منجی گرایی به روایت متون کهن یهود(4)

در بخشهای گذشته پیرامون دیدگاه انبیاء پیرو تورات و قوم یهود، درباره مختصات ،جایگاه ،و ویژگیهای تفکرات منجی گرایانه آنان پرداخته شد.اما آنچه در بشارتهای چند تن دیگر از پیامبران بزرگوار بین اسرائیل، پر رنگ و مهم به چشم می خورد اشاراتی است که به تحولات خاور میانه خصوصا سرزمین فلسطین می پردازد. از آنجائیکه در ادبیات دینی یهود از مساله بازسازی و آبادانی معبد هیکل سلیمان، به عنوان یکی از نکته های اساسی مقارن با ظهور منجی یاد می شود، برخی از پیشگوئیها و روایتگری هایی که از این پیامبر الهی به جای مانده اشاره به احیای مجدد این بنای مقدس یهود و بازسازی معبد سلیمان دارد. ذکر این مساله خالی از لطف نیست که بر اساس روایات وارد شده در ادیان الهی، جغرافیای بیت المقدس، خصوصا شهر قدس، نقشی بارز را در رویدادهای آخرالزمانی و به خصوص امر ظهور ایفا می کند. چنانکه روایتگری تاریخ قوم یهود از محل ظهور ماشیح ( منجی موعود در دین یهود) و پیروزی درنبرد پایانی جهان در تپه هرمجدون(آرماگدون) و اتفاقات دیگری از این دست، تماما بر روی نقطه جعرافیایی بیت المقدس تمرکز دارد. با این همه در این مقال بر آنیم تا با روایتگری دوتن از انبیاء یهود، ابعادی دیگر از این مقوله را مورد بررسی قرار دهیم.

بشارت ظهور منجی در کتاب زکریای نبی(علیه السلام)

یکی از انبیاء قوم یهود، که بارها در قرآن کریم از او به نیکی  یاد شده است، حضرت زکریا می باشد. در نوزدهمین سوره قرآن به کفالت مریم  دختر عمران، توسط زکریا، اشاره شده، ودر آیات الهی قرآن کریم هفت بار از وی به نیکی یاد شده است .

زَکَریا در زبان عبری به معنی «یهوه(خدا) به یاد آورد» است. وی از نوادگان ابیا بود که در دوران پادشاهی هیرودیس، از کاهنان معبد سلیمان در اورشلیم بود. مسیحیان و مسلمانان معتقد به پیامبری زکریا هستند امّا یهودیان پیامبری او را انکار می‌کنند. نام زکریا در انجیل لوقا و انجیل‌های غنوصی و نیز در سوره مریم و آل عمران در قرآن ذکر شده‌است.بر اساس انجیل برنابا و برخی روایات اسلامی، زکریا در حادثه شهادت حضرت یحیی تعمید دهنده به فرمان هرود فرمانروای وقت، به شهادت رسید.(1) زکریای نبی، همچون برخی دیگر از پیامبران پیرو تورات، بخشی از گفتگوها و سخنان خویش را به مساله منجی گرایی اختصاص داده است ؛واز پیشامدها و اتفاقاتی که قبل و بعد از ظهور منجی عالم انسانی را فرا می گیرد رونمایی می کند.

در کتاب زکریای نبی ـ بشارت ظهور آن یگانه منجی عالم چنین آمده است:

«اینک روز خداوند می آید و غنیمت تو در میانت تقسیم خواهد شد. و جمیع اُمّتها را به ضدّ اورشلیم برای جنگ جمع خواهم کرد، و شهر را خواهند گرفت و خانه ها را تاراج خواهند نمود، و زنان را بی عصمت خواهند کرد، و نصف اهل شهر به اسیری خواهند رفت، و بقیّه قوم از شهر منقطع خواهند شد.

و خداوند بیرون آمده با آن قومها مقاتله خواهد نمود چنان که در روز جنگ مقاتله نمود، و در آخر آن روز پایهای او بر کوه زیتون که از طرف مشرق به مقابل اورشلیم است خواهد ایستاد... و آن یک روز معروف خداوند خواهد بود... و یَهْوه (خدا) بر تمامی زمین پادشاه خواهد بود. و در آن روز یَهْوة واحد خواهد بود و اسم او واحد».(2)

بشارت ظهور حضرت مهدی در کتاب حجّی نبی(علیه السلام)

