیگیر مسائل و مشکلات حوزه هستند، بیشتر بهره‌مند شویم.

از سوی دیگر جلسه‌های پرسش و پاسخ صمیمانه ایشان با اقشار مختلف برگزار می‌شد، ولی تاکنون این گونه جلسات برای حوزویان برگزار نشده بود، تا اینکه هشتم آذرماه در حضور جمعی از فضلا و روحانیان قم، مشهد و اصفهان خدمت رهبری رسیدیم.

رهبر معظم انقلاب معمولا در موضوعات جزیی دخالت نمی‌کنند و در تصمیم‌گیری‌های حوزوی نظر دیگر مسۆولان را لحاظ می‌کنند.

مسائل مطرح شده در بیانات رهبری از آرزوهای دیرینه‌ای است که تحقق هرچه سریع‌تر آنها تلاش همه جانبه‌ای می‌طلبد. در عین حال که ضرورت تحول را منکر نیستیم، باید توجه داشت که در اختیار داشتن ابزار مناسب هم از شروط لازم است.

مدیریت در هر نهادی، تصمیم‌گیرنده اصلی است. اگر مدیریت کارآمد باشد، می‌تواند جریانات را به سمتی سوق دهد که جلوی بروز بسیاری از مشکلات و چالش‌ها را بگیرد.

مدیریتی که دارای اختیارات تام و ابزار لازم باشد، می‌تواند مۆثر باشد. ساختار حوزه به گونه ای است که مرکز خاصی نمی‌تواند به تنهایی تصمیم‌گیرنده باشد. باید پس از مصلحت سنجی و بررسی آرای مختلف به جمع بندی نهایی رسید.

یک سویه نگری به مسائل باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود. در حالی که همه می‌خواهیم در فضایی خالی از چالش سخن اعاظم علما عملی شود.

از جمله مسائلی که ده سال پیش نیز رهبر معظم انقلاب ذکر کردند، بازنگری کتب درسی است که دغدغه رهبری و بعضی از مراجع تقلید است.

مطمئنا اگر به صورت حذف بعضی از قسمت‌ها و ابقاء بعض دیگر باشد و این مطلب را بر عهده استاد یا طلبه بگذاریم و سلیقه‌ای عمل شود، روش مناسبی نیست.

راهکار دیگر این است که تغییر به صورت متن و پاورقی باشد. مباحث دقیق و ضروری را متن قرار دهیم و مثال‌ها و نقل اختلاف علما را در پاورقی ذکر کنیم.

متأسفانه بیشتر مواد درسی که محدوده مشخصی برای تدریس در یک سال دارد اکثر اوقات به پایان نمی‌رسند و چه بسا بخش‌های پایانی مهم‌تر از بخش‌های ابتدایی باشد، ولی بعد از اتمام سال تحصیلی طلاب دنبال فراگیری بخش‌های ناتمام نمی‌روند.

انجام این امور نیازمند مدیریت توانمندی است که با استفاده از نظریات اساتید مجرب و موفق، آن را سامان برساند.

تأخیر ده ساله در بازنگری کتب درسی حوزه

رسا ـ علت تأخیر ده ساله در بازنگری در کتب درسی حوزه چیست؟

فکر نمی‌کنم علت تأخیر عدم اراده باشد. اشتیاق و اراده هست. علت آن نبودن ابزار لازم است. نتوانسته‌ایم عده‌ای از اساتید که نظرات هم را بپذیرند و روی این کار وقت بگذارند، جمع‌آوری کنیم.

مشکل ما در حوزه این است که هر کسی که مسۆولیتی می‌پذیرد آن را به عنوان یک فرع قبول می‌کند و اصل را داشتن درس و بحث می‌داند. در حالی که این کارها وقتی به نتیجه می‌رسد، که فرد مسۆول، ممحض در آن باشد.

راهکارهای پیشگیری از افراط و تفریط در بخش تحول متون درسی حوزه

رسا ـ چگونه می‌توان در بخش تحول متون درسی از افراط و تفریط دوری کرد؟

برای ایجاد تحول، اطلاع رسانی دقیق و ایجاد فضای مناسب و وحدت رویه دست اندکاران تحول، ضروری است. مثلاً اگر قرار است یک کتاب درسی تغییر کند عده‌ای از اساتید مربوط به آن درس دعوت شوند، تا کتاب جدیدی که دارای جاذبه‌های بیشتری برای طلاب جوان است، تألیف نمایند و یا کتابی را که دارای نقاط قوت بیشتری است جایگزین کنند.

منظور از تحول متون، ابداع است نه صرف تسهیل

رسا ـ تسهیل کتب درسی بهتر از ابداع یک کتاب جدید نیست؟

اگر تسهیل سلیقه‌ای انجام شود مشکلاتی را به همراه دارد باید از ابزارهای موجود در حوزه برای این کار استفاده شود.

ممکن است اگر در اختیار من باشد، به خاطر اغلاق در عبارتی آن را حذف کنم، در حالی‌که چه بسا این مطلب فقط در کفایه ذکر شده و حذف آن مخل باشد.

الان بیشتر طرفداران تغییر متون، بیش از کاربردی بودن متن به دنبال تسهیل متن‌‌اند. یک جو عمومی در میان طلاب است که می‌گویند حال که از ما قبول شدن در هر پایه را می‌خواهند پس چه بهتر که کتب آسان‌تر شود.

ولی نظر بزرگان نسبت به تحول و تغییر چیزی غیر از صرف تسهیل است. تسهیل به این معنا نیست که اگر متن سنگین بود آن را حذف کنیم. نه می‌خواهیم مثل قدما هنر در پیچیدگی متن باشد و نه می‌خواهیم به مایه علمی مطالب ضربه‌ای وارد شود.

منابع:

وب سایت حجت‌الاسلام واعظ موسوی، www. mousawi.persianblog.ir

تهیه و تنظیم : وحید حق دوست ، گروه حزوه علمیه تبیان