انواع خوابیدن در شبانه روز

منظور از خواب قیلوله چیست و اینكه از چه زمانی شروع می شود و تا كی ادامه دارد آیا از طلوع آفتاب شروع می شود یا خیر و اینكه در بعد از ظهر تا ساعت چند جز خواب قیلوله است و اینكه چگونه می توان اثر منفی خوابیدن بین طلوعین را خنثی كرد؟

و یک كارمندی كه تا ساعت سه و چهار سركار است چگونه می تواند سحر خیز شود؟ اینكه در شبانه روز چند ساعت خواب برای بدن لازم است و اینكه خوابیدن در چه ساعتی نهی شده و دلیل علمی و منطقی آن چیست؟

در مورد خواب مطلب بسیار است ولی نكته قابل توجه آن است كه اولا هر كس به خاطر شرایط بدنی خود به میزان خاص خودش به خواب نیاز دارد لذا نسخه واحدی برای میزان خواب نداریم. ثانیا تغییرات در ساعات خواب باید تدریجی باشد تا عوارض آن به حداقل برسد. كسی كه برنامه خواب او غیر از محتوای ذیل است، باید به تدریج آن را تغییر بدهد. البته با توجه به شرایط خودش؛ لذا مثلا كسی كه كارمند است مجبور است خوابش را به نحوی تنظیم كند كه به كارش آسیب نزند ولو مثلا از خواب قیلوله محروم شود. شما می‌توانید از یک مشاور برای تنظیم خواب خود كمک بگیرید.

در روایات چند نوع خواب معرفی شده برای هر یک اثراتی بیان شده است. تحقیقات تجربی نیز این مطالب را تأیید می‌كند.

1 - خواب غفلت : خوابیدن در مجلس پند و یادآوری است.

حضرت آیت الله مجتهدی(ره) می فرمودند: یكی از خطباء تهران می فرمودند: همیشه شخصی را می دیدم كه در جلسات متعدد پای منبر من می آید ، لذا من هم نمی توانستم مطالب تكراری را بگویم ، روزی به او گفتم : امیدوارم صحبتهای من برای شما مفید باشد ، و باعث تضییع وقتتان نباشم زیرا شما را می بینم كه الحمدلله مقید به شنیدن صحبتها و احادیث این حقیر هستید ، او گفت : بله ، مدتی است كه دچار بی خوابی شده ام ، و دكتر هم توصیه كرده است كه سعی كن بیشتر استراحت كنی و بخوابی ، اما با این وجود خوابم نمی برد ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است كه از همه جا بهتر می خوابم در آن موقع متوجه شدم كه این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب . ظاهراً منبریها و وُعّاظ ، هم كار پدر را می كنند ، چون نصیحت می نمایند ، و هم كار مادر را ، چون لالائی می خوانند.(آداب الطلاب ، ص349)

2 - خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.

3 - خواب لعنت (فیلوله) : خواب بعد از طلوع آفتاب است كه انسان را كسل می كند .

4 - خواب عذاب (عیلوله) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب كه مذموم و بد می باشد.

در روایات از خوابیدن قبل از طلوع آفتاب ، بسیار نهی شده و مكروه است . حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ) : زمین به سوی خدا ناله و فریاد می كند از سه چیز : ... خواب كردن بر آن قبل از طلوع آفتاب . حضرت صادق (علیه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می كند و رنگ را زرد می كند و صورت را زشت می كند ... و بدرستی كه خداوند روزی را مابین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید ... و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر كه در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد . (حلیة المتقین، ص170)

اما در چند حدیث این خواب را اجازه داده اند؛ حضرت صادق(علیه السلام) به شخصی فرمودند كه چون نماز صبح كردی و ذكر خدا (تعقیبات) خواندی ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابی اشكالی ندارد . چنان چه در حدیث صحیح است كه امام رضا(علیه السلام) به شخصی فرمود كه فردا بعد از طلوع آفتاب بیا كه من بعد از نماز صبح خواب می كنم .(حلیة المتقین، ص170)

پس اگر كسی شب زنده داری داشته و نمازش را اول وقت خوانده، اشكالی ندارد كه بعد از نماز صبح كمی بخوابد تا دوباره سرحال شود و بتواند به فعالیت روزانه بپردازد.

5 - خواب راحت (قیلوله) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است، كه مستحب است و در آن وقت اگر كسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع كننده كسالت و هضم كننده غذا است .

شخصی به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه) آمد و عرض كرد كه من حافظه قوی داشتم و اكنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند كه آیا خواب قیلوله می كردی و حال ترک كرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند كه باز خواب قیلوله بكن . چنان كرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است كه خواب قیلوله نعمت است و نیكو یاوری است بر بیداری و عبادت شب . (حلیة المتقین ، ص170)

خواب قیلوله مستحب و مخصوص نیمروز اما كوتاه است. ساختار وجودی انسان به نوعی است كه در طول شبانه روز و بعد از یک دوره بیداری به استراحت و خواب نیاز دارد. هنگامی كه خورشید در مغرب پنهان می گردد و تاریكی گسترده می شود، همه چیز تعطیل شده و هنگام خواب و استراحت فرا می رسد تا بدن با استراحت شبانه و تجدید نیرو دگرباره در روز به كار و فعالیت برخیزد. خداوند شب را آفرید تا انسان در آن آرامش پیدا كند. اما خوابیدن به مدت كوتاه در طول روز انكار نشده و حتی از فوایدی برخوردار است. چنین خوابی موجب تجدید قوا و بازیابی نیرو می شود. (ر ک: شهید دكتر پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 17، ص 153.)

6 - خواب رخصت (خوابی كه اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است.

7 - خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.

8 -خواب حیلوله : خواب بعد از ظهر یا خواب وقت ظهر است، چون این خواب حایل و فاصل بین ظهر و نماز (ظهر) است، حیلوله گویند. و چون تأخیر نماز از اول وقت ناپسند است، خوابیدن در این وقت خوب نیست .

9 - خواب غیلوله : خواب آخر روز است كه موجب بیماری است. (رک: پندها ی جاویدان ، ص 449 و 410)

خواب بعد از عصر مكروه است . چنانكه از امیرالمومنین(علیه السلام) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین (بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود . (حلیة المتقین)

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع :سایت پرسمان