حضرت «حجی» (علیه السلام) از پیامبران قوم یهود می باشد،که در شهر همدان مدفون است. وی در دوران سلطنت «داریوش» هخامنشی و در سال 520 قبل از میلاد مسیح می زیسته است. در تورات نام آن حضرت «حکی»، با تشدید «کاف» مذکور است که معنای آن مسرور است. در کتاب المقدس کتابی به عنوان کتاب «حجی» موجود است که مشتمل به دو فصل و چندین بخش است. در این کتاب از آن حضرت به عنوان تجدید کننده بیت المقدس و خانه خدا نام می برد، زیرا این خانه به دست لشکریان «بخت النصر» تخریب و همه اموال و اشیاء قیمتی و جواهرات آن که حضرت «سلیمان» (علیه السلام) همه آنها را با زحمت فراوان تهیه نموده بود به غارت بردند و به بابل حمل نمودند.

یهودیان برای تجدید بنای «بیت المقدس» رغبتی از خودشان نشان نمی دادند. هفتاد سال خانه خدا به حال ویرانی و خرابی افتاده بود. بنا به نوشته تورات خداوند به حضرت «حجی» امر فرمودند تا بنی اسرائیل را ترغیب و تشویق نمایند تا خانه خدا را آباد نمایند و به آن بگوید که خدا فرموده ای بنی اسرائیل آیا خانه من خراب بماند و شما به خانه های آباد خود بروید. اگر خانه آباد نشود خداوند باران رحمت را بر شما نازل نمی کند و زمین و محصولش را از شما دریغ می کند. زمین و آسمان را به هیجان می آورد و تخت های پادشاهان را منهدم می کند و سوارانش را سرنگون می نماید و هرکس با شمشیر برادرش کشته خواهد شد. و اگر به دستور خدا عمل کنید و خانه را آباد نمایید برکات خدا شامل حالتان خواهد شد.

حضرت «حجی» بنی اسرائیل را ترغیب و تهدید نمود و پس از آن با کمک حضرت «زکریا» و اهالی «بیت المقدس» را که از آن به «هیکل» تعبیر شده مجددا بازسازی و عمران نمودند. بخش هایی از تورات را که ذیلا می آوریم مربوط به این موضوع است. خدا می فرماید: به کوه برآمده چوب ها را بیاورید و خانه را بنا نمایید. و در آخر فصل دوم تورات خطاب به «حجی» آمده: بگو که من آسمان ها و زمین را به هیجان خواهم آورد و کرسی ممالک را منهدم خواهم کرد و قوت ممالک و طوائف را نابود خواهم ساخت.

در این باره در لغت نامه دهخدا آمده است «حجی» ابنای وطن خود را به تعمیر «هیکل» ترغیب نمود. اما یهودان در بنای هیکل بی میل شده بودند، هفتاد سال عذر خواهی و تعلل می کردند، اما ملامت «حجی» آنها را متنبه کرد ولی به زودی دوباره خسته خاطر و مایوس شدند و باز حضرت «حجی» ایشان را تقویت فرمود و گفت: حال که به بنا کردن شروع نموده اند برکات خدا شامل حالشان خواهد شد. بازسازی بنا 22 سال به طول انجامید.

حضرت «حجی» در همدان مدفون است. وی » در سال 520 قبل از میلاد مسیح برابر با سال دوم سلطنت داریوش نبوت می کرد. بر لوح یادبودی که بر سر در آرامگاه آن حضرت در همدان قرار دارد روایتی دیگر از زمان و زندگی وی ذکر شده است.

بنابراین لوحه حضرت «حجی» 657 سال قبل از میلاد مسیح به پیامبری مبعوث شده است.

در کتاب حجی نبی که وی نیز یکی از کتابهای انبیای پیرو تورات است، بشارت ظهور منجی موعود بدین گونه آمده است:

«یَهْوَه چنین می گوید: یک دفعه دیگر ـ و آن نیز بعد از اندک زمانی ـ آسمانها و زمین و دریا و خشکی را متزلزل خواهم ساخت، و تمامی اُمّتها را متزلزل خواهم ساخت، و فضیلت جمیع اُمّتها خواهد آمد... این خانه را از جلال خود پر خواهم ساخت... جلال آخر این خانه از جلال نخستینش عظیمتر خواهد بود، و در این مکان سلامتی را خواهم بخشید». (3)

پی نوشت ها:

1-     برای مطالعه بیشتر رجوع شود به تفسیر سوره مریم

2-     کتاب زکریای نبی ،ص1382،باب 14 بندهای 1-10

3-     کتاب مقدّس، کتاب حجّی نبی، ص 1367، باب 2، بندهای 6 ـ 